พระเวสสันดรชาดก (ฉบับสมบูรณ์)

Jun 30, 2023

พระเวสสันดรชาดก (ฉบับสมบูรณ์)

เรื่องพระเวสสันดรชาดก อ่านจากพระไตรปิฎกและอรรถกถาฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย โดยมีภาพประกอบจากครูเหม เวชกร ภาพตามผนังอุโบสถต่างๆ และสมุดภาพอื่นๆอีกหลายเล่ม
#พระเวสสันดร
#เทศน์มหาชาติ

Content

157.76 -> พระศาสดาทรงยังธรรมจักรอันบวรให้เป็น ไปแล้ว เสด็จสู่กรุงราชคฤห์โดยลำดับ

165.617 -> ประทับอยู่ ณ กรุงราชคฤห์นั้น ตลอดเหมันตฤดู มีพระอุทายีเถระ เป็นมัคคุเทศก์

173.963 -> พระขีณาสพสองหมื่นแวดล้อม เสด็จจน ถึงกรุงกบิลพัสดุ์ เป็นการเสด็จครั้งแรก

181.501 -> ศากยราชทั้งหลาย ประชุมกันด้วยคิดว่า พวกเราจักได้เห็นสิทธัตถะกุมารนี้

189.501 -> ผู้เป็นพระญาติอันประเสริฐของพวกเรา

192.655 -> เลือกหาสถานที่เป็นที่ประทับ ของพระผู้มีพระภาคเจ้า

197.27 -> ก็กำหนดกันว่า ราชอุทยานของ นิโครธศากยราช น่ารื่นรมณ์

203.77 -> จึงทำพิธีปฏิบัติจัดแจงทุกอย่าง ในนิโครธารามนั้น

210 -> ถือของหอมดอกไม้ จุลณะเป็นต้นรับเสด็จ

213.846 -> ส่งทารก ทาริกาชาวเมือง ที่ยังหนุ่มๆ ประดับด้วยเครื่องอลังการทั้งปวงไปก่อน

222.192 -> แต่นั้นจึงส่งราชกุมารีไป เสด็จไปเองใน ระหว่างราชกุมาร ราชกุมารีเหล่านั้น

231.691 -> บูชาพระศาสดาด้วยดอกไม้ ของหอม และจุลณะ เป็นต้น

237.729 -> พาเสด็จพระผู้มีพระภาคเจ้า ไปสู่นิโครธารามนั้นแล

243.421 -> พระผู้มีพระภาคเจ้า มีพระขีณาสพสองหมื่นแวดล้อม

249.69 -> ประทับนั่ง ณ บวรพุทธอาสน์ที่ปูลาดไว้ ในนิโครธารามนั้น

255.382 -> กาลนั้น เจ้าศากยะทั้งหลาย เป็นชาติถือตัว กระด้าง เพราะถือตัวคิดกันว่า

264.959 -> สิทธัตถะกุมารนี้เด็กกว่าพวกเรา เป็นน้อง เป็นภาคิไนย เป็นบุตร เป็นนัดดา ของพวกเรา

274.228 -> คิดฉะนี้แล้ว จึงกล่าวกะ ราชกุมารที่ยังหนุ่มๆ เหล่านั้นว่า

279.459 -> เธอทั้งหลาย จงไหว้พระผู้มีพระภาคเจ้า พวกเราจักนั่งเบื้องหลังพวกเธอ

286.651 -> เมื่อเจ้าศากยะเหล่านั้น ไม่อภิวาท พระผู้มีพระภาคเจ้า นั่งกันอยู่อย่างนี้

294.997 -> พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบอัธยาศัย ของเจ้าศากยะเหล่านั้น

300.92 -> จึงทรงดำริว่า พระญาติทั้งหลายไม่ไหว้เรา เอาเถิด เราจักยังพระญาติเหล่านั้นให้ไหว้

310.535 -> ทรงพระดำริฉะนี้แล้ว ทรงเข้าจตุตถฌาน อันเป็นบาทแห่งอภิญญา

316.573 -> จำเดิมนั้นก็เสด็จขึ้นสู่อากาศ เป็นดุจโปรยละอองธุลีพระบาท ลงบนเศียรแห่งพระญาติเหล่านั้น

326.303 -> ทรงทำปาฏิหาริย์เช่นกับ ยมกปาฏิหาริย์ ณ ควงไม้คันฑามพฤกษ์

333.149 -> กาลนั้น พระเจ้าสุทโธทนะมหาราช ได้ทอดพระเนตรเห็นอัศจรรย์นั้น จึงตรัสว่า

341.849 -> "ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ในวันเมื่อพระองค์ประสูติ

346.502 -> เมื่อพระพี่เลี้ยง เชิญพระองค์เข้าไปใกล้ เพื่อให้นมัสการ ชฎิลชื่อ กาฬเทวละ

355.154 -> ข้าพระองค์ก็ได้เห็นพระบาททั้งสอง ของพระองค์ กลับขึ้นไปตั้งอยู่ ณ ศีรษะแห่งพราหมณ์

362 -> ข้าพระองค์ก็ได้กราบพระองค์ นี้เป็นการกราบของข้าพระองค์ ครั้งแรก

368.73 -> ในวันวัปปมงคลแรกนาขวัญ เมื่อพระองค์ บรรทม ณ พระยี่ภู่อันมีสิริ ใต้ร่มเงาไม้หว้า ข้าพระองค์ได้เห็นเงาไม้หว้า ไม่บ่ายไป

383.882 -> ข้าพระองค์ก็ได้กราบพระบาทของพระองค์ นี้เป็นการกราบของข้าพระองค์ ครั้งที่สอง

391.651 -> บัดนี้ ข้าพระองค์เห็นปาฏิหาริย์ อันยังไม่เห็นนี้

397.574 -> จึงได้กราบพระบาทของพระองค์ นี้เป็นการกราบของข้าพระองค์ ครั้งที่สาม"

404.881 -> ก็เมื่อพระเจ้าสุทโธทนะถวายบังคมแล้ว

409.193 -> เจ้าศากยะแม้องค์หนึ่ง ที่จะไม่อาจ ถวายบังคม ดำรงนิ่งอยู่ มิได้มี

417.769 -> ชนเหล่านั้นแม้ทั้งหมด ได้ถวายบังคมแล้ว

422.307 -> พระผู้มีพระภาคเจ้ายังพระประยูรญาติ ทั้งหลายให้ถวายบังคมแล้ว

429.384 -> เสด็จลงจากอากาศ ประทับนั่ง ณ บวรพุทธอาสน์ที่ปูลาดไว้แล้ว

435.538 -> เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า ประทับนั่งแล้ว พระประยูรญาติที่ประชุมกัน ได้แวดล้อมแล้ว ทั้งหมดมีจิตแน่วแน่ นั่งอยู่

447.806 -> ลำดับนั้น มหาเมฆตั้งขึ้น ยังฝนโบกขรพรรษ ให้ตกแล้ว น้ำฝนนั้นสีแดง เสียงซู่ซ่า ไหลไปลงที่ลุ่ม

460.766 -> ผู้ต้องการให้เปียก ก็เปียก ฝนนั้นไม่ตก ต้องกายของผู้ไม่ต้องการให้เปียก แม้สักหยาดเดียว

469.573 -> ชนทั้งปวงเหล่านั้น เห็นอัศจรรย์นั้น ก็เกิดพิศวง

475.149 -> ภิกษุทั้งหลายพูดกันว่า "โอ น่าอัศจรรย์ โอ ไม่เคยมี โอ อานุภาพแห่งพระพุทธเจ้า

484.764 -> มหาเมฆจึงยังฝนโบกขรพรรษเห็นปานนี้ ให้ตกในสมาคมแห่งพระประยูรญาติทั้งหลาย"

494.725 -> พระศาสดาทรงสดับดังนั้นแล้ว ตรัสถามว่า "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บัดนี้ เธอทั้งหลาย นั่งสนทนากันถึงเรื่องอะไร"

507.224 -> เมื่อภิกษุเหล่านั้น กราบทูลให้ทรงทราบแล้ว

511.301 -> มีพระพุทธดำรัสว่า "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มิใช่แต่ในบัดนี้เท่านั้น ที่มหาเมฆยัง ฝนโบกขรพรรษให้ตก

522.993 -> แม้ในกาลก่อน เวลาที่เรายังเป็นโพธิสัตว์อยู่ มหาเมฆเห็นปานนี้ ก็ยังฝนโบกขรพรรษ ให้ตก ในญาติสมาคมเหมือนกัน"

536.184 -> ตรัสฉะนี้แล้ว ทรงดุษณียภาพ ภิกษุเหล่านั้น ทูลอาราธนา จึงทรงนำอดีตนิทาน มาตรัสเล่าดังต่อไปนี้"

550.434 -> พระเวสสันดรชาดก

553.719 -> ๑. ทศพรกัณฑ์

556.924 -> ท้าวสักกเทวราช ตรัสว่า "ดูก่อนผุสดี ผู้มีรัศมีแห่งผิวพรรณอันประเสริฐ

565.526 -> ผู้มีอวัยวะส่วนเบื้องหน้างาม เธอจงเลือกเอาพร ๑๐ ประการในปฐพี ซึ่งเป็นที่รักแห่งหฤทัยของเธอ"

576.872 -> พระผสุดีเทพกัลยากราบทูลว่า "ข้าแก่ท้าวเทวราช ข้าพระบาท นอบน้อมแด่พระองค์

586.04 -> ข้าพระบาทได้ทำบาปกรรมอะไร ไว้หรือ ฝ่าพระบาทจึงให้ข้าพระบาท

593.347 -> จุติจากทิพยสถานที่น่ารื่นรมย์ ดุจลมพัดต้นไม้ใหญ่ให้หักไป ฉะนั้น"

601 -> ท้าวสักกเทวราชตรัสว่า "บาปกรรมเธอมิได้ทําไว้เลย และ เธอไม่เป็นที่รักของเรา ก็หาไม่

611.538 -> แต่บุญของเธอสิ้นแล้ว เหตุนั้น เราจึงกล่าวกะเธออย่างนี้

619.039 -> ความตายใกล้เธอ เธอจักต้องพลัดพรากจากไป

624.27 -> จงเลือกรับเอาพร ๑๐ ประการ นี้จากเรา ผู้จะให้"

630.539 -> พระผุสดีเทพกัลยา กราบทูลว่า "ข้าแต่ท้าวสักกะผู้เป็นใหญ่กว่าสัตว์ทั้งปวง ถ้าฝ่าพระบาทจะประทานพรแก่ข้าพระบาทไซร้

643.269 -> ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอให้ข้าพระบาทพึง เกิดในพระราชนิเวศน์ของพระเจ้าสีวิราช

651.845 -> ข้าแต่ท้าวปุรินททะ ขอให้ข้าพระบาท

656.539 -> (๑) พึงเป็นผู้มีจักษุดำเหมือนตาลูกมฤคี (มีอายุ ๑ ขวบปี) ซึ่งมีดวงตาดำ

665.924 -> (๒) พึงมีขนคิ้วดำ (๓) พึงเกิดในราชนิเวศน์นั้นมีนามว่า ผุสดี

675.885 -> (๔) พึงได้พระราชโอรส ผู้ให้สิ่งอันประเสริฐ ผู้ประกอบเกื้อกูลในยาจก มิได้ตระหนี่ ผู้อันพระราชาทุกประเทศบูชา มีเกียรติยศ

690.462 -> (๕) เมื่อข้าพระบาททรงครรภ์ ขออย่าให้ อุทรนูนขึ้น พึงมีอุทรไม่นูน เสมอดัง คันศร ที่นายช่างเหลาเกลี้ยงเกลา

703.654 -> (๖) ถันทั้งคู่ของข้าพระบาทอย่าย้อยยาน

708.654 -> ข้าแต่ท้าววาสวะ (๗) ผมหงอกก็อย่าได้มี

714.692 -> (๘) ธุลีก็อย่าได้ติดในกาย (๙) ข้าพระบาทพึงปล่อยนักโทษ ที่ถึงประหารได้

725.576 -> (๑๐) ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอข้าพระบาท พึงได้เป็นอัครมเหสี ที่โปรดปรานของ พระราชาในแว่นแคว้นสีพี

736.806 -> ในพระราชนิเวศน์อันกึกก้อง ด้วยเสียงร้องของนกยูงและกระเรียน พรั่งพร้อมด้วยหมู่วรนารี

746.536 -> เกลื่อนกล่นไปด้วยคนเตี้ยและคนค่อม อันพ่อครัวชาวมคธเลี้ยงดู

753.035 -> กึกก้องไปด้วยเสียงกลอน และเสียงบานประตูอันวิจิตร มีคนเชิญให้ดื่มสุราและกินกับแกล้ม"

762.65 -> ท้าวสักกเทวราช ตรัสว่า "ดูก่อนนางผู้งามทั่วสรรพางค์กาย

769.732 -> พร ๑๐ ประการเหล่าใด ที่เราให้แก่เธอ เธอจักได้พร ๑๐ ประการเหล่านั้น ในแว่นแคว้นของพระเจ้าสีวิราช"

780.577 -> ครั้นท้าววาสวะมฆวาสุชัมบดีเทวราช ตรัสอย่างนี้แล้ว ก็โปรดประทานพร แก่พระนางผุสดีเทพอัปสร.

791.969 -> (นี้) ชื่อว่าทศพรคาถา.

800.084 -> จบกัณฑ์ทศพร

833.081 -> ๒. หิมพานกัณฑ์

844.042 -> พระนางผุสดีเทพอัปสรจุติจากดาวดึงส์ เทวโลกนั้น มาบังเกิดในสกุลกษัตริย์

852.503 -> ได้ทรงอยู่ร่วมกับพระเจ้าสญชัย ในพระนครเชตุดร

857.503 -> พระนางผุสดี ทรงครรภ์ถ้วนทศมาส เมื่อทรงทำประทักษิณพระนคร ประสูติเรา ที่ท่ามกลางถนนของพวกพ่อค้า

868.349 -> ชื่อของเรา มิได้เนื่องแต่พระมารดา และมิได้เกิดแต่พระบิดา

875.195 -> เราเกิดที่ถนนแห่งพ่อค้า เพราะฉะนั้น เราจึงชื่อว่า เวสสันดร

882.271 -> เมื่อใดเรายังเป็นทารก มีอายุ ๔ ขวบแต่เกิดมา

888.116 -> เมื่อนั้นเรานั่งอยู่ในปราสาท คิดจะบริจาคทานว่า

893.308 -> เราจะพึงให้หทัย ดวงตา เนื้อ เลือด และร่างกาย

899.462 -> เมื่อใครมาขอเรา เราก็ยินดีให้

904.231 -> เมื่อเราคิดถึงการบริจาคทาน อันเป็นความจริง หทัยก็ไม่หวั่นไหว มุ่งมั่นอยู่ในกาลนั้น

912.692 -> ปฐพีมีสิเนรุบรรพตและ หมู่ไม้เป็นเครื่องประดับ ได้หวั่นไหว.

932.806 -> กาลนั้น ในกลิงครัฐเกิดฝนแล้ง ข้าวกล้าไม่สมบูรณ์

938.157 -> ภัยคือความหิวเกิดขึ้นมาก

941.129 -> มนุษย์ทั้งหลายไม่อาจเป็นอยู่ ก็ทำโจรกรรม

945.09 -> ชาวชนบทถูกทุพภิกขภัยเบียดเบียน ก็ประชุมกันติเตียนกันที่พระลานหลวง

952.32 -> เมื่อพระราชาตรัสถามถึงเหตุ จึงกราบทูลเนื้อความนั้น

956.974 -> ครั้งนั้นพระราชาตรัสว่า "ดีละ ข้าจะยังฝนให้ตก"

963.589 -> แล้วส่งชาวเมืองกลับไป

965.705 -> ทรงสมาทานศีล รักษาอุโบสถศีล สิ้น ๗ วัน

970.243 -> ก็ไม่ทรงสามารถให้ฝนตก

973.166 -> พระราชาจึงให้ประชุมชาวเมือง แล้วรับสั่งถามว่า

977.705 -> "เราได้สมาทานศีล รักษาอุโบสถศีลสิ้น ๗ วัน ก็ไม่อาจยังฝนให้ตก จะพึงทำอย่างไร"

987.089 -> ชาวเมืองกราบทูลว่า "ข้าแต่สมมติเทพ ถ้าพระองค์ ไม่สามารถให้ฝนตก

993.935 -> พระราชโอรสของพระเจ้าสญชัย ในกรุงเชตุดร

998.589 -> ทรงนามว่า เวสสันดร นั้นทรงยินดียิ่ง ในทาน

1004.396 -> มงคงหัตถีขาวล้วน ซึ่งไปถึงที่ใดฝนก็ตก ของพระองค์มีอยู่

1011.934 -> ขอพระองค์ส่งพราหมณ์ทั้งหลาย ไปทูลขอช้างเชือกนั้นมา"

1016.934 -> พระราชาตรัสว่า "สาธุ" แล้วให้ประชุม เหล่าพราหมณ์ เลือกได้ ๘ คน

1024.357 -> พระราชาบัญชาว่า "ท่านทั้งหลาย จงไปทูลขอช้างพระเวสสันดรนำมา"

1031.78 -> พราหมณ์ทั้ง ๘ ได้ไปโดยลำดับ ลุถึงเชตุดรนคร

1037.242 -> ในเวลาเมื่อพระเวสสันดรเสด็จโรงทาน พราหม์เหล่านั้นก็เหยียดมือข้างขวาออก

1046.51 -> กล่าวว่า "พระเวสสันดรราช ผู้ทรงพระเจริญ จงชนะ จงชนะ"

1053.933 -> พระเวสสันดรมหาสัตว์ทอดพระเนตร เห็นพราหมณ์ทั้งหลาย

1058.933 -> ก็บ่ายช้างพระที่นั่ง ไปสู่ที่ พราหมณ์เหล่านั้นยืนอยู่

1063.817 -> ประทับบนคอช้าง ตรัสคาถาหนึ่งว่า

1068.009 -> "พราหมณ์ทั้งหลาย ผู้มีขนรักแร้ดก และมีเล็บยาว ฟันเขลอะ มีธุลีบนศีรษะ เหยียดแขนข้างขวาจะขออะไรฉันหรือ"

1081.547 -> พราหมณ์กราบทูลว่า "ข้าแต่สมมุติเทพ ข้าพระองค์ทั้งหลาย ทูลขอรัตนะเครื่อง

1091.046 -> ให้แว่นแคว้นของชาวสีพีเจริญ ขอได้โปรดพระราชทานช้างตัวประเสริฐ

1098.007 -> ซึ่งมีงาดุจงอนไถอันมีกำลังสามารถเถิด พระเจ้าข้า"

1103.93 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า "เราจะให้ช้างพลายซับมันตัวประเสริฐ

1110.545 -> ซึ่งเป็นชัางราชพาหนะอันสูงสุด ที่พราหมณ์ทั้งหลายขอเรา เรามิได้หวั่นไหว"

1117.978 -> พระราชาผู้ผดุงรัฐสีพีให้เจริญรุ่งเรือง มีพระหฤทัยน้อมไปในการบริจาค

1125.862 -> เสด็จลงจากคอช้าง พระราชทานแก่พราหมณ์ทั้งหลาย

1130.717 -> พระศาสดาตรัสว่า "เมื่อบรมกษัตริย์พระราชทานช้างตัว ประเสริฐ แก่พราหมณ์ทั้ง ๘ แล้ว

1139.178 -> ในกาลนั้น ความน่าสะพึงกลัว ขนพองสยองเกล้าได้เกิดมี เมทนีดลก็หวั่นไหว

1147.524 -> เมื่อบรมกษัตริย์พระราชทาน ช้างตัวประเสริฐในกาลนั้น

1151.831 -> ได้เกิดมีความน่าสะพึงกลัวขนพอง สยองเกล้า ชาวพระนครกำเริบ

1158.86 -> ในเมื่อพระเวสสันดร ผู้ยังแว่นแคว้นของ ชาวสีพีให้เจริญพระราชทานช้างตัวประเสริฐ

1166.745 -> ชาวบุรี ก็เกลื่อนกล่น เสียงอันกึกก้อง ก็แผ่ไปมากมาย"

1174.168 -> ครั้งนั้น เมื่อพระเวสสันดร พระราชทาน ช้างตัวประเสริฐ

1179.283 -> แล้วเสียงอื้ออึงน่ากลัวเป็นอันมาก ก็เป็นไปในนครนั้น ในกาลนั้น ชาวนครก็กำเริบ

1188.551 -> ครั้งนั้น ในเมื่อพระเวสสันดร ผู้ผดุงรัฐสีพีให้เจริญรุ่งเรือง

1194.462 -> พระราชทานช้างตัวประเสริฐ เสียงอื้ออึงน่ากลัวเป็นอันมาก ก็เป็นไปในนครนั้น

1202.231 -> พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า

1205.385 -> พวกคนที่มีชื่อเสียง พระราชบุตร พวกพ่อค้าชาวนา พวกพราหมณ์

1212.23 -> กองช้าง กองม้า กองรถ กองราบ ชาวนิคม ชาวสีพีทั้งสิ้น มาประชุมพร้อมกัน

1221.499 -> พวกเหล่านั้นเห็นพวกพราหมณ์ นำพระยาช้างไป

1226.96 -> ก็กราบทูลแก่พระเจ้ากรุงสัญชัยว่า ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ

1233.113 -> แว่นแคว้นของพระองค์ถูกกำจัดแล้ว เหตุไรพระเวสสันดรโอรสของพระองค์

1241.113 -> จึงพระราชทานช้างตัวประเสริฐ ของชาวเราทั้งหลาย

1245.997 -> อันชาวแว่นแคว้นสักการะบูชา ไฉนพระเวสสันดรราชโอรส

1253.073 -> จึงพระราชทานพระยากุญชร ของชาวเราทั้งหลาย

1256.919 -> อันมีงางอนงามแกล้วกล้า สามารถรู้จักเขตแห่งยุทธวิธีทุกอย่าง

1263.765 -> เป็นช้างเผือกขาวผ่อง ประเสริฐสุด ปกคลุมด้วยผ้ากัมพลเหลือง

1269.687 -> กำลังซับมัน สามารถย่ำยีศัตรูได้ ฝึกดีแล้ว พร้อมทั้งวาลวิชนีมีสีขาว เช่น ดังเขาไกรลาศ

1281.84 -> ไฉน พระเวสสันดรราชโอรส จึงพระราชทานพระยาช้างราชพาหนะ

1288.455 -> ซึ่งเป็นยานชั้นเลิศ เป็นทรัพย์อย่างประเสริฐ พร้อมทั้งฉัตรขาว เครื่องลาด หมอช้าง และคนเลี้ยงช้างแก่พวกพราหมณ์.

1299.8 -> พระเวสสันดรโอรสนั้นควรจะพระราชทาน ข้าว น้ำ ผ้านุ่งผ้าห่มและที่นั่งที่นอน

1308.723 -> สิ่งของเช่นนี้แล สมควรจะพระราชทาน สมควรแก่พวกพราหมณ์

1314.877 -> ข้าแต่พระเจ้าสัญชัย ไฉนพระเวสสันดรราชโอรส

1319.531 -> ผู้เป็นพระราชาโดยสืบพระวงศ์ของพระองค์

1323.146 -> ผู้ผดุงสีพีรัฐ จึงทรงพระราชทาน พระยาคชสารไป

1328.262 -> ถ้าพระองค์จักไม่ทรงทำตาม ถ้อยคำของชนชาวสีพี

1332.454 -> ชนชาวสีพี ก็เห็นจักทำพระองค์ พร้อมด้วยพระราชโอรสไว้ในเงื้อมมือ.

1341.146 -> พระเจ้าสัญชัยทรงมีพระดำรัสว่า ถึงชนบทจะไม่มี และแม้แว่นแคว้น จะพินาศไปก็ตามเถิด

1350 -> เราไม่พึงขับไล่ พระราชบุตรผู้ไม่มีโทษ จากแว่นแคว้นของตน ตามคำของชาวสีพี

1358.691 -> เพราะ พระราชบุตรเกิดจากอกของเรา ถึงชนบทจะไม่มี และแม้แว่นแคว้น จะพินาศไปก็ตามเถิด

1367.499 -> เราก็ไม่พึงขับไล่ พระราชบุตรผู้ไม่มีโทษ จากแว่นแคว้นของตน ตามคำของชาวสีพี

1375.845 -> เพราะ พระราชบุตรเกิดแต่ตัวเรา อนึ่ง เราไม่พึงประทุษร้ายในพระราชบุตรนั้น

1383.96 -> เพราะ เธอมีศีลและวัตรอันประเสริฐ แม้คำติเตียนจะพึงมีแก่เรา

1391.382 -> และเราจะพึงประสบบาปเป็นอันมาก เราจะให้ฆ่าพระเวสสันดรบุตรของเรา ด้วยศาสตราอย่างไรได้.

1401.112 -> ชาวสีพีกราบทูลว่า พระองค์อย่าได้รับสั่งให้ฆ่าพระเวสสันดร นั้นด้วยท่อนไม้หรือศาสตราเลย

1410 -> ทั้งพระเวสสันดรนั้น ก็ไม่ควร แก่เครื่องพันธนาการ

1415 -> แต่จงทรงขับไล่ พระเวสสันดรนั้นเสียจาก แว่นแคว้น จงไปอยู่ที่เขาวงกตเถิด.

1422.999 -> พระเจ้าสัญชัยตรัสว่า ถ้าความพอใจของชาวสีพีเช่นนี้ เราก็ไม่ขัด

1430.422 -> ขอเธอจงได้อยู่และบริโภคกามทั้งหลาย ตลอดคืนนี้

1435.537 -> ต่อเมื่อสิ้นราตรี แล้วพระอาทิตย์ขึ้นแล้ว ชาวสีพีจงพร้อมเพรียงกันขับไล่เธอ เสียจากแว่นแคว้นเถิด.

1444.345 -> ดูก่อนนายนักการ ท่านจงลุกขึ้น จงรีบไปทูลพระเวสสันดรว่า

1451.421 -> ขอเดชะ ชาวสีพี ชาวนิคม พวกคนที่มีชื่อเสียง พระราชบุตร พ่อค้า ชาวนา พราหมณาจารย์

1462.536 -> พากันโกรธเคืองมาประชุมกันอยู่แล้ว กองช้าง กองม้า กองรถ กองเดินเท้า

1470 -> ทั้งชาวนิคมและชาวสีพีทั้งสิ้น มาประชุมกันแล้ว

1475.461 -> เมื่อสิ้นราตรีนี้ พระอาทิตย์ขึ้นแล้ว ชาวสีพีจะพรักพร้อมกันขับไล่ พระองค์จากแว่นแคว้น.

1484.961 -> นายนักการนั้น เมื่อได้รับพระราชดำรัสสั่ง จึงสวมสอดเครื่องประดับมือ

1492.384 -> นุ่งห่มเรียบร้อย ประพรมด้วยจุรณจันทน์ ล้างศีรษะในน้ำ สวมกุณฑลแก้วมณีแล้ว

1500.614 -> รีบเข้าไปยังบุรีอันน่ารื่นรมย์ เป็นที่ประทับอยู่ของพระเวสสันดร

1505.96 -> ได้เห็นพระเวสสันดรทรงสำราญ อยู่ในพระราชวังของพระองค์

1510.498 -> อันเกลื่อนกล่นไปด้วยหมู่อำมาตย์ ปานประหนึ่งท้าววาสวะแห่งไตรทศ.

1517.806 -> นายนักการนั้น ครั้นรีบไปใน พระราชนิเวศน์นั้นแล้ว

1522.344 -> ได้กราบทูลพระเวสสันดรว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ

1528.152 -> ข้าพระบาทจะกราบทูลทุกข์แก่พระองค์ ขออย่าได้ทรงกริ้วข้าพระบาทเลย

1534.19 -> นายนักการนั้น ถวายบังคมแล้ว พลางคร่ำครวญกราบทูลพระราชาว่า

1540.228 -> ข้าแต่พระมหาราช พระองค์ทรงชุบเลี้ยง ข้าพระบาท ทรงนำมาซึ่งรสที่น่าใคร่ทุกอย่าง

1549.151 -> ข้าพระบาทจะกราบทูลความทุกข์แด่พระองค์

1552.997 -> เมื่อข้าพระบาทกราบทูล ข่าวสารเรื่องทุกข์ร้อนนั้นแล้ว

1557.766 -> ขอพระยุคลบาท จงยังข้าพระบาทให้เบาใจ

1562.766 -> ขอเดชะ ชาวสีพี ชาวนิคม คนที่มีชื่อเสียง พระราชบุตร พ่อค้า ชาวนา พราหมณาจารย์

1574.227 -> พากันโกรธเคือง มาประชุมกันอยู่แล้ว กองช้าง กองม้า กองรถ กองเดินเท้า

1582.804 -> ทั้งชาวนิคมและชาวสีพีทั้งสิ้น มาประชุมกันอยู่แล้ว

1588.38 -> เมื่อสิ้นราตรีนี้ พระอาทิตย์ขึ้นแล้ว ชาวสีพีจะพรักพร้อมกัน ขับไล่พระองค์ จากแว่นแคว้น พระเจ้าข้า.

1598.456 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ดูก่อนนายนักการ เพราะเหตุไร ชาวสีพีจึงโกรธเรา

1607.379 -> ขอท่านจงบอก ความชั่วของเรา ผู้ไม่เห็นความเดือดร้อน ให้แจ้งชัด ด้วยเหตุไร เขาจึงขับไล่เรา.

1618.263 -> ราชบุรุษกราบทูลว่า พวกคนที่มีชื่อเสียง พระราชบุตร

1624.417 -> พ่อค้า ชาวนา พราหมณาจารย์ พวกกองช้าง กองม้า กองรถ กองเดินเท้า

1632.301 -> พากันติเตียนเพราะพระราชทาน พระยาช้างพระที่นั่งต้น

1636.724 -> เหตุนั้น เขาจึงขับไล่พระองค์ พระเจ้าข้า.

1641.377 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า เราจะให้หทัย ให้จักษุ เงิน ทอง

1648.338 -> แก้วมุกดา แก้วไพฑูรย์ หรือแก้วมณี เป็นทรัพย์ภายนอกของเรา

1654.607 -> จะเป็นอะไรไป เมื่อยาจกมาถึง เราเห็นแล้ว ก็จงให้แขนขวาแขนซ้าย ไม่หวั่นไหวเลย

1664.106 -> ใจของเรายินดีในทาน ชาวสีพีทั้งปวงจงขับไล่ จงฆ่าเราเสีย

1671.298 -> หรือจะให้ตัดเราเป็นเจ็ดท่อนก็ตามเถิด เราจักไม่งดการให้ทานเลย.

1678.028 -> ราชบุรุษกราบทูลว่า ชาวสีพีและชาวนิคมประชุมกัน กล่าวอย่างนี้ว่า

1685.682 -> พระเวสสันดรผู้มีวัตรงาม จงเสด็จไปสู่อารัญชรคีรี ทางฝั่งแม่น้ำโกนติมารา

1694.72 -> ตามทางที่พระราชาผู้ถูกขับไล่ เสด็จไปนั้นเถิด.

1699.373 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า เราจักไปตามทางที่พระราชา ผู้มีโทษเสด็จไป

1705.989 -> ขอให้ท่านทั้งหลาย จงงดแก่เราคืนและ วันหนึ่งพอให้เราได้ให้ทานก่อนเถิด.

1714.104 -> พระศาสดาตรัสว่า พระราชาตรัสเตือนพระมัทรี ผู้มีความงามทั่วสรรพางค์ว่า

1721.642 -> ทรัพย์อย่างใดอย่างหนึ่ง ที่พี่ให้แก่พระน้องนาง

1726.757 -> และสิ่งของที่ควรสงวน อันเป็นของพระน้องนาง

1730.372 -> คือ เงิน ทอง แก้วมุกดาหรือ แก้วไพฑูรย์ มีอยู่เป็นอันมาก

1737.795 -> และทรัพย์ฝ่ายพระบิดาของพระน้องนาง ควรเก็บไว้ทั้งหมด.

1743.948 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้มีความงามทั่ว สรรพางค์ ได้ทูลถามพระเวสสันดรนั้นว่า

1752.178 -> ข้าแต่พระองค์ผู้ประเสริฐ หม่อมฉันจะเก็บไว้ที่ไหน

1756.486 -> หม่อมฉันทูลถามแล้ว ขอพระองค์ได้ตรัสบอกเนื้อความนั้นเถิด.

1762.524 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ดูก่อนพระน้องมัทรี พึงให้ทานใน ท่านผู้ศีลตามสมควร

1770.985 -> เพราะที่พึ่งของสัตว์ทั้งปวง ยิ่งไปกว่าทานไม่มี.

1776.792 -> ดูก่อนพระน้องมัทรี เธอพึงเอาใจใส่ใน ลูกทั้งสอง ในพระชนนีและพระชนกของพี่

1786.522 -> อนึ่ง ผู้ใดพึงตกลงปลงใจว่า จะเป็นพระสวามีพระน้องนาง เธอพึงบำรุงผู้นั้นโดยเคารพ

1796.598 -> ถ้าไม่มีใครมาตกลงปลงใจ เป็นพระสวามีพระน้องนาง

1801.828 -> เพราะพระน้องนางกับพี่ จะต้องพลัดพรากจากกัน

1807.058 -> พระน้องนางจงแสวงหาพระสวามีอื่นเถิด อย่าลำบากเพราะจากพี่เลย.

1813.442 -> เพราะพี่จักต้องไปสู่ป่าที่น่ากลัว อันเกลื่อนกล่นไปด้วยสัตว์ร้าย

1820.634 -> เมื่อพี่คนเดียวอยู่ในป่าใหญ่ ชีวิตก็น่าสงสัย.

1825.98 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้มีความงาม ทั่วสรรพางค์ ได้กราบทูลพระเวสสันดรว่า

1834.619 -> ไฉนหนอ พระองค์จึงตรัสเรื่องที่ไม่เคยมี ไฉนจึงตรัสเรื่องลามก

1841.464 -> ข้าแต่พระมหาราช ข้อที่พระองค์จะเสด็จ พระองค์เดียวนั้น ไม่ใช่ธรรมเนียม

1848.194 -> ข้าแต่พระมหากษัตริย์ แม้หม่อมฉัน ก็จะตามเสด็จไป ตามทางที่พระองค์เสด็จ

1855.732 -> ความตายกับพระองค์นั่นแล ประเสริฐกว่า เป็นอยู่เว้นจากพระองค์จะประเสริฐอะไร

1862.694 -> ก่อไฟให้ลุกโพลง มีเปลวเป็นอันเดียวกัน ตั้งอยู่แล้ว ความตายในไฟที่ลูกโพลง

1871.155 -> มีเปลวไฟเป็นอันเดียวกันนั้น ประเสริฐกว่า เป็นอยู่เว้นจากพระองค์จะประเสริฐอะไร

1878.462 -> นางช้างติดตามพระยาช้างผู้อยู่ในป่า เที่ยวไป ณ ภูเขาและที่หล่ม ที่เสมอและไม่เสมอ ฉันใด

1888.538 -> หม่อมฉันจะพาลูกทั้งสองติดตาม พระองค์ไปเบื้องหลัง ฉันนั้น

1894.922 -> หม่อมฉันจักเป็นผู้อันพระองค์เลี้ยงง่าย จักไม่เป็นผู้อันพระองค์เลี้ยงยาก.

1902.922 -> พระนางมัทรีกราบทูลว่า เมื่อพระองค์ทอดพระเนตร เห็นพระกุมารทั้ง ๒ นี้

1909.883 -> ผู้มีเสียงอันไพเราะ พูดจาน่ารัก นั่งอยู่ที่พุ่มไม้ในป่า จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1918.92 -> เมื่อพระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ นี้ ผู้มีเสียงอันไพเราะ

1925.535 -> พูดจาน่ารัก เล่นอยู่ที่พุ่มไม้ในป่า จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1932.266 -> เมื่อพระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ นี้ ผู้มีเสียงอันไพเราะ

1938.65 -> พูดจาน่ารัก ณ อาศรมรัมณียสถาน จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1946.072 -> เมื่อพระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ นี้ ผู้มีเสียงอันไพเราะ

1952.341 -> พูดจาน่ารัก เล่นอยู่ ณ อาศรมอันเป็นที่รื่นรมย์ จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1960.456 -> เมื่อพระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ นี้

1964.418 -> เล่นอยู่ ณ อาศรมอันเป็นที่รื่นรมย์ ก็จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1971.231 -> เมื่อใด พระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ พระองค์ ทรงมาลา

1977.499 -> ฟ้อนรำอยู่ ณ อาศรมรัมณียสถาน เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

1985.499 -> เมื่อใด พระองค์ทอดพระเนตรเห็น พระกุมารทั้ง ๒ พระองค์ ทรงมาลา

1991.771 -> ฟ้อนรำอยู่ ณ อาศรมอันเป็นที่รื่นรมย์ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2000.001 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น กุญชรชาติมาตังคะ มีวัยล่วง ๖๐ ปี

2008.231 -> เที่ยวอยู่ในป่าตัวเดียว เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2014.269 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น กุญชรชาติมาตังคะ มีวัยล่วง ๖๐ ปี

2023.423 -> เที่ยวไปอยู่ในป่าเวลาเย็น ในเวลาเช้า เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2032.346 -> เมื่อใด กุญชรชาติมาตังคะ มีวัยล่วง ๖๐ ปี เดินนำหน้าหมู่โขลงช่างพังไป ส่งเสียงร้องก้องโกญจนาท

2045.883 -> พระองค์ได้ทรงสดับเสียงร้อง ของช้างที่บันลือก้องอยู่นั้น เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2054.574 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทรงสดับเสียงร้อง ของช้าง ที่บันลือก้องอยู่นั้น เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2065.342 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น ลำเนาป่าสองข้างทาง

2072.072 -> และสิ่งที่ให้ความนำใคร่ในป่า อันเกลื่อนกล่นไปด้วยเนื้อร้าย เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2082.148 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตร เห็นเนื้ออันเดินมาเป็นหมู่ๆ หมู่ละ ๕ ตัว

2090.109 -> และได้ทอดพระเนตรเห็น พวกกินนรที่กำลังฟ้อนอยู่ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2099.147 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทรงสดับเสียงกึกก้อง แห่งแม่น้ำ อันมีน้ำไหลหลั่ง

2107.031 -> และเสียงเพลงขับของพวกกินนร เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2114.453 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทรงสดับเสียงร้อง ของนกเค้า ที่เที่ยวอยู่ตามซอกเขา เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2126.144 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทรงสดับเสียง แห่งสัตว์ร้ายในป่า คือ ราชสีห์

2134.028 -> เสือโคร่ง แรด และวัวลาน เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2141.681 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น นกยูง อันแวดล้อมไปด้วยนางนกยูง

2148.873 -> รำแพนหาง จับอยู่เป็นกลุ่ม บนยอดภูเขา เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2157.795 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น นกยูง มีขนปีกงามวิจิตร

2164.756 -> ห้อมล้อมด้วยนางนกยูงทั้งหลาย รำแพนหางอยู่ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2172.986 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น นกยูง มีคอเขียว มีหงอน

2179.732 -> แวดล้อมด้วยนางนกยูง ฟ้อนอยู่ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2186.924 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น ต้นไม้อันมีดอกบาน

2193.078 -> มีกลิ่นหอมฟุ้ง ไปในฤดูเหมันต์ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2200.731 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น แผ่นดิน อันเขียวชะอุ่ม

2206.769 -> ดารดาษไปด้วยแมลงค่อมทอง ในเดือนฤดูเหมันต์ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2215.692 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น ต้นไม้ อันมีดอกบานสะพรั่ง

2222.076 -> คือ อัญชันเขียวที่กำลังผลิยอดอ่อน ต้นโลท และ บัวบกมีดอกบานสะพรั่ง

2230.883 -> มีกลิ่นหอมฟุ้งไปในฤดูเหมันต์ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ

2237.728 -> เมื่อใด พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็น หมู่ไม้ มีดอกบานสะพรั่ง และปทุมชาติ

2245.385 -> อันมีดอกร่วงหล่นในเดือนฤดูเหมันต์ เมื่อนั้น จักไม่ทรงระลึกถึงราชสมบัติ.

2254.769 -> จบกัณฑ์หิมพานต์

2285.884 -> ๓. ทานกัณฑ์

2291.115 -> แม้พระนางผุสดีราชเทวีมีพระดำริว่า ข่าวเดือดร้อนมาถึงลูกของเรา

2300.268 -> ลูกของเราจะทำอย่างไรหนอ เราจักไปให้รู้ความ

2305.614 -> จึงเสด็จไปด้วยสิวิกากาญจน์ ม่านปกปิด

2309.344 -> ประทับที่ทวาร ห้องบรรทมอันมีสิริ ได้ทรงสดับเสียงสนทนาแห่งกษัตริย์ทั้งสอง

2317.806 -> คือ พระเวสสันดร และพระนางมัทรี ก็พลอยทรงกันแสงคร่ำครวญ อย่างน่าสงสาร

2327.882 -> พระศาสดาตรัสว่า สมเด็จพระนางผุสดี ราชบุตรี ผู้เรืองยศ

2335.881 -> ได้ทรงสดับคำที่ พระราชโอรสและ พระสุณิสาพร่ำสนทนากัน

2342.15 -> ทรงคร่ำครวญละห้อยไห้ว่า เรากินยาพิษเสียดีกว่า

2346.687 -> เราโดดเหวเสียดีกว่า เอาเชือกผูกคอตายเสียดีกว่า

2353.303 -> เหตุไฉนชาวนครสีพี จึงจะให้ขับไล่ เจ้าเวสสันดรลูกรัก ผู้ไม่มีโทษไม่ผิด

2361.231 -> ผู้เป็นปราชญ์เปรื่อง เป็นทานบดี ควรแก่การขอ ไม่ตระหนี่

2368.307 -> เหตุไฉนชาวนครสีพี จึงจะให้ขับไล่ เจ้าเวสสันดรลูกรัก ผู้ไม่มีโทษผิด อันท้าวพญาบูชา ผู้มีเกียรติ มียศ

2381.73 -> เหตุไฉนชาวนครสีพี จึงจะให้ขับไล่ เจ้าเวสสันดรลูกรัก ผู้ไม่มีโทษผิด

2390.306 -> ผู้เลี้ยงดูมารดา บิดา ประพฤติถ่อมตนต่อผู้ใหญ่ในราชสกุล

2397.96 -> เหตุไฉนชาวนครสีพี จึงจะให้ขับไล่ เจ้าเวสสันดรลูกรัก ผู้ไม่มีโทษผิด

2406.19 -> ผู้เกื้อกูลแก่พระเจ้าแผ่นดิน แก่เทพเจ้า แก่พระประยูรญาติ แก่มิตรสหาย ผู้เกื้อกูลทั่วรัฐสีมามณฑล

2417.766 -> พระนางผุสดีกราบทูลว่า ชาวนครสีพีจะ ให้ขับพระราชโอรส ผู้ไม่มีโทษผิดเสีย

2427.496 -> รัฐสีมามณฑลของพระองค์ ก็จักเป็นเหมือนรังผึ้งร้าง เหมือนผลมะม่วงหล่นลงบนดิน ฉะนั้น

2437.226 -> พระองค์อันพวกอำมาตย์ละทิ้งแล้ว จักต้องลำบากอยู่พระองค์เดียว

2443.149 -> เหมือนหงส์มีขนปีกหลุดลำบาก อยู่ในหนองอันไม่มีน้ำ ฉะนั้น

2450.341 -> ข้าแต่มหาราช เพราะฉะนั้น เกล้ากระหม่อมฉัน ขอกราบทูลพระองค์ว่า

2457.302 -> ประโยชน์อย่าได้ล่วงพระองค์ไปเสียเลย ขอพระองค์อย่าทรงขับไล่พระราชโอรส

2464.609 -> ผู้ไม่มีความผิด เพราะถ้อยคำของชาวนครสีพีเลย.

2469.955 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า เราทำความยำเกรง ต่อพระราชประเพณี จึงขับไล่พระราชโอรส ผู้เป็นธงของชาวสีพี

2482.13 -> เราจำต้องขับไล่ลูกของตน ถึงแม้จะเป็นที่รัก ยิ่งกว่าชีวิตของเรา

2488.86 -> พระนางผุสดีตรัสว่า แต่ปางก่อน ยอดธงเคยแห่ตามเสด็จพระเวสสันดร

2497.206 -> ดังดอกกรรณิการ์บาน วันนี้พระเวสสันดรจะเสด็จแต่พระองค์เดียว

2503.706 -> แต่ปางก่อนยอดธงเคยแห่ ตามเสด็จพระเวสสันดร

2509.86 -> ดังป่ากรรณิการ์ วันนี้พระเวสสันดรจะเสด็จแต่พระองค์เดียว

2517.283 -> แต่ปางก่อนกองทหารรักษาพระองค์ เคยตามเสด็จพระเวสสันดร

2524.821 -> ดังดอกกรรณิการ์บาน วันนี้พระเวสสันดรจะเสด็จแต่พระองค์เดียว

2532.001 -> แต่ปางก่อนกองทหารรักษาพระองค์ เคยตามเสด็จพระเวสสันดร

2539.308 -> เหมือนป่ากรรณิการ์ วันนี้พระเวสสันดรจะต้องเสด็จแต่พระองค์เดียว

2547.192 -> แต่ปางก่อนทหารรักษาพระองค์ ใช้ผ้ากัมพลเหลือง เมืองคันธาระ

2555.769 -> มีสีเหลืองเรืองรองเหมือนหิ้งห้อย เคยตามเสด็จพระเวสสันดร

2562.038 -> วันนี้พระเวสสันดรจะเสด็จแต่พระองค์เดียว

2566.461 -> แต่ปางก่อนพระเวสสันดรเคยเสด็จด้วย ช้างพระที่นั่ง วอ และรถทรง

2574.23 -> วันนี้จะเสด็จดำเนินด้วยพระบาทอย่างไร

2578.076 -> แต่ปางก่อนพระเวสสันดรเคยลูบไล้องค์ ด้วย จุรณแก่นจันทร์ ปลุกปลื้มด้วย การฟ้อนรำ ขับร้อง

2588.729 -> วันนี้จะทรงแบกหนังเสืออันหยาบ ขวานและหาบเครื่องบริขารไปได้อย่างไร

2596.155 -> พระเวสสันดรเมื่อเข้าไปอยู่ในป่าใหญ่ ไฉนจะไม่ต้องขนเอาผ้าย้อมน้ำฝาด และหนังเสือไปด้วย

2605.706 -> พระเวสสันดรเมื่อเข้าไปอยู่ในป่าใหญ่ ไฉนจะไม่ต้องใช้ผ้าคากรอง

2613.013 -> พวกคนที่เป็นเจ้านายบวช จะทรงผ้าคากรองได้อย่างไรหนอ

2618.244 -> เจ้ามัทรีจักนุ่งห่มผ้าคากรองได้อย่างไร แต่ปางก่อน เจ้ามัทรีเคยทรงแต่ผ้ากาสิกพัสตร์

2627.743 -> ผ้าโขมพัสตร์ และผ้าโกทุมพรพัสตร์ เมื่อต้องทรงผ้าคากรอง จักกระทำอย่างไร

2636.088 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างสวยงาม แต่ปางก่อน เคยเสด็จด้วยคานหาม วอ และรถทรง วันนี้จะเสด็จเดินด้วยพระบาทได้อย่างไร

2648.932 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างสวยงาม มีฝ่าพระหัตถ์ อันอ่อนนุ่ม ไม่เคยทำงานหนัก

2655.893 -> เคยตั้งอยู่ในความสุข วันนี้จะเสด็จเดินด้วยพระบาทได้อย่างไร

2661.469 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างสวยงาม มีฝ่าพระบาทอันอ่อนนุ่ม ไม่เคยเสด็จดำเนินด้วยพระบาทเปล่า

2670 -> ตั้งอยู่ในความสุข ทรงสรวมรองเท้าทองเสด็จดำเนิน วันนี้จะเสด็จเดินทางด้วยพระบาทได้อย่างไร

2678.346 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างอันสวยงาม ทรงสิริ แต่ก่อน เคยเสด็จดำเนิน

2684.384 -> ข้างหน้านางข้าหลวงจำนวนพัน วันนี้จะเสด็จเดินป่าพระองค์เดียวได้อย่างไร

2691.089 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างอันสวยงาม ขวัญอ่อน พอได้ยินเสียงสุนัขเห่าหอน ก็สะดุ้ง วันนี้จะเสด็จเดินป่าได้อย่างไร

2703.011 -> เจ้ามัทรีผู้มีรูปร่างอันสวยงาม ขวัญอ่อน ได้สดับเสียงนกฮูกคำรามร้อง

2710.434 -> ก็กลัว ตัวสั่น เหมือนนางวารุณี วันนี้จะเสด็จเดินป่าได้อย่างไร

2718.297 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน มาสู่นิเวศน์อันว่างเปล่านี้ จักเศร้ากำสรดระทมทุกข์สิ้นกาลนาน

2729.388 -> ดังแม่นกถูกพรากลูก เห็นแต่รังอันว่างเปล่า ฉะนั้น

2735.189 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสอง

2739.208 -> ก็จักซูบผอมเหมือนแม่นกถูกพรากลูก เห็นแต่รังอันว่างเปล่า ฉะนั้น

2747.028 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสอง

2751.522 -> ก็จักวิ่งพล่านไปตามที่นั้น ๆ ดังแม่นกถูกพรากลูก เห็นแต่รังอันว่างเปล่า ฉะนั้น

2761.004 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน มาสู่นิเวสน์อันว่างเปล่านี้ จักเศร้ากำสรดระทมทุกข์สิ้นกาลนาน

2770.961 -> ดังนางนกออกถูกพราก ลูกเห็นแต่รังอันว่างเปล่า ฉะนั้น

2777.593 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสองก็จักซูบผอม

2783.156 -> ดังนางนกออกถูกพรากลูก เห็นแต่รังอันว่างเปล่า ฉะนั้น

2789.313 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสอง ก็จักวิ่งพล่านไปตามที่นั้น ๆ

2797.37 -> ดังนางนกออกถูกพรากลูก เห็นแต่รังอันว่างเปล่านี้ ฉะนั้น

2804.359 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน มาสู่นิเวศน์อันว่างเปล่านี้ ก็จักเศร้ากำสรดระทมทุกข์สิ้นกาลนาน

2812.653 -> เป็นแน่แท้เหมือนนางนกจาก พรากซบเซาอยู่ในหนองอันไม่มีน้ำ ฉะนั้น

2820.591 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสอง

2824.728 -> ก็จักซูบผอมเป็นแน่แท้ เหมือนนางนกจากพราก ในหนองอันไม่มีน้ำ ฉะนั้น

2832.666 -> เมื่อเกล้ากระหม่อมฉัน ไม่เห็นลูกรักทั้งสอง ก็จักวิ่งพล่านไปตามที่นั้น ๆ เป็นแน่แท้

2840.96 -> เหมือนนางนกจากพราก ในหนองอันไม่มีน้ำ ฉะนั้น

2846.285 -> เมื่อเกล้ากระหม่อนฉันพร่ำเพ้อ ทูลอ้อนวอนอยู่อย่างนี้

2851.373 -> ถ้าพระองค์ยังจะทรงให้ขับไล่ พระเวสสันดรเสียจากแว่นแคว้น เกล้ากระหม่อมฉันเห็นจักต้องสละชีวิตเป็นแน่.

2862.518 -> พระศาสดาตรัสว่า นางสนมกำนัลในพระเจ้าสีวิราช ทุกถ้วนหน้า

2871.05 -> ได้ยินคำรำพันของพระนางผุสดีแล้ว ก็พากันมาประชุมประคองแขนทั้งสองขึ้นร่ำไห้

2880 -> พระโอรส พระธิดา และพระชายา ในนิเวศน์ของพระเวสสันดร นอนกอดกันสะอื้นไห้

2890.195 -> ดังหมู่ไม้รังอันถูกพายุพัดล้ม ระเนระนาด แหลกราน ฉะนั้น

2897.183 -> พวกชาววัง พวกเด็ก ๆ พ่อค้าและ พวกพราหมณ์ ในนิเวศน์ของพระเวสสันดร ต่างก็ประคองแขนทั้งสองคร่ำครวญ

2908.803 -> พวกกองช้าง กองม้า กองรถ และกอง เดินเท้า ในนิเวศน์ของพระเวสสันดร ต่างก็ประคองแขนทั้งสองคร่ำครวญ

2921.017 -> ครั้นเมื่อสิ้นราตรีนั้น พระอาทิตย์ขึ้นแล้ว พระเวสสันดรเสด็จมาสู่โรงทาน

2930.262 -> เพื่อทรงทาน โดยรับสั่งว่า ท่านทั้งหลายจงให้ผ้าแก่ผู้ต้องการ

2938.081 -> จงให้เหล้าแก่พวกนักเลงเหล้า จงให้โภชนะแก่ผู้ต้องการโภชนะโดยทั่วถึง

2946.375 -> และอย่าเบียดเบียนพวกวณิพก ผู้มาในที่นี้อย่างไร

2951.938 -> จงเลี้ยงดูพวกวณิพกให้อิ่มหนำ ด้วยข้าวและน้ำ พวกเขาได้รับบูชาแล้วก็จงไป

2960.946 -> ครั้งนั้น เสียงดังกึกก้องโกลาหล น่าหวาดเสียว เป็นไปในพระนครนั้นว่า

2969.359 -> ชาวพระนครสีพี จะขับไล่พระเวสสันดร เพราะทรงบริจาคทาน ขอให้พระองค์ได้ทรงบริจาคทานอีกเถิด.

2983.473 -> เมื่อพระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐ ให้เจริญจะเสด็จออก

2989.313 -> วณิพกเหล่านั้นเป็นดั่งคนเมา คนเหน็ดเหนื่อย ลงนั่งปรับทุกข์กันว่า

2995.962 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลายชาวนครสีพีพากันขับไล่ พระเวสสันดรผู้ไม่มีผิดเสียจากแว่นแคว้น

3005.326 -> ก็เปรียบเหมือน ช่วยกันตัดต้นไม้ ที่ให้ผลต่าง ๆ เสีย ฉะนั้น

3010.295 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลาย ชาวนครสีพีพากันขับไล่ พระเวสสันดรผู้ไม่มีความผิดเสียจากแว่นแคว้น

3020.371 -> ก็เปรียบเหมือน ช่วยกันตัดต้นไม้ อันทรงผลต่างๆ ฉะนั้น

3027.506 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลาย ชาวนครสีพีพากันขับไล่ พระเวสสันดรผู้ไม่มีความผิดเสียจากแว่นแคว้น

3038.651 -> ก็เปรียบเหมือน ช่วยกันตัดต้นไม้ อันให้สิ่งที่ต้องการทุกอย่าง ฉะนั้น

3044.927 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลาย ชาวนครสีพีพากันขับไล่ พระเวสสันดรผู้ไม่มีความผิดเสียจากแว่นแคว้น

3055.359 -> ก็เปรียบเหมือน ช่วยกันตัดต้นไม้ อันนำรสที่ต้องการทุกอย่างมาให้ ฉะนั้น

3063.06 -> เมื่อพระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐจะเสด็จออก ทั้งคนแก่ เด็ก และคนปานกลางต่างพากัน ประคองแขนทั้งสองร้องไห้ คร่ำครวญ

3078.243 -> เมื่อพระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐจะเสด็จออก พวกโหรหลวง พวกขันที มหาดเล็กต่าง ๆ ก็ประคองแขนทั้งสองร้องไห้ คร่ำครวญ

3092.951 -> เมื่อพระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐจะเสด็จออก แม้หญิงทั้งหลายที่มีอยู่ในพระนครนั้นต่าง ก็ร้องไห้ คร่ำครวญ

3104.808 -> สมณพราหมณ์และวณิพก ต่างก็ ประคองแขนร้องไห้ คร่ำครวญว่า

3111.592 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลาย ได้ยินว่าเป็นการไม่ยุติธรรมเลย

3118.376 -> เพราะเหตุพระเวสสันดรทรงบำเพ็ญทาน อยู่ในพระราชวังของพระองค์

3124.802 -> จำต้องเสด็จออกจากแว่นแคว้นของ พระองค์ เพราะถ้อยคำของชาวสีพี

3132.543 -> พระเวสสันดรทรงประทานช้างเจ็ดร้อยเชือก ประดับด้วยเครื่องอลังการทุกอย่าง

3141.269 -> อันมีสายรัด มีทั้งกูบและสัปคับทอง มีนายควาญถือหอกซัดและขอขึ้นคอประจำ แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3154.392 -> พระเวสสันดรพระราชทานม้าเจ็ดร้อยตัว อันประดับด้วยเครื่องอลังการทั้งปวง เป็นม้าสินธพ ชาติอาชาไนย เป็นม้าฝีเท้าเร็ว

3168.472 -> มีนายสารถีถือทวน และธนูขึ้นขี่ประจำ แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3176.931 -> พระเวสสันดรพระราชทานรถเจ็ดร้อยคัน อันผูกสอดเครื่องรบปักธงไชยครบครัน หุ้มด้วยหนึ่งเสือเหลืองและเสือโคร่ง

3190.054 -> ประดับด้วยเครื่องอลังการทุกอย่าง มีนายสารถีสวมเกราะถือธนูขึ้นขับขี่ แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3201.144 -> พระเวสสันดรพระราชทานสตรีเจ็ดร้อยคน นั่งประจำอยู่ในรถ คันละคน

3209.483 -> สอดสวมสร้อยสังวาล ตบแต่งด้วยเครื่องทอง มีเครื่องประดับ ผ้านุ่ง ผ้าห่ม และเครื่องอาภรณ์

3219.257 -> ล้วนแต่สีเหลือง มีดวงตากว้าง ใบหน้ายิ้มแย้ม ตะโบกงาม เอวบางร่างน้อย แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3231.543 -> พระเวสสันดรพระราชทานแม่โคนมเจ็ดร้อยตัว พร้อมด้วยภาชนะเงินสำหรับรองน้ำนมทุก ๆ ตัว แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3245.862 -> พระเวสสันดรพระราชทาน ทาสีเจ็ดร้อยและทาสเจ็ดร้อย แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3256.832 -> พระเวสสันดรพระราชทานช้าง ม้า และนารี อันประดับประดาอย่างสวยงาม แล้วเสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์

3268.281 -> ในกาลนั้น ได้มีสิ่งที่น่ากลัวขนพองสยองเกล้า เมื่อพระเวสสันดรพระราชทานมหาทานแล้ว

3279.73 -> แผ่นดินก็หวั่นไหว ครั้งนั้นได้มีสิ่งที่น่ากลัว ขนพองสยองเกล้า

3287.591 -> พระเวสสันดรทรงประคองอัญชลี เสด็จออกจากแว่นแคว้นของพระองค์.

3297.241 -> ครั้งนั้น เสียงดังกึกก้องโกลาหล น่าหวาดเสียวเป็นไปในพระนครนั้นว่า

3305.655 -> ชาวนครสีพีขับไล่พระเวสสันดร เพราะบริจาคทาน ขอให้พระองค์ ทรงบริจาคทานอีกเถิด.

3316.444 -> พระศาสดาตรัสว่า เมื่อพระมหาราชผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ จะเสด็จออก

3325.333 -> วณิพกเหล่านั้นเป็นดั่งคนเมา คนเหน็ดเหนื่อย นั่งลงปรับทุกข์กัน.

3332.796 -> พระเวสสันดร กราบทูลพระเจ้าสัญชัย ผู้ประเสริฐธรรมิกราชว่า

3340.259 -> ขอเดชะ ขอพระองค์ทรงพระกรุณา โปรดเนรเทศข้าพระองค์เถิด

3346.653 -> ข้าพระองค์จะไปยังภูเขาวงกต ข้าแต่พระมหาราช

3353.284 -> สัตว์เหล่าใดเหล่าหนึ่งที่มีมาแล้ว ที่จะมีมา และที่มีอยู่

3360 -> ยังไม่อิ่มด้วยกามเลย ก็ต้องไปสู่สำนักของพระยายม

3366.038 -> ข้าพระองค์บำเพ็ญทานอยู่ใน ปราสาทของตน ยังชื่อว่าเบียดเบียน ชาวนครของตน

3374.095 -> จะต้องออกจากแว่นแคว้นของตน เพราะถ้อยคำของชาวสีพี

3379.42 -> ข้าพระองค์จักต้องได้เสวย ความลำบากนั้น ๆ

3384.033 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นด้วยพาลมฤค เป็นที่อยู่อาศัยของแรดและเสือเหลือง

3391.852 -> ข้าพระองค์จะทำบุญทั้งหลาย เชิญพระองค์ประทับจมอยู่ใน ความเปือกตมเถิด พระเจ้าข้า.

3401.985 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ข้าแต่พระแม่เจ้า ขอได้โปรดอนุญาต ข้าพระองค์ ข้าพระองค์ขอบวช

3412.596 -> ข้าพระองค์บำเพ็ญทานอยู่ใน ปราสาทของตน ยังชื่อว่าเบียดเบียน ชาวนครของตน

3420 -> จะต้องออกจากแว่นแคว้นของตน เพราะถ้อยคำของชาวสีพี

3425.708 -> จักต้องได้เสวยความลำบากนั้น ๆ ในป่าอันเกลื่อนกล่นด้วยพาลมฤค

3433.09 -> เป็นที่อาศัยของแรดและเสือเหลือง ข้าพระองค์ จะกระทำบุญทั้งหลาย จะไปสู่เขาวงกต.

3442.386 -> พระนางผุสดีตรัสว่า ลูกเอ๋ย แม่อนุญาตให้ลุก การบวชของลูกจงสำเร็จ

3452.878 -> ส่วนแม่มัทรีผู้มีความงาม ตะโพกผึ่งผาย เอวบางร่างน้อย จงอยู่กับลูก ๆ เถิด จักทำอะไรในป่าได้.

3466.001 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ข้าพระองค์ไม่พยายามจะนำ แม้ซึ่งนางทาสีไปสู่ป่า

3474.818 -> โดยเขาไม่ปรารถนา ถ้าเขาปรารถนาจะตามไป (ก็ตามใจ) ถ้าเขาไม่ปรารถนาก็จงอยู่.

3487.767 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พระมหาราชาเสด็จ ดำเนินไปทรงวิงวอนพระสุณิสาว่า

3497.118 -> ดูก่อนแม่มัทรี ผู้มีร่างกาย อันชะโลมจันทน์

3501.749 -> เจ้าอย่าได้ทรงธุลีละอองเลย แม่มัทรีเคยทรงผ้ากาสี

3509.131 -> อย่าได้ทรงผ้าคากรองเลย การอยู่ในป่าเป็นความลำบาก

3514.839 -> ดูก่อนแม่มัทรี ผู้มีลักขณาอันงาม เจ้าอย่าไปเลยนะ.

3521.145 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้งามทั่วพระวรกาย

3526.844 -> ได้กราบทูลพระสัสสุระ ว่า ความสุขอันใดจะพึงมี แก่เกล้ากระหม่อมฉัน

3534.466 -> โดยว่างเว้นพระเวสสันดร เกล้ากระหม่อมฉัน ไม่พึงปรารถนาความสุขอันนั้น.

3541.849 -> พระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐ ได้ตรัสกะพระนางมัทรีนั้นว่า

3549.47 -> เชิญฟังก่อนแม่มัทรี สัตว์อันจะรบกวน ยากที่จะอดทนได้ มีอยู่ในป่าเป็นอันมาก คือ

3558.765 -> เหลือบ ตั๊กแตน ยุง และผึ้ง มันจะพึงเบียดเบียนเธอในป่านั้น

3565.669 -> ความทุกข์อย่างยิ่งนั้น จะพึงมีแก่เธอ เธอจะต้องได้พบสัตว์อันน่ากลัวอื่น ๆ

3573.529 -> ซึ่งอาศัยอยู่ใกล้แม่น้ำ เช่น งูเหลือม เป็นสัตว์ไม่มีพิษ

3578.519 -> แต่มันมีกำลังมาก มันรัดมนุษย์ หรือแม้เนื้อที่มาใกล้ ๆ ด้วยลำตัว เอามาไว้ในขนดหางของมัน

3588.293 -> เนื้อร้ายอย่างอื่น ๆ เช่นหมีมีขนดำ คนที่มันพบเห็นแล้ว หนีขึ้นต้นไม้ก็ไม่พ้น

3596.991 -> ควายเปลี่ยวขวิดเฝืออยู่ เขาทั้งคู่ปลายคมกริบ เที่ยวอยู่ในถิ่นนี้ ใกล้ฝั่งแม่น้ำโสตุมพะ

3607.243 -> ดูก่อนแม่มัทรี เธอเปรียบเหมือนแม่โครักลูก เห็นฝูงเนื้อและโคถึกอันท่องเที่ยวอยู่ในป่า จักทำอย่างไร

3617.974 -> ดูก่อนแม่มัทรี เธอได้เห็นทะโมนไพร อันน่ากลัว ที่ประจวบเข้าใน หนทางที่เดินได้ยาก

3626.911 -> ความพรั่นพรึงจักต้องมีแก่เธอ เพราะ ไม่รู้จักเขต

3632.739 -> เมื่อเธออยู่ในพระนคร ได้ยินเสียงสุนัขเห่าหอน ย่อมสะดุ้งตกใจ

3639.044 -> เธอไปถึงเขาวงกต จักทำอย่างไร เมื่อฝูงนกพากันจับเจ่าในเวลาเที่ยง

3647.144 -> ป่าใหญ่เหมือนส่งเสียงกระหึ่ม เธอปรารถนาจะไปในป่าใหญ่นั้นทำไม.

3654.048 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้มีความสวยงามทั่วพระวรกาย

3660.593 -> ได้กราบทูลพระเจ้าสัญชัยนั้นว่า พระองค์ทรงพระกรุณา

3666.061 -> ตรัสบอกสิ่งที่น่ากลัวอันมีอยู่ใน ป่าใหญ่แก่เกล้ากระหม่อมฉัน

3670.812 -> เกล้ากระหม่อมฉันจักยอมทน ต่อสู้สิ่งน่ากลัวทั้งปวงนั้น

3676.963 -> ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉันจักไปแน่นอน

3682.432 -> เกล้ากระหม่อมฉัน จักแหวกต้นเป้ง คา หญ้าคมบาง แฝก หญ้าปล้อง หญ้ามุงกระต่าย ไปด้วยอก

3693.28 -> เกล้ากระหม่อมฉัน จักไม่เป็นผู้อัน พระเวสสันดรนำไปได้ยาก

3698.871 -> อันว่ากุมารี ย่อมได้สามีด้วยวัตรจริยา เป็นอันมาก คือ ด้วยการอดอาหาร ตรากตรำท้อง

3708.885 -> ด้วยการผูกคาดไม้คางโค ด้วยการบำเรอไฟ และด้วยการดำน้ำ

3715.909 -> ความเป็นหม้าย เป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3725.444 -> ชายใดจับมือหญิงหม้าย ผู้ไม่ปรารถนา ฉุดคร่าไป

3730.554 -> ชายนั้นเป็นผู้ไม่ควรบริโภค ของที่เป็นเดนของหญิงหม้ายนั้นโดยแท้

3737.338 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3747.112 -> ชายอื่นให้ทุกข์มากมายมิใช่น้อย ด้วยการจับผมและเตะ ถีบจนล้มลง ที่พื้นดิน แล้วไม่ให้หลีกหนี

3757.723 -> ความเป็นหม้ายเป็นควานเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3767.138 -> พวกเจ้าชู้ ผู้ต้องการหญิงหม้ายที่มี ผิวพรรณผุดผ่อง ให้ของเล็กน้อยแล้ว

3774.999 -> สำคัญตัวว่า เป็นผู้มีโชคดีย่อมฉุดคร่า หญิงหม้าย ผู้ไม่ปรารถนาไป ดังฝูงกา ผู้กลุ้มรุมนกเค้าแมว ฉะนั้น

3786.209 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3795.744 -> อันว่าหญิงหม้ายแม้จะอยู่ในตระกูลญาติ อันเจริญรุ่งเรืองด้วยเครื่องทอง

3802.05 -> จะไม่ได้รับคำติเตียน ล่วงเกินจาก พี่น้อง และเพื่อนฝูง ก็หาไม่

3808.595 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3818.249 -> แม่น้ำไม่มีน้ำ ก็เปล่าดาย แว่นแคว้นไม่มีพระราชา ก็เปล่าดาย

3825.272 -> แม้หญิงเป็นหม้าย ก็เปล่าดาย ถึงแม้หญิงนั้น จะมีพี่น้องตั้งสิบคน

3833.491 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3843.145 -> อันว่าธง เป็นเครื่องหมายแห่งรถ ควัน เป็นเครื่องปรากฏแห่งไฟ

3849.571 -> พระราชา เป็นสง่าของแว่นแคว้น ภัสดา เป็นสง่าของหญิง

3855.996 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนในโลก ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เกล้ากระหม่อมฉัน จักไปแน่นอน

3865.77 -> หญิงจนผู้ทรงเกียรติ ย่อมร่วมสุขทุกข์ของสามีที่จน

3872.435 -> หญิงมั่งคั่งผู้ทรงเกียรติ ย่อมร่วมสุขทุกข์ของสามีที่มั่งคั่ง

3879.578 -> เทพเจ้าย่อมสรรเสริญหญิงนั้นแล เพราะ เจ้าหล่อนทำกิจที่ทำได้ยาก

3887.08 -> เกล้ากระหม่อมฉันจักบวช ติดตามพระสวามีไปทุกเมื่อ แม้เมื่อแผ่นดินยังไม่ทำลาย

3896.017 -> ความเป็นหม้ายเป็นความเผ็ดร้อนของหญิง เกล้ากระหม่อมฉันว่างเว้นพระเวสสันดร เสียแล้ว

3904.835 -> ไม่พึงปรารถนาแม้แผ่นดิน อันมีสาครเป็นขอบเขต

3909.945 -> ทรงไว้ซึ่งเครื่องปลื้มใจเป็นอันมาก บริบูรณ์ด้วยรัตนะต่าง ๆ

3915.174 -> เมื่อสามีตกทุกข์แล้ว หญิงเหล่าใด ย่อมหวังสุขเพื่อตน

3921.121 -> หญิงเหล่านั้น เลวทรามหนอ หัวใจของหญิงเหล่านั้น เป็นอย่างไรหนอ

3927.906 -> เมื่อพระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐ เสด็จออกแล้ว เกล้ากระหม่อมฉัน จักขอติดตามพระองค์ไป

3937.441 -> เพราะ พระองค์ทรงประทานสิ่งที่น่า ปรารถนาทั้งปวง แก่เกล้ากระหม่อมฉัน.

3945.421 -> พระมหาราชาได้ตรัสกะพระนางมัทรี ผู้มีความงามทั่วพระวรกายว่า

3953.64 -> ดูก่อนแม่มัทรีผู้มีศุภลักษณ์ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินา ลูกรักทั้งสองของเธอนี้

3963.056 -> ยังเป็นเด็ก เจ้าจงละไว้ ไปเถิด พ่อจะรับเลี้ยงดูเด็กทั้งสองนั้นไว้เอง.

3971.275 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้มีความงาม ทั่วพระวรกาย

3976.983 -> ได้กราบทูลพระเจ้าสัญชัยนั้นว่า เทวะ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินาทั้งสอง

3984.724 -> เป็นลูกสุดที่รักของเกล้ากระหม่อมฉัน ลูกทั้งสองนั้น จักยังหัวใจเกล้ากระหม่อมฉัน ผู้มีชีวิตอันโศกเศร้า ให้รื่นรมย์ในป่านั้น.

3997.967 -> พระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ ได้ตรัสกะพระนางมัทรีนั้นว่า

4005.589 -> เด็กทั้งสองเคยเสวยข้าวสาลี อันปรุงด้วยเนื้อสะอาด เมื่อต้องเสวยผลไม้ จักทำอย่างไร

4015.603 -> เด็กทั้งสองเคยเสวยในถาดทอง หนักร้อยปละ อันเป็นของประจำราชสกุล เมื่อต้องเสวยในใบไม้ จักทำอย่างไร

4028.095 -> เด็กทั้งสองเคยทรงภูษาแคว้นกาสี ภูษาโขมรัฐและภูษาโกทุมพรรัฐ เมื่อต้องทรงผ้าคากรอง จักทำอย่างไร

4040.74 -> เด็กทั้งสองเคยไปด้วยคานหาม วอและรถ เมื่อต้องเดินด้วยเท้าเปล่า จักทำอย่างไร

4049.319 -> เด็กทั้งสองเคยบรรทมในเรือนยอด มีบานหน้าต่างปิดสนิท ไม่มีลม เมื่อต้องบรรทมที่โคนไม้ จักทำอย่างไร

4060.768 -> เด็กทั้งสองเคยบรรทมบนพรม อันปูลาดไว้อย่างวิจิตรบนบัลลังก์

4066.954 -> เมื่อต้องบรรทมเครื่องลาดหญ้า จักทำอย่างไร

4070.987 -> เด็กทั้งสองเคยลูบไล้ด้วยกฤษณา และจันทน์หอม เมื่อต้องทรงละอองธุลี จักทำอย่างไร

4080 -> เด็กทั้งสองเคยตั้งอยู่ในความสุข มีผู้พัดวีให้ด้วยแส้จามรีและหางนกยูง ต้องถูกเหลือบและยุงกัด จักทำอย่างไร.

4093.721 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้มีความงาม ทั่วพระวรกาย

4099.668 -> ได้กราบทูลพระเจ้าสัญชัยว่า เทวะ พระองค์อย่าได้ทรงปริเทวนา และ อย่าได้ทรงเสียพระทัยเลย

4110 -> เกล้ากระหม่อมฉันทั้งสอง จักเป็นอย่างไร เด็กทั้งสอง ก็จักเป็นอย่างนั้น

4117.183 -> พระนางมัทรีผู้มีความงามทั่วพระวรกาย ครั้นกราบทูลคำนี้ แล้วเสด็จหลีกไป

4126.599 -> พระนางผู้ทรงศุภลักษณ์ ทรงพา พระโอรสและพระธิดาเสด็จไป ตามทางที่พระเจ้าสีพีเคยเสด็จ.

4137.689 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรขัตติยราช ครั้นพระราชทานทานแล้ว

4144.473 -> ทรงถวายบังคมพระราชบิดา พระราชมารดา และทรงกระทำประทักษิณแล้ว

4151.855 -> เสด็จขึ้นรถพระที่นั่ง อันเทียมด้วย ม้าสินธพ ๔ ตัวทรงพาพระโอรส พระธิดา และพระชายาเสด็จไปสู่ภูเขาวงกต.

4165.337 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรราช เสด็จไปสู่หมู่ชนเป็นอันมาก

4171.164 -> ตรัสบอกลาว่า เราขอลาไปละนะ ขอญาติทั้งหลาย จงเป็นผู้ไม่มีโรคเถิด.

4179.862 -> เมื่อพระเวสสันดรเสด็จออกจากพระนคร ทรงเหลียวมาทอดพระเนตร

4186.407 -> แม้ครั้งนั้น แผ่นดินอันมีขุนเขาสิเนรุและ ราวป่าเป็นเครื่องประดับ ก็หวั่นไหว.

4194.737 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า เชิญดูเถิดมัทรี ที่ประทับของพระเจ้าสีพีราช ปรากฏเป็นรูปอันน่ารื่นรมย์

4206.664 -> ส่วนมณเฑียรของเรา เป็นดังเรือนเปรต.

4211.176 -> พระศาสดาตรัสว่า พราหมณ์ทั้งหลายได้ตามพระเวสสันดร นั้นไป เขาได้ขอม้ากะพระองค์

4220.671 -> พระองค์อันพราหมณ์ทั้งหลายทูลขอแล้ว ทรงมอบม้า ๔ ตัว แก่พราหมณ์ ๔ คน.

4228.053 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า เชิญดูเถิดมัทรี ละมั่งทองร่างงดงาม ใคร ๆ ไม่เห็น เป็นดังม้าที่ชำนาญนำเราไป.

4240.817 -> พระศาสดาตรัสว่า ต่อมา พราหมณ์คนที่ห้าในที่นั้น ได้มาขอราชรถกะพระองค์

4250.472 -> พระองค์ทรงมอบรถให้แก่เขา และพระทัยของพระองค์ก็มิได้ย่อท้อเลย.

4258.094 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรราช ให้คนของพระองค์ลงแล้ว

4264.879 -> ทรงปลอบและให้ปลงพระทัย มอบรถม้าแก่พราหมณ์ ผู้แสวงหาทรัพย์.

4271.184 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ดูก่อนมัทรี เธอจงอุ้มกัณหานี้ ผู้เป็นน้องคงจะเบากว่า พี่จักอุ้มชาลี เพราะชาลีเป็นพี่คงจะหนัก.

4287.895 -> พระศาสดาตรัสว่า พระราชาทรงอุ้มพระโอรส ส่วนพระราชบุตรีทรงอุ้มพระธิดา

4296.713 -> ทรงยินดีร่วมกันดำเนิน ตรัสปราศรัยด้วยคำอันน่ารักกะกันและกัน.

4305.411 -> จบทานกัณฑ์

4331.454 -> ๔. วนปเวสนกัณฑ์

4336.78 -> ถ้ามนุษย์บางพวกเดินมาตามทางหรือ เดินสวนทางมา เราจะถามมรรคากะพวกเขาว่า ภูเขาวงกตอยู่ที่ไหน

4347.925 -> พวกเขาเห็นเราในระหว่างมรรคานั้น จะพากันคร่ำครวญด้วยความกรุณาระทมทุกข์ ตอบเราว่า เขาวงกตยังอยู่อีกไกล.

4359.902 -> ครั้งนั้น พระกุมารทั้งสองทอดพระเนตร เห็นต้นไม้อันมีผลในป่าใหญ่ ทรงพระกรรแสง เหตุประสงค์ผลไม้เหล่านั้น

4372.71 -> หมู่ไม้สูงใหญ่ดังจะเห็นพระกุมารทั้งสอง ทรงพระกรรแสง ทรงน้อมกิ่งลงมา เอนจนใกล้จะถึงพระกุมารทั้งสอง

4383.5 -> พระนางมัทรีผู้งดงามทั่วพระวรกาย ทอดพระเนตรเห็นเหตุอัศจรรย์ ไม่เคยมี น่าขนพองสยองเกล้านี้

4393.932 -> จึงซ้องสาธุการว่า น่าอัศจรรย์ ขนลุกขนพอง ไม่เคยมีในโลกหนอ

4400.802 -> ด้วยเดชแห่งพระเวสสันดร ต้นไม้น้อมกิ่งลงมาเองได้.

4407.078 -> เทพเจ้าทั้งหลายมาช่วยย่นมรรคา ให้กษัตริย์ทั้ง ๔ เสด็จถึงเจตรัฐ

4414.423 -> โดยวันที่เสด็จออกนั่นเอง เพื่ออนุเคราะห์พระกุมารทั้งสอง.

4419.986 -> กษัตริย์ทั้ง ๔ พระองค์ ทรงดำเนิน สิ้นมรรคายืดยาว เสด็จถึงเจตรัฐ

4426.411 -> อันเป็นชนบท เจริญมั่งคั่ง มีมังสะและข้าวดี ๆ เป็นอันมาก.

4432.837 -> พระศาสดาตรัสว่า สตรีชาวนครเจตรัฐ เห็นพระนางมัทรี ผู้มีศุภลักษณ์เสด็จมาก็พากันห้อมล้อม

4443.09 -> กล่าวกันว่า พระแม่เจ้านี้ เป็นสุขุมาลชาติหนอ มาเสด็จดำเนินพระบาทเปล่า

4450.831 -> เคยทรงคานหามสีวิกามาศและราชรถ แห่ห้อม วันนี้ พระนางเจ้ามัทรีต้องเสด็จ ดำเนินในป่าด้วยพระบาท.

4463.117 -> พระยาเจตราชทั้งหลาย ได้ทัศนาเห็น พระเวสสันดร ต่างก็ทรงกรรแสงเข้าไปเฝ้า

4471.097 -> กราบทูลถามว่า ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ พระองค์ทรงพระสำราญไม่มีโรคาพาธแลหรือ พระองค์ไม่มีความทุกข์แลหรือ

4482.307 -> พระราชบิดาของพระองค์ หาพระโรคาพาธมิได้แลหรือ ชาวนครสีพีก็ไม่มีทุกข์หรือ

4491.125 -> ข้าแต่พระมหาราชา พลนิกายของพระองค์อยู่ที่ไหน

4497.312 -> กระบวนรถของพระองค์อยู่ที่ไหน พระองค์ไม่มีม้าทรง ไม่มีรถทรง

4504.216 -> เสด็จดำเนินมาสิ้นทางไกล พวกอมิตรมาย่ำยีหรือ จึงเสด็จมาถึงทิศนี้.

4511.718 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า สหายทั้งหลายเอ๋ย ข้าพเจ้ามีความสุข ไม่มีโรคาพาธ ข้าพเจ้าไม่มีความทุกข์

4521.731 -> อนึ่ง พระราชบิดาของเราก็ทรง ปราศจากพระโรคาพาธ และชาวสีพีก็สุขสำราญดี

4530.548 -> เพราะข้าพเจ้าได้ให้พระยาเศวตกุญชร คชาธาร อันประเสริฐสุด

4537.452 -> มีงางอนงามดังงอนไถ มีกำลังแกล้วกล้าสามารถ

4542.681 -> รู้เขตชัยภูมิแห่งสงครามทั้งปวง อันลาดด้วยผ้ากัมพลเหลือง

4547.911 -> เป็นช้างซับมันอาจย่ำยีศัตรูได้ มีงางาม พร้อมทั้งพัดวาลวิชนี

4554.737 -> เป็นช้างเผือกขาวผ่องดังเขาไกรลาส พร้อมทั้งเศวตฉัตรและเครื่องปูลาด

4562.239 -> ทั้งหมอช้างและควาญช้าง เป็นยานอันเลิศ เป็นราชพาหนะ

4568.186 -> เราได้ให้แก่พราหมณ์ เพราะเหตุนั้น ชาวนครสีพีพากัน โกรธเคืองข้าพเจ้า

4575.808 -> ทั้งพระราชบิดาก็ทรงกริ้ว ขับไล่ข้าพเจ้า

4579.721 -> ข้าพเจ้าจะไปเขาวงกต สหายทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายจงให้ ข้าพเจ้าทราบโอกาสอันเป็นที่อยู่ในป่าเถิด.

4590 -> พระเจ้าเจตราชทูลว่า ข้าแต่พระมหาราช พระองค์เสด็จมาดีแล้ว พระองค์มิได้เสด็จมาร้ายเลย

4599.894 -> พระองค์ผู้เป็นอิสราธิบดีเสด็จมาถึงแล้ว ขอจงตรัสบอกพระประสงค์ สิ่งซึ่งมีอยู่ในพระนครนี้

4609.714 -> ข้าแต่พระมหาราช ขอเชิญเสวยสุธา โภชนาหารข้าวสาลี ผักดอง เหง้ามัน น้ำผึ้ง และเนื้อ

4619.469 -> พระองค์เสด็จมาถึง เป็นแขกที่ ข้าพระองค์ทั้งหลายสมควรจะต้อนรับ.

4626.253 -> พระเวสสันดรตรัสว่า สิ่งใดอันท่านทั้งหลายให้แล้ว สิ่งนั้นทั้งหมดเป็นอันข้าพเจ้ารับไว้แล้ว

4634.592 -> บรรณาการเป็นอันท่านทั้งหลาย กระทำแล้วทุกอย่าง

4638.518 -> พระราชาทรงพิโรธข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจะไปยังเขาวงกต

4643.661 -> ดูก่อนสหายทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลาย จงให้ข้าพเจ้าทราบโอกาสอันเป็นที่อยู่ ในป่านั้นเถิด.

4652.239 -> พระเจ้าเจตราชทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ เชิญเสด็จประทับ ณ เจตรัฐนี้ก่อนเถิด

4660.937 -> จนกว่าชาวเจตรัฐจักไปเฝ้าพระเจ้าสีพีราช เพื่อทูลขอให้พระองค์ทรงทราบว่า

4668.08 -> พระมหาราชาผู้ผดุงสีพีรัฐไม่มีโทษ ชาวเจตรัฐทั้งหลายได้ที่พึ่งแล้ว

4676.06 -> มีความปรีดาจะพากันเห่ล้อม แวดล้อมพระองค์ไป

4680.811 -> ข้าแต่บรมกษัตริย์ ขอพระองค์ทรงทราบอย่างนี้เถิด.

4685.322 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า การไปเฝ้าพระเจ้าสีพีราช

4690.432 -> เพื่อทูลขอให้พระองค์ทรงทราบว่า เราไม่มีโทษ

4694.585 -> ท่านทั้งหลายอย่าชอบใจเลย ในเรื่องนี้ แม้พระราชาก็ไม่ทรงเป็นอิสระ

4701.728 -> เพราะ ถ้าชาวนครสีพีทั้งพลนิกาย และชาวนิคมโกรธเคืองแล้ว

4708.273 -> ก็ปรารถนาจะกำจัดพระราชาเสีย เพราะเหตุแห่งข้าพเจ้า.

4713.622 -> พระเจ้าเจตราชทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้ผดุงรัฐ ถ้าพฤติการณ์นั้นเป็นไปในรัฐนี้

4721.244 -> ชาวเจตรัฐขอถวายตัวเป็นบริวาร เชิญเสด็จครองราชสมบัติในเจตรัฐนี้ทีเดียว

4729.105 -> รัฐนี้ก็มั่งคั่งสมบูรณ์ ชนบทก็เพียบพูนกว้างใหญ่

4734.573 -> ข้าแต่สมมติเทพ ขอพระองค์ทรงปลง พระทัยปกครองราชสมบัติเถิด พระเจ้าข้า.

4742.194 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ข้าพเจ้าไม่มีความพอใจ ไม่ตกลงใจ เพื่อจะปกครองราชสมบัติ

4750.533 -> ท่านเจตบุตรทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายจงฟังข้าพเจ้า ผู้ถูกขับไล่จากแว่นแคว้น

4758.155 -> ชาวนครสีพี ทั้งพลนิกาย และชาวนิคม คงไม่ยินดีว่า

4764.461 -> ชาวเจตรัฐราชาภิเษกข้าพเจ้า ผู้ถูกขับไล่ไปจากแว่นแคว้น

4770.527 -> แม้ความไม่เบิกบานใจ พึงมีแก่ท่านทั้งหลาย เพราะเหตุแห่งข้าพเจ้าเป็นแน่

4777.43 -> อนึ่ง ความบาดหมางและ ความทะเลาะกับชาวสีพี ข้าพเจ้าไม่ชอบใจ

4783.616 -> ใช่แต่เท่านั้น ความบาดหมางพึงรุนแรงขึ้น สงครามอันร้ายกาจก็อาจมีได้

4791.03 -> คนเป็นอันมาก พึงฆ่าฟันกันเอง เพราะเหตุแห่งข้าพเจ้าผู้เดียว

4796.977 -> สิ่งใดอันท่านทั้งหลายให้แล้ว สิ่งนั้นทั้งหมด เป็นอันข้าพเจ้ารับไว้แล้ว

4803.283 -> บรรณาการ เป็นอันท่านทั้งหลาย กระทำแล้วทุกอย่าง

4808.273 -> พระราชาทรงพิโรธข้าพเจ้า ข้าพเจ้าจะไปยังเขาวงกต

4813.263 -> ขอท่านทั้งหลาย จงให้ข้าพเจ้าทราบโอกาส เป็นที่อยู่ในป่านั้นเถิด.

4819.33 -> พวกกษัตริย์ทูลว่า เชิญเถิด ราชฤาษีทั้งหลายผู้ทรงบูชาไฟ มีพระทัยตั้งมั่น ประทับอยู่ ณ ประเทศใด

4830.714 -> ข้าพระพุทธเจ้าทั้งหลาย จักกราบทูล ประเทศนั้นให้ทรงทราบ เหมือนอย่างผู้ฉลาดในหนทาง ฉะนั้น

4839.531 -> ข้าแต่พระมหาราชา โน่นภูเขาศิลาชื่อว่า คันทมาทน์

4845.956 -> อันเป็นสถานที่ที่พระองค์ พร้อมด้วย พระโอรส พระราชธิดาและพระชายา สมควรจักประทับอยู่ พระเจ้าข้า.

4856.567 -> พระยาเจตราชทั้งหลาย ก็ทรงกันแสง พระเนตรนองด้วยพระอัสสุชล

4863.352 -> กราบทูลพระเวสสันดรให้ทรงสดับว่า ข้าแต่พระมหาราชา จากนี้ไป ขอเชิญ พระองค์ทรงบ่ายพระพักตร์ไปทางทิศอุดร

4874.92 -> เสด็จสัญจรตรงไปยังสถานที่ ที่มีภูเขานั้น

4879.91 -> ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงพระเจริญ ลำดับนั้นพระองค์จักทรงเห็นภูเขาเวปุลบรรพต

4888.01 -> อันดารดาษไปด้วยหมู่ไม้นานาพันธุ์ มีเงาร่มเย็น เป็นที่รื่นรมย์ใจ

4894.795 -> ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงพระเจริญ พระองค์เสด็จล่วงเลยเวปุลบรรพตนั้นแล้ว

4901.938 -> ถัดนั้นไป จักได้ทรงเห็นแม่น้ำอันมีนามว่า เกตุมดี เป็นแม่น้ำลึก ไหลมาจากซอกเขา

4911.593 -> เกลื่อนกล่นไปด้วยฝูงปลาหลากหลาย มีท่าน้ำราบเรียบดี มีน้ำมาก

4918.975 -> พระองค์จะได้สรงสนานและเสวย ในแม่น้ำนั้น ปลุกปลอบพระราชโอรส และพระราชธิดาให้สำราญพระทัย

4928.63 -> ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงพระเจริญ ถัดนั้นไป พระองค์จะได้ทรงเห็นต้นไทรอันมีผลหวานฉ่ำ

4936.963 -> อยู่บนยอดเขา อันเป็นที่รื่นรมย์ มีเงาร่มเย็น เป็นที่เบิกบานใจ

4943.627 -> ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงพระเจริญ ถัดนั้นไป พระองค์จะได้ทรงเห็นภูเขาศิลาชื่อว่า นาลิกบรรพต

4952.564 -> อันเกลื่อนกล่นไปด้วยฝูงนกนานาชนิด เป็นที่ชุมนุมแห่งหมู่กินนร

4957.913 -> ทางทิศอิสานแห่งนาลิกบรรพตนั้น มีสระน้ำชื่อว่า มุจลินท์

4965.415 -> ดารดาษไปด้วยบุณฑริกบัวขาว และ ดอกไม้มีกลิ่นหอมหวาน

4970.884 -> เชิญพระองค์ ผู้เป็นดังพระยาราชสีห์ มีความจำนงเหยื่อ

4977.31 -> เสด็จไปยังไพรสณฑ์ วนสถาน อันเป็นภูมิภาคเขียวชอุ่ม ดังเมฆอยู่เป็นนิตย์

4984.932 -> สะพรั่งไปด้วยดอกไม้ มีดอกและ ไม้มีผลทั้งสองอย่างในไพรสณฑ์นั้น

4991.238 -> มีฝูงวิหคมากมายต่าง ๆ สี มีเสียงเสนาะกลมกล่อม

4997.202 -> ต่างส่งเสียงประสานกันอยู่บน ต้นไม้อันเผล็ดดอกตามฤดูกาล

5002.91 -> พระองค์เสด็จถึงซอกเขาอันเป็นทางลำบาก เป็นแดนเกิดแห่งแม่น้ำทั้งหลาย

5009.455 -> จะได้ทอดพระเนตรเห็นสระโบกขรณี อันดารดาษไปด้วยสลอดและกุ่มน้ำ

5016.479 -> มีหมู่ปลาหลากหลายเกลื่อนกล่น มีท่าราบเรียบ มีน้ำมาก เปี่ยมอยู่เสมอ

5023.741 -> เป็นสระสี่เหลี่ยม มีน้ำจืดดี ปราศจากกลิ่นเหม็น

5028.971 -> พระองค์ควรทรงสร้างบรรณศาลา ทางทิศอีสาน แห่งสระโบกขรณีนั้น

5035.037 -> ครั้นทรงสร้างบรรณศาลาสำเร็จแล้ว ควรทรงบำเพ็ญเพียร เลี้ยงพระชนม์ชีพ ด้วยการเที่ยวแสวงหามูลผลาหาร.

5045.649 -> จบวนปเวสนกัณฑ์

5066.713 -> ๕. ชูชกกัณฑ์

5072.61 -> กาลนั้นมีพราหมณ์คนหนึ่งชื่อว่า ชูชก เป็นชาวบ้านพราหมณ์ชื่อ ทุนนวิฏฐะ ใน กาลิงครัฐ

5082.388 -> เที่ยวภิกษาจารได้ทรัพย์ ๑๐๐ กหาปณะ ฝากไว้ที่สกุลพราหมณ์แห่งหนึ่ง

5089.771 -> แล้วไปเพื่อประโยชน์ แสวงหาทรัพย์อีก เมื่อชูชกไปช้านาน สกุลพราหมณ์นั้น ก็ใช้กหาปณะเสียหมด

5099.306 -> ภายหลังชูชก กลับมาทวง ก็ไม่สามารถจะให้ทรัพย์นั้น จึงยกธิดาชื่อ นางอมิตตดาให้ชูชก

5109.44 -> ชูชกจึงพานางอมิตตดา ไปอยู่บ้าน ทุนนวิฏฐพราหมณ์คามในกาลิงครัฐ นางอมิตตดาได้ปฏิบัติพราหมณ์โดยชอบ.

5122.324 -> ครั้งนั้น พวกพราหมณ์หนุ่ม ๆ เหล่าอื่น เห็นอาจารสมบัติของนาง จึงคุกคามภรรยาของตน ๆ ว่า

5132.457 -> นางอมิตตดานี้ปฏิบัติพราหมณ์ชราโดยชอบ พวกเจ้าทำไมประมาทต่อเราทั้งหลาย

5140.676 -> ภรรยาพราหมณ์เหล่านั้นจึงคิดว่า พวกเราจักยังนางอมิตตดานี้ ให้หนีไปเสียจากบ้านนี้

5149.613 -> คิดฉะนี้แล้วจึงไปประชุมกัน ด่านางอมิตตดาที่ท่าน้ำ

5157.354 -> มารดาของเจ้าคงเป็นศัตรูเป็นแน่ และบิดาของเจ้าก็คงเป็นศัตรูแน่นอน

5165.398 -> จึงได้ยกเจ้า ซึ่งยังเป็นสาวรุ่นดรุณี ให้แก่พราหมณ์ชราเห็นปานนี้

5171.703 -> ไม่เกื้อกูลเลยหนอ ที่พวกญาติของเจ้าแอบปรึกษากัน

5177.322 -> ยกเจ้าผู้ยังเป็นสาวรุ่น ๆ ให้แก่พราหมณ์เฒ่าเห็นปานนี้

5182.671 -> เป็นความชั่วหนอ ที่พวกญาติของเจ้าแอบปรึกษากัน

5188.139 -> ยกเจ้าผู้ยังเป็นสาวรุ่น ๆ ให้แก่พราหมณ์เฒ่าเห็นปานนี้

5193.607 -> เป็นความลามกมากหนอ ที่พวกญาติของพวกเจ้าแอบปรึกษากัน

5199.793 -> ยกเจ้าผู้ยังเป็นสาวรุ่น ๆ ให้แก่พราหมณ์เฒ่าเห็นปานนี้หนอ

5206.816 -> ไม่น่าพอใจเลยหนอ ที่พวกญาติของเจ้าแอบปรึกษากัน

5212.644 -> ยกเจ้าซึ่งยังเป็นสาวรุ่น ๆ ให้แก่พราหมณ์เฒ่าเห็นปานนี้

5218.71 -> เจ้าคงไม่พอใจอยู่กับผัวแก่ การที่เจ้าอยู่ในเรือนของพราหมณ์เฒ่า เจ้าตายเสียดีกว่าอยู่

5226.571 -> ดูก่อนแม่คนงามคนสวย มารดาและบิดาของเจ้าคงหาชายอื่น ให้เป็นผัวไม่ได้แน่

5234.911 -> จึงยกเจ้าซึ่งยังเป็นสาวรุ่น ๆ ให้แก่พราหมณ์เฒ่าเห็นปานนี้

5241.576 -> เจ้าคงจักบูชายัญไว้ไม่ดี ในดิถีที่ ๙ คงจักไม่ได้ทำการบูชาไฟ ไหว้เจ้า

5250 -> คงจักด่าสมณพราหมณ์ ผู้มีพรหมจรรย์เป็นเบื้องหน้า ผู้มีศีล เป็นพหูสูตในโลกเป็นแน่

5258.1 -> เจ้าจึงได้มาอยู่ในเรือนของพราหมณ์แก่ แต่ยังสาวรุ่น ๆ อย่างนี้

5263.218 -> การที่ถูกงูกัด ก็ไม่เป็นทุกข์ การที่ถูกแทงด้วยหอก ก็ไม่เป็นทุกข์

5269.643 -> การที่ได้เห็นผัวแก่นั้นแล พึงเป็นทุกข์ด้วย เป็นความร้ายกาจด้วย

5275.829 -> การเล่นหัว ย่อมไม่มีกับผัวแก่ การรื่นรมย์ ย่อมไม่มีกับผัวแก่ การเจรจาปราศรัย ย่อมไม่มีกับผัวแก่

5286.919 -> แม้การกระซิกกระซี้ ก็ไม่งาม แต่เมื่อใดผัวหนุ่มเมียสาว เย้าหยอกกันอยู่ในที่ลับ

5295.617 -> เมื่อนั้น ความเศร้าทุกอย่างที่ เสียดแทงหทัยอยู่ ย่อมพินาศไปสิ้น

5302.401 -> เจ้ายังเป็นสาวรูปสวย พวกชายหนุ่มปรารถนายิ่งนัก

5307.51 -> เจ้าจงไปอยู่เสียที่ตระกูลญาติเถิด พราหมณ์แก่ จักให้เจ่ารื่นรมย์ได้อย่างไร.

5315.012 -> นางอมิตตดากล่าวว่า ดูก่อนท่านพราหมณ์ ฉันจักไม่ไปตักน้ำ ที่แม่น้ำนั้น เพื่อท่านอีกต่อไป

5325.384 -> เพราะพวกหญิงชาวบ้านมันรุมด่าฉัน เหตุที่ท่านเป็นคนแก่.

5330.852 -> ชูชกกล่าวว่า เธออย่าได้ทำการงานเพื่อฉันเลย ฉันจักตักน้ำเอง เธออย่าโกรธเลย

5339.311 -> นางกล่าวว่า ฉันไม่ได้เกิดในสกุลที่ใช้สามีให้ตักน้ำ

5345.019 -> ท่านพราหมณ์ ขอจงรู้อย่างนี้ว่า ฉันจักไม่อยู่ในเรือนของท่าน

5350.846 -> ถ้าท่านจักไม่นำทาสหรือทาสีมาให้ฉัน ท่านพราหมณ์ จงทราบอย่างนี้ว่า ฉันจักไม่อยู่ในสำนักของท่าน.

5360.551 -> ชูชกกล่าวว่า ดูก่อนพราหมณี ศิลปกรรมหรือทรัพย์ และข้าวเปลือกของฉันไม่มี

5368.77 -> ฉันจักนำทาสหรือทาสีมาให้เธอแต่ที่ไหน ฉันจักบำรุงเธอ เธออย่าโกรธเลย.

5377.109 -> นางกล่าวว่า มานี่เถิด ฉันจักบอกแก่ท่าน ตามคำที่ฉันได้ฟังมา

5384.252 -> พระเวสสันดรราชฤาษีประทับอยู่ ณ เขาวงกต ท่านพราหมณ์ จงไปทูลขอทาสและทาสี กะพระองค์เถิด

5394.386 -> เมื่อท่านทูลขอแล้ว พระองค์จัก พระราชทานทาสและทาสีแก่ท่าน.

5400.811 -> ชูชกกล่าวว่า ฉันเป็นคนชรา ทุพพลภาพ ทั้งหนทางก็ไกล เดินไปได้ยาก

5408.791 -> เธออย่ารำพันไปเลย อย่าเสียใจเลย ฉันจักบำรุงเธอ เธออย่าโกรธเลย.

5416.292 -> นางกล่าวว่า คนขลาดยังไม่ทันถึงสนามรบ ไม่ทันได้รบ ก็ยอมแพ้ ฉันใด

5424.392 -> ท่านพราหมณ์ ยังไม่ทันได้ไป ก็ยอมแพ้ ฉันนั้น

5429.143 -> ถ้าท่านพราหมณ์จักไม่นำทาสหรือทาสี มาให้ฉัน ขอท่านจงทราบไว้อย่างนี้ว่า ฉันจักไม่อยู่ในเรือนของท่าน

5438.2 -> ฉันจักกระทำอาการไม่พอใจให้แก่ท่าน ข้อนั้น จักเป็นความทุกข์ของท่าน

5444.865 -> ในคราวมหรสพ ซึ่งมีในต้นฤดูนักขัตฤกษ์ ท่านจักได้เห็นฉันผู้แต่งตัวสวยงาม รื่นรมย์อยู่กับชายอื่น ๆ

5455.835 -> ข้อนั้นจักเป็นทุกข์ของท่าน ดูก่อนท่านพราหมณ์ เมื่อท่านซึ่งเป็น คนแก่รำพันอยู่

5463.457 -> เพราะไม่เห็นฉัน ร่างกายที่งอ ก็จักงอยิ่งขึ้น ผมที่หงอก ก็จักหงอกมากขึ้น.

5473.341 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พราหมณ์ตกใจกลัว

5479.142 -> ตกอยู่ในอำนาจของนางพราหมณี ถูกกามราคะบีบคั้น

5484.467 -> ได้กล่าวกะนางพราหมณีว่า ดูก่อนนางพราหมณี เธอจงทำ เสบียงเดินทางให้ฉัน

5491.593 -> ทั้งขนมงา ขนมเทียน สตูก้อน สตูผง เธอจงจัดให้ดี ๆ

5497.987 -> ฉันจักนำพระพี่น้องสองกุมาร มาให้เป็นทาส

5501.65 -> พระกุมารทั้งสองนั้น เป็นผู้ไม่เกียจคร้าน จักบำเรอเธอทั้งกลางคืนกลางวัน.

5508.876 -> พราหมณ์ชูชกผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพรหม สวมรองเท้าแล้ว พร่ำสั่งเสียต่อไป

5516.339 -> กระทำประทักษิณภรรยา สมาทานวัตร มีหน้านองด้วยน้ำตา

5522.021 -> หลีกไปสู่นครอันเจริญรุ่งเรืองของ ชาวสีพี เที่ยวแสวงหาทาส ทาสี.

5529.128 -> พราหมณ์ชูชกไปในนครนั้นแล้ว ได้ถาม ประชาชนที่มาประชุมกัน อยู่ในที่นั้น ๆ ว่า

5537.467 -> พระเวสสันดรราชประทับอยู่ ณ ที่ไหน เราทั้งหลายจะไปเฝ้าพระองค์ ผู้บรมกษัตริย์ ณ ที่ไหน

5546.165 -> ชนทั้งหลายผู้มาประชุมกันอยู่ ณ ที่นั้น ได้ตอบพราหมณ์นั้นว่า

5551.753 -> ดูก่อนท่านพราหมณ์ พระเวสสันดร บรมกษัตริย์ ถูกพวกท่านเบียดเบียน เพราะทรงให้ทานมากไป

5560.451 -> ต้องทรงพาพระราชโอรส พระราชธิดา และพระอัครมเหสี ไปประทับอยู่ ณ เขาวงกต.

5569.03 -> พราหมณ์นั้น ผู้มีความติดใจในกาม ถูกนางพราหมณ์ตักเตือนได้เสวยทุกข์ เป็นอันมาก

5577.609 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยสัตว์ร้าย เป็นที่เสพอาศัยแห่งแรดและเสือเหลือง

5584.513 -> แกถือไม้เท้าสีเหมือนผลมะตูม อีกทั้งเครื่องบูชาไฟและเต้าน้ำ เข้าไปสู่ป่าใหญ่

5593.211 -> โดยทางที่ได้ทราบข่าว ซึ่งพระหน่อกษัตริย์ ผู้ประทานตามประสงค์

5599.039 -> เมื่อพราหมณ์นั้น เข้าไปสู่ป่าใหญ่ ถูกสุนัขล้อมไล่ ตาแกร้องเรียกขรม เดินหลงทางห่างออกไปไกล

5609.291 -> ลำดับนั้น พราหมณ์ผู้โลภในโภคะ ไม่มีความสำรวม (ถูกสุนัขล้อมไล่)

5616.792 -> หลงทางไปสู่เขาวงกต (และนั่งอยู่บนต้นไม้) ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ว่า

5623.576 -> ใครเล่าหนอ จะพึงบอกราชบุตรพระนามว่า เวสสันดรผู้ประเสริฐ ทรงชำนะความตระหนี่ อันใครให้แพ้ไม่ได้

5634.786 -> ทรงให้ความปลอดภัยในเวลามีภัยแก่เราได้ พระองค์เป็นที่พึ่งของพวกยาจก ดังธรณีเป็นที่พึ่งของสัตว์ทั้งหลาย ฉะนั้น

5646.354 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนแม่ธรณี แก่เราได้

5654.095 -> พระองค์เป็นที่ไปเฝ้าของพวกยาจก ดังสาคร เป็นที่ไหลไปรวมแห่งแม่น้ำ ทั้งหลาย ฉะนั้น

5661.596 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนสาคร แก่เราได้

5668.739 -> พระองค์เป็นดังสระน้ำ มีท่าอันงามราบเรียบ ลงดื่มได้ง่าย มีน้ำเย็นเป็นที่รื่นรมย์ใจ

5678.633 -> ดารดาษไปด้วยบุณฑริกบัวขาว สะพรั่งด้วยเกสรบัว

5684.101 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนสระน้ำ แก่เราได้

5691.603 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนต้นโพธิ์ใบ ที่เกิดอยู่ใกล้ทาง มีเงาร่มเย็นน่ารื่นรมย์ใจ

5702.932 -> เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทาง ผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยมาในเวลาร้อน แก่เราได้

5710.434 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนต้นไทร ที่เกิดอยู่ใกล้ทาง มีเงาร่มเย็นน่ารื่นรมย์ใจ

5720.91 -> เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทาง ผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยในเวลาร้อน แก่เราได้

5727.933 -> ใครจะพึงบอก พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนต้นมะม่วง ที่เกิดอยู่ใกล้ทาง มีเงาร่มเย็นน่ารื่นรมย์ใจ

5737.588 -> เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทาง ผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยมาในเวลาร้อน แก่เราได้

5745.21 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนต้นรัง ที่เกิดดอยู่ใกล้ทาง มีเงาร่มเย็นน่ารื่นรมย์ใจ

5755.821 -> เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทาง ผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยมาในเวลาร้อน แก่เราได้

5763.682 -> ใครจะพึงบอกซึ่ง พระเวสสันดรมหาราช ผู้เปรียบเหมือนต้นไม้ใหญ่ ที่เกิดอยู่ใกล้ทาง มีเงาร่มเย็นน่ารื่นรมย์ใจ

5774.054 -> เป็นที่พักอาศัยของคนเดินทาง ผู้เมื่อยล้าเหน็ดเหนื่อยมาในเวลาร้อน แก่เราได้

5781.556 -> ก็เมื่อเราเข้าไปในป่าใหญ่ เพ้อรำพันอยู่อย่างนี้

5786.546 -> ผู้ใดจะพึงบอกว่า เรารู้ ผู้นั้นยังความยินดีให้เกิดแก่เรา

5793.33 -> เมื่อเราเข้าไปในป่าใหญ่ เพ้อรำพันอยู่อย่างนี้

5797.603 -> ผู้ใดพึงบอกที่ประทับของพระเวสสันดรว่า เรารู้จัก ผู้นั้นประสบบุญเป็นอันมาก ด้วยวาจาคำเดียวนั้น.

5809.65 -> พระศาสดาตรัสว่า นายเจตบุตร เป็นพรานเที่ยวอยู่ในป่า ได้ตอบแก่ชูชกนั้นว่า

5818.392 -> ดูก่อนพราหมณ์ พระหน่อกษัตริย์ ถูกพวกท่านรบกวน เพราะทรงบำเพ็ญทานอย่างยิ่ง

5826.611 -> จึงถูกเนรเทศจากแคว้นของพระองค์ มาประทับอยู่ ณ เขาวงกต

5832.199 -> ดูก่อนพราหมณ์ พระหน่อกษัตริย์ ถูกพวกท่านรบกวน เพราะทรงบำเพ็ญทานอย่างยิ่ง

5839.701 -> ต้องทรงพาพระราชโอรส พระราชธิดา และพระมเหสี มาประทับอยู่ ณ เขาวงกต

5848.399 -> ท่านผู้มีปัญญาทราม ทำแต่กิจที่ไม่ควรทำ ยังออกจากแว่นแคว้น ตามมาถึงป่าใหญ่

5856.499 -> เที่ยวแสวงหาพระราชบุตร ดุจนกยาง เที่ยวหาปลาอยู่ในน้ำ ฉะนั้น

5862.925 -> แน่ะพราหมณ์ เราจักไม่ให้ชีวิตแก่เจ้าในที่นี้ ลูกศรที่เราจะยิงนี้แหละ จักดื่มเลือดเจ้า

5872.101 -> ดูก่อนพราหมณ์ เราจักตัดหัวของเจ้า เชือดเอาหัวใจพร้อมทั้งไส้พุง แล้วจักบูชา ปันถสกุณยัญ พร้อมด้วยเนื้อของเจ้า

5884.626 -> ดูก่อนพราหมณ์ เราจักเชือดหัวใจของเจ้า ยกขึ้นเป็นเครื่องเซ่นสรวง พร้อมด้วยเนื้อ มันข้น และมันในสมองของเจ้า

5896.074 -> ดูก่อนพราหมณ์ ข้อนั้น จักเป็นยัญ ที่เราบูชาดีแล้ว เซ่นสรวงดีแล้ว ด้วยเนื้อของเจ้า

5905.489 -> เจ้าจักนำพระมเหสี และพระราชโอรส พระธิดาของพระราชบุตรไปไม่ได้.

5912.99 -> ชูชกกล่าวว่า ดูก่อนเจตบุตร จงฟังเราก่อน พราหมณ์ผู้เป็นทูต เป็นคนหาโทษมิได้

5922.644 -> เพราะเหตุนั้นแล คนทั้งหลายย่อมไม่ฆ่าทูต นี้เป็นธรรมเนียมสืบเนื่องมาแต่โบราณ

5930.4 -> ชาวสีพีทุกคน ยินยอมแล้ว พระบิดาก็ทรงปรารถนาจะพบพระราชบุตร

5937.543 -> และพระมารดาของพระราชบุตรนั้น ทรงทุพพลภาพ พระเนตรทั้งสองของ พระมารดานั้นจักขุ่นมัวในไม่ช้า

5946.839 -> เราเป็นทูตที่ชาวสีพีเหล่านั้นส่งมา ดูก่อนเจตบุตร จงฟังเราก่อน

5954.34 -> เราจักนำพระราชบุตรเสด็จกลับ ถ้าเจ้ารู้ จงบอกหนทางแก่เรา.

5960.526 -> เจตบุตรกล่าวว่า ดูก่อนพราหมณ์ ท่านเป็นทูตที่รักของ พระเวสสันดร ผู้เป็นที่รักของข้าพเจ้า

5969.282 -> ข้าพเจ้าจะให้เต้าน้ำผึ้ง และขาเนื้อย่าง เป็นบรรณาการแก่ท่าน

5975.229 -> และจักบอกประเทศ ที่พระเวสสันดร หน่อกษัตริย์ ผู้ให้สำเร็จความประสงค์ ประทับอยู่แก่ท่าน.

5983.807 -> จบชูชกกัณฑ์

6011.019 -> ๖.จูฬวนวรรณนากัณฑ์

6017.77 -> พรานเจตบุตร ให้พราหมณ์ชูชกบริโภคแล้ว ให้กระบอกน้ำผึ้งและขาเนื้อย่างแก่ชูชก เพื่อเป็นเสบียงเดินทางอย่างนี้แล้ว

6030.4 -> ยืนที่หนทาง ยกมือเบื้องขวาขึ้น เมื่อจะแจ้งโอกาสเป็นที่ประทับอยู่แห่ง พระเวสสันดรมหาสัตว์ จึงกล่าวว่า

6042.02 -> ดูก่อนมหาพราหมณ์ นั่นภูเขาคันธมาทน์ อันล้วนแล้วด้วยหิน

6049.602 -> พระเวสสันดรเจ้า พร้อมด้วยพระโอรส พระธิดาและพระมเหสี ทรงเพศนักบวช อันประเสริฐ

6058.015 -> ทรงขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชา ไฟและชฎา ทรงนุ่งห่มหนังเสือ

6065.398 -> บรรทมเหนือแผ่นดิน ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด

6071.464 -> เมื่อท่านบ่ายหน้าเดินทางไปทาง ทิศอุดร จะได้เห็นอาศรมนั้น

6077.889 -> นั่นหมู่ไม้เขียวชะอุ่ม มียอดสูงตระหง่าน คือ ไม้ตะแบก หูกวาง ไม้ตะเคียน ไม้รัง ไม้ตะคร้อ ไม้ยางทราย

6090 -> ย่อมหวั่นไหวไปตามลม ดังมาณพดื่มสุรา คราวเดียว ก็ซวนเซไปมาอยู่ ฉะนั้น

6097.263 -> ท่านได้ฟังเสียงฝูงนก อันจับอยู่บนกิ่งไม้ ปานดังเสียงเพลงขับทิพย์

6103.808 -> คือ นกโพระดก นกดุเหว่า นกกระจง พลางส่งเสียงร้อง บินจากต้นไม้โน้น มาสู่ต้นไม้นี้

6114.06 -> ทั้งหมู่ไม้ที่ต้องลมพัดสะบัดกิ่งและ ใบเสียดสีกันคล้ายกับจะเรียกคน ผู้กำลังเดินไปให้หยุด

6123.475 -> และเหมือนดังชักชวนคนผู้จะผ่านไป ให้ยินดีชื่นชมพักผ่อน

6129.542 -> พระเวสสันดรเจ้า พร้อมด้วย พระโอรส พระธิดาและพระมเหสี ทรงเพศเป็นพราหมณ์

6138.36 -> ทรงขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชาไฟ และชฎา ทรงนุ่งห่มหนังเสือ

6145.503 -> บรรทมเหนือแผ่นดิน ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด

6151.45 -> เมื่อท่านบ่ายหน้าเดินไปทาง ทิศอุดร จะได้เห็นอาศรมนั้น.

6156.918 -> ในบริเวณอาศรมนั้น มีหมู่ไม้มะม่วง มะขวิด ขนุน ไม้รัง ไม้หว้า

6165.138 -> สมอพิเภก สมอไทย มะขามป้อม ไม้โพธิ์ ไม้พุทรา มะพลับทอง ต้นไทร มะซางหวานและมะเดื่อ

6175.749 -> มีผลสุกแดงเรื่อ ๆ อยู่ในที่ต่ำ คล้ายงาช้าง กล้วยหอม ผลจันทน์มีรสหวานเหมือนน้ำผึ้ง

6185.762 -> รวงผึ้งไม่มีตัว มีในที่นั้น คนเอื้อมือปลิดลงมาบริโภคได้เอง

6192.307 -> ในบริเวณอาศรมนั้น มีต้นมะม่วง บางต้นออกช่อแย้มบาน บางต้นมีดอกและใบร่วงหล่น

6202.44 -> ผลิผลดาษดื่น บางอย่างยังดิบ บางอย่างสุกแล้ว

6208.028 -> ผลมะม่วงดิบและสุกทั้งสองอย่างนั้น มีสีดังหลังกบ

6213.496 -> อนึ่ง ในบริเวณอาศรมนั้น บุรุษยืนอยู่ ในภายใต้ก็เก็บมะม่วงสุกกินได้

6221.117 -> ผลมะม่วงดิบและสุกทั้งหลาย มีสีสวย กลิ่นหอมและรสอร่อยที่สุด

6227.781 -> เหตุการณ์เหล่านี้เป็นที่น่าอัศจรรย์แก่ข้าพเจ้า เหลือเกิน ถึงกับข้าพเจ้าออกอุทานว่า

6235.642 -> อือ ๆ ที่ประทับอยู่ของพระเวสสันดรนั้น เป็นดังที่ประทับอยู่ของทวยเทพ ย่อมงดงามปานด้วยนันทวัน

6245.416 -> ต้นตาล ต้นมะพร้าว และอินทผาลัม ที่มีอยู่ในป่าใหญ่มีดอกเรียงรายกันอยู่ เหมือนพวงมาลัยที่เขาร้อยไว้

6256.745 -> หมู่ไม้เหล่านั้น ย่อมปรากฏดัง ยอดธงชัย

6261.377 -> ในบริเวณอาศรมนั้น มีหมู่ไม้ต่างๆ พันธุ์ คือ ไม้มูกมัน โกฐ สะค้าน แคฝอย ไม้บุนนาค บุนนาคเขา และไม้ทรึก

6274.978 -> มีดอกบานสะพรั่ง สีต่าง ๆ กันเหมือนหมู่ดาว เรียงอยู่บนนภากาศ ฉะนั้น

6281.762 -> อนึ่ง ในบริเวณอาศรมนั้น มีไม้ราชพฤกษ์ ไม้มะเกลือ กฤษณา รักดำ ต้นไทรใหญ่ ไม้รังไก่ ไม้ประดู่ มีดอกบานสะพรั่ง

6295.814 -> ในบริเวณอาศรมนั้น มีไม้มูกหลวง ไม้สน ไม้กะทุ่ม ไม้ช่อ ไม้ตะแบก นางรัง

6306.067 -> ล้วนมีดอกเป็นพุ่มพวง ดังลอมฟาง บานในที่ไม่ไกลจากอาศรมนั้น

6312.731 -> มีสระโบกขรณี ณ ภูมิภาคอันน่ารื่นรมย์ใจ ดารดาษไปด้วยดอกปทุมชาติและอุบล

6320.711 -> สระโบกขรณีในสวนนันทนวัน ของทวยเทพ ฉะนั้น

6324.625 -> อนึ่ง ณ ที่ใกล้สระโบกขรณีนั้น มีฝูงนกดุเหว่าเมารสดอกไม้

6331.768 -> ส่งเสียงไพเราะจับใจ ทำป่านั้นให้ดังอึกทึก กึกก้อง

6337.595 -> ในเมื่อคราวหมู่ไม้ผลิดอก แย้มบานตามฤดูกาล

6342.346 -> รสหวานดังน้ำผึ้ง ร่วงหล่นจากเกสรดอกไม้ ลงมาค้างอยู่บนใบบัว ย่อมชื่อว่าน้ำผึ้งใบบัว ( ขัณฑสกร)

6353.675 -> อนึ่ง ลมทางทิศทักษิณและทางทิศประจิม ย่อมพัดมาที่อาศรมนั้น

6361.275 -> อาศรมเป็นสถานที่เกลื่อนกล่น ไปด้วยละอองเกสรปทุมชาติ

6365.907 -> ในสระโบกขรณีนั้น มีกระจับขนาด ใหญ่ ๆ ทั้งข้าวสาลีอ่อนบ้าง แก่บ้าง ล้มดาษอยู่บนภาคพื้น

6376.638 -> และในสระโบกขรณีนั้น น้ำใสสะอาด มองเห็นฝูงปลา เต่าและปูเป็นอันมาก สัญจรไปมาเป็นหมู่ ๆ

6386.89 -> รสหวานปานน้ำผึ้ง ย่อมไหลออกจาก เหง้าบัว รสมันปานนมสดและเนยใส ย่อมไหลออกจากสายบัว

6397.143 -> ป่านั้นมีกลิ่นหอมต่างๆ ที่ลมรำเพยพัดมา ย่อมหอมฟุ้งตระหลบไป

6404.525 -> ป่านั้นเหมือนดังจะชวนเชิญ คนที่มาถึงแล้วให้เบิกบาน ด้วยดอกไม้และกิ่งไม้ที่มีกลิ่นหอม

6413.702 -> แมลงภู่ทั้งหลายต่างก็บินว่อนวู่ บันลือเสียงอยู่โดยรอบ ด้วยกลิ่นดอกไม้

6421.323 -> อนึ่ง ที่ใกล้อาศรมนั้น ฝูงวิหคเป็น อันมากมีสีต่าง ๆ กัน บันเทิงอยู่กับ คู่ของตนๆ ร่ำร้องขานขันแก่กันและกัน

6433.489 -> มีฝูงนกอีกสี่หมู่ทำรังอยู่ใกล้ ๆ สระโบกขรณี คือ

6438.599 -> หมู่ที่ ๑ ชื่อว่านันทิกา ย่อมร้องทูลเชิญ พระเวสสันดรเจ้า ให้ชื่นชมยินดีอยู่ในป่านี้

6448.373 -> หมู่ที่ ๒ ชื่อว่า ชีวปุตตา ย่อมร่ำร้อง ถวายพระพรพระเวสสันดรพร้อม ด้วยพระราชโอรส พระราชธิดา

6458.985 -> และพระอัครมเหสี จงมีพระชนม์ ยืนนาน ด้วยความสุขสำราญ

6466.008 -> หมู่ที่ ๓ ชื่อว่า ชีวปุตตาปิยาจโน ย่อมร่ำร้อง ถวายพระพรให้พระเวสสันดร

6475.543 -> พร้อมทั้งพระราชโอรส พระราชธิดา และ พระอัครมเหสีผู้เป็นที่รักของพระองค์

6483.882 -> จงพระสำราญ พระชนมายุยืนนาน ไม่มีข้าศึกศัตรู

6490.188 -> หมู่ที่ ๔ ชื่อว่า ปิยาปุตตา ปิยานันทา ย่อมร่ำร้องถวายพระพรให้พระราชโอรส

6498.527 -> พระราชธิดาและพระอัครมเหสี จงเป็นที่รักของพระองค์

6504.713 -> ขอพระองค์จงเป็นที่รักของพระราชโอรส พระราชธิดาและพระอัครมเหสี ทรงชื่นชมโสมนัสต่อกันและกัน

6515.205 -> ดอกไม้ทั้งหลาย ย่อมตั้งเรียงราย กันอยู่ เหมือนพวงมาลัยที่เขาร้อยไว้

6522.108 -> หมู่ไม้เหล่านั้น ย่อมปรากฏดัง ยอดธงชัย มีดอกสีต่าง ๆ กัน

6528.772 -> ดังนายช่างผู้ฉลาด เก็บมาร้อยกรองไว้

6533.403 -> พระเวสสันดรเจ้า พร้อมด้วยพระราช โอรส พระราชธิดาและพระมเหสี ทรงเพศเป็นพราหมณ์

6542.221 -> ทรงขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชาไฟ และชฎา ทรงนุ่งห่มหนังเสือ บรรทมเหนือแผ่นดิน

6551.397 -> ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด เมื่อท่านบ่ายหน้าไปทางทิศอุดร จะได้เห็นอาศรมนั้น.

6560.693 -> ชูชกกล่าวว่า เออก็ข้าวสตูผง อันระคนด้วยน้ำผึ้งและ ข้าวสตูก้อน มีรสหวานอร่อยของลุงนี้

6571.782 -> อันนางอมิตตดาจัดแจงให้แล้ว ลุงจะแบ่งให้แก่เจ้า.

6577.49 -> เจตบุตรกล่าวว่า ข้าแต่ท่านพราหมณ์ จงเอาไว้เป็นเสบียงทาง

6583.916 -> ขอเชิญท่านจงรับน้ำผึ้งกับขาเนื้อย่าง จากสำนักของข้าพเจ้านี้ เอาไปเป็นเสบียงทางอีกด้วย

6593.44 -> และขอท่านจงไปตามสบายเถิด หนทางนี้เป็นทางเดินได้คนเดียว ตรงลิ่วไปถึงอาศรมของอจุตฤาษี

6604.063 -> แม้อจุตฤาษี อยู่ในอาศรมนั้น ฟันเขลอะ มีผมเกลือกกลั้วธุลี ทรงเพศเป็นพราหมณ์

6613.478 -> มีขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชาไฟ และชฎา นุ่งห่มหนังเสือ นอนเหนือ แผ่นดิน บูชาไฟ

6623.9 -> ลุงไปถึงแล้ว เชิญถามท่านเถิด ท่านจักบอกหนทางให้แก่ลุง.

6630 -> ชูชกผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพราหมณ์ ได้ฟังคำของเจตบุตรดังนี้แล้ว มีจิตยินดีเป็นอย่างยิ่ง

6639.177 -> กระทำประทักษิณเจตบุตรแล้ว เดินทางตรงไป ณ สถานที่ อันอจุตฤาษีสถิตอยู่.

6647.277 -> จบจุลวนวรรณนา

6680.853 -> ๗. มหาวนวรรณนากัณฑ์

6686.702 -> ชูชกพราหมณ์ภารทวาชโคตรนั้น เมื่อเดินไปตามทางที่เจตบุตร พรานป่าแนะให้

6694.413 -> ก็ได้พบกับอจุตฤาษี ครั้นแล้ว ได้เจรจาปราศรัย กับอจุตฤาษี ไต่ถามทุกข์สุขว่า

6703.895 -> พระคุณเจ้าไม่มีโรคาพาธเบียดเบียนหรือ เป็นสุขสบายดีหรือ

6710.178 -> เยียวยาอัตภาพด้วยการแสวงหาผลไม้ สะดวกหรือ มูลมันผลไม้มีมากหรือ

6716.963 -> เหลือบ ยุง และสัตว์เลื้อยคลาน จะมีน้อยกระมัง

6721.474 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยเนื้อร้าย ไม่มีกล้ำกลายเข้ามารบกวนแหละหรือ.

6727.421 -> อจุตฤาษีกล่าวว่า ดูก่อนพราหมณ์ เราไม่มีโรคาพาธเบียดเบียน เราเป็นสุขสบายดี

6736 -> เยียวยาอัตภาพด้วยการแสวงหา ผลไม้สะดวกดี มูลมันผลไม้ก็มีมาก

6742.664 -> อนึ่ง เหลือบ ยุง และสัตว์เลื้อยคลานก็น้อย ในป่าอันเกลื่อนกลาดไปด้วยเนื้อร้าย ไม่มีกล้ำกรายมารบกวนเราเลย

6751.96 -> เมื่อเรามาอาศัยอยู่ในอาศรม สิ้นจำนวนปีเป็นอันมาก

6756.352 -> เราไม่รู้สึกถึงความอาพาธ อันไม่เป็นที่รื่นรมย์ใจเกิดขึ้นเลย

6761.82 -> ดูก่อนมหาพราหมณ์ ท่านมาดีแล้ว อนึ่ง ท่านมิได้มาร้าย

6767.528 -> ดูก่อน ท่านผู้เจริญ เชิญท่านเข้าไปภายใน เชิญล้างเท้าทั้งสองของท่าน

6774.313 -> ผลมะพลับ ผลมะหาด ผลมะซาง ผลหมากเม่า มีรสหวานคล้ายน้ำผึ้ง เชิญท่านเลือกบริโภคแต่ผลที่ดี ๆ

6784.686 -> แม้น้ำฉันก็เย็นสนิท เรานำมาจากซอกเขา

6788.959 -> ดูก่อนมหาพราหมณ์ ถ้าท่านจำนงหวัง ก็เชิญดื่มตามสบายเถิด.

6794.667 -> ชูชกกล่าวว่า สิ่งใดอันพระคุณเจ้าให้แล้ว สิ่งนั้นทั้งหมดข้าพเจ้ารับไว้แล้ว

6802.408 -> บรรณาการอันพระคุณเจ้า กระทำแล้วทุกอย่าง

6806.441 -> ข้าพเจ้ามาแล้วเพื่อจะเยี่ยมเยือน พระเวสสันดรราชฤาษี

6812.388 -> ราชโอรสของพระเจ้ากรุงสัญชัย ซึ่งพลัดพรากจากชาวสีพีมาช้านาน

6818.813 -> ถ้าพระคุณเจ้า ทราบสถานที่ประทับ โปรดแจ้งแก่ข้าพเจ้าด้วยเถิด.

6825.119 -> ดาบสกล่าวว่า ท่านมานี่เพื่อเป็นศรีสวัสดิ์ เพื่อมาเยี่ยมเยือนพระเวสสันดรเจ้าก็หาไม่

6833.44 -> เราเข้าใจว่าท่านปรารถนา (จะมาขอ) พระอัครมเหสีผู้เคารพนบนอบ พระราชสวามีไปเป็นภรรยา

6843.113 -> หรือมิฉะนั้นท่านก็ปรารถนา (จะมาขอ) พระกัณหาชินาราชกุมารีและ พระชาลีราชกุมารไปเป็นทาสทาสี

6853.605 -> หรือไม่ก็มาเพื่อจะนำเอาพระมารดา และพระราชกุมารีทั้งสามพระองค์ไปจากป่า

6860.389 -> ดูก่อนพราหมณ์ โภคสมบัติทรัพย์และข้าว เปลือกของพระองค์มิได้มี.

6866.336 -> ชูชกกล่าวว่า ข้าพเจ้าเป็นผู้ที่ท่านยังไม่สมควร จะโกรธเคือง

6872.283 -> เพราะข้าพเจ้ามิได้มาเพื่อขอทาน การพบเห็นอริยชนเป็นความดี การอยู่ร่วมกับอริยชนเป็นสุขทุกเมื่อ

6881.818 -> พระเวสสันดรสีพีราชเสด็จพลัดพรากจาก ชาวสีพีมา ข้าพเจ้ายังมิได้เห็นเลย

6889.439 -> ข้าพเจ้ามาเพื่อจะเยี่ยมเยือนพระองค์ ถ้าพระคุณเจ้าทราบสถานที่ประทับ โปรดแจ้งแก่ข้าพเจ้าเถิด.

6897.898 -> ดาบสกล่าวว่า ดูก่อนมหาพราหมณ์ นั่นภูเขาคันธมาทน์ อันล้วนแล้วด้วยหิน

6905.639 -> พระเวสสันดรเจ้า พระโอรส พระธิดา และพระมเหสี ทรงเพศนักบวชอันประเสริฐ

6913.855 -> ทรงขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชาไฟ และชฎา ทรงนุ่งห่มหนังเสือ

6921.24 -> บรรทมเหนือแผ่นดิน ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด

6927.187 -> เมื่อท่านบ่ายหน้าเดินไปทางทิศอุดร จะได้เห็นอาศรมนั้น

6932.536 -> นั้นหมู่ไม้เขียวชะอุ่ม ทรงผลต่างๆ ปรากฏดังภูเขาอัญชนบรรพต เขียวชะอุ่ม มียอดสูงตระหง่าน

6942.788 -> คือ ไม้ตะแบก หูกวาง ไม้ตะเคียน ไม้รัง ไม้ตะคร้อ ไม่ยางทราย ย่อมหวั่นไหวไปตามลม

6952.083 -> ดังมาณพดื่มสุราคราวเดียว ก็ซวนเซไปมาอยู่ ฉะนั้น

6957.073 -> ท่านจะได้ฟังเสียงฝูงนกอันจักอยู่บน กิ่งไม้ ปานดังเสียงเพลงทิพย์

6963.02 -> คือ นกโพระดก นกดุเหว่า นกกระจง ส่งเสียงร้องบินจากต้นไม้โน่นมาสู่ ต้นไม้นี้

6971.598 -> ทั้งหมู่ไม้ที่ต้องลมพัดสะบัดกิ่งและ ใบเสียดสีกัน คล้ายกับจะเรียกคน ผู้กำลังเดินทางไปให้หยุด

6981.013 -> และเหมือนดังชักชวนผู้จะผ่าน ให้ยินดีชื่นชม

6985.405 -> พระเวสสันดรเจ้า พร้อมด้วยพระราชโอรส พระราชธิดาและพระมเหสี ทรงเพศเป็นนักบวชอันประเสริฐ

6994.581 -> ทรงขอสำหรับสอยผลไม้ เครื่องบูชาไฟและใส่ชฎา ทรงนุ่งห่มหนังสือ

7002.561 -> บรรทมเหนือแผ่นดิน ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด

7008.388 -> เมื่อท่านบ่ายหน้าทางไปทาง ทิศอุดรจะได้เห็นอาศรมนั้น

7013.856 -> ที่ภูมิภาคอันน่ารื่นรมย์ใจ มีดอกกุ่มตกอยู่เรี่ยราย พื้นดินเขียวชะอุ่มไปด้วยหญ้าแพรก

7022.912 -> ณ ที่นั้นไม่มีธุลีฟุ้งขึ้นเลย หญ้านั้นมีสีเขียวคล้ายขนคอ นกยูงเปรียบสัมผัสแห่งสำลี

7032.687 -> หญ้าทั้งหลายโดยรอบ ยาวไม่เกิน ๔ องคุลี

7036.84 -> ต้นมะม่วง ต้นชมพู่ ต้นมะขวิดและมะเดื่อ มีผลสุก ๆ อยู่ในที่ต่ำ ๆ

7044.701 -> ป่าไม้นั้นเป็นที่ให้เจริญความยินดี เพราะมีหมู่ไม้ผลบริโภคได้เป็นอันมาก

7052.562 -> น้ำใสสะอาดกลิ่นหอมดี สีดังแก้วไพฑูรย์ เป็นที่อยู่อาศัยของฝูงปลา ไหลหลั่งมาในป่านั้น

7063.054 -> ภูมิภาคอันน่ารื่นรมย์ใจ ในที่ไม่ไกลอาศรมนั้น

7067.805 -> มีสระโบกขรณีดารดาษไปด้วย ปทุมชาติและอุบล เหมือนดังที่มี อยู่ในนันทวันของทวยเทพ

7076.144 -> ดูก่อนพราหมณ์ ในสระนั้นมีอุบลชาติ ๓ ชนิด คือ เขียว ขาว และแดง งามวิจิตรมากมาย.

7086.277 -> พระดาบสกล่าวว่า ในสระนั้นมีปทุมชาติดาษดื่น สีขาวดังผ้าโขมพัสตร์

7094.975 -> สระนั้นชื่อว่า มุจลินท์ ดารดาษไป ด้วยอุบลขาว จงกลณี และผักทอดยอด

7102.943 -> อนึ่งเล่า ปทุมชาติในสระนั้นมีดอกบาน สะพรั่ง ปรากฏหากำหนดประมาณมิได้

7110.923 -> บ้างก็บานในคิมหันตฤดู บ้างก็บานในเหมันตฤดู

7116.63 -> ปรากฏเหมือนตั้งอยู่ในน้ำลึก ประมาณเพียงเข่า

7121.142 -> ปทุมชาติอันงามวิจิตรชูดอกสะพรั่ง ส่งกลิ่นหอมฟุ้งตระหลบไป

7127.687 -> หมู่ภมรโผผินบินว่อน เสียงวู่ ๆ อยู่โดยรอบ เพราะกลิ่นหอมแห่งบุปผชาติ.

7134.472 -> ดูก่อนพราหมณ์ อนึ่งเล่า ที่ใกล้ขอบสระนั้น มีต้นไม้หลากหลายขึ้นออกสะพรั่ง คือ

7143.17 -> ต้นกระทุ่ม ต้นแคฝอย และต้นทองหลาง ผลิดอกออกสะพรั่ง ไม้ปรู ไม่ทราก ต้นปาริชาต ดอกบานสะพรั่ง ต้นกากะทิง

7156.413 -> ต้นไม้เหล่านี้มีอยู่ที่สองฟากปากสระมุจลินท์ ต้นซึก ต้นแคขาว บัวบก ส่งกลิ่นหอมฟุ้งไป

7166.666 -> ต้นคนทิสอ ต้นคนทิเขมา และต้นประดู่ มีอยู่ ณ ที่ใกล้สระนั้น ดอกสะพรั่ง

7176.201 -> ต้นมะคำไก่ ไม้มะทราง ต้นเก้า ต้นมะรุม การะเกด กรรณิการ์ และชะบา

7184.181 -> ไม้รกฟ้า ไม้อินทนิล ไม้สะท้อน และ ทองกวาวมีดอกแย้มบาน ผลิดอก ออกยอดพร้อม ๆ กัน รุ่งเรืองงาม

7196.347 -> ไม้มะรื่น ไม้ตีนเป็ด กล้วย ต้นคำฝอย นมแมว คนทา ประดู่ลาย ต้นสลอด มีดอกบานสะพรั่ง

7207.078 -> ต้นมะไฟ ต้นงิ้ว ไม้ช้างน้าว พุดขาว กฤษณา โกฐเขมา โกฐสอ มีดอกบานสะพรั่ง

7217.69 -> ต้นไม้ในบริเวณสระนั้นมีทั้งอ่อนและแก่ ต้นตรงไม่คองอ ดอกบานตั้งอยู่สองข้าง อาศรมโดยรอบเรือนไฟ.

7229.497 -> อนึ่ง พันธุ์ไม้เป็นอันมาก เกิดขึ้น ใกล้ขอบสระนั้น คือ ตะไคร้ ถั่วเขียว ถั่วราชมาส สาหร่าย สันตะวา

7240.404 -> น้ำในสระนั้นถูกลมรำเพยพัด เกิดเป็น ระลอกกระทบฝั่ง มีหมู่แมลงบินวู่ว่อน เคล้าเอาเกสรดอกไม่ที่แย้มบาน

7251.787 -> สีเสียดเทศ เต่าร้าง ผักบุ้งร้วม มีมากในที่ต่างๆ

7258.182 -> ดูก่อนพราหมณ์ ต้นไม้ทั้งหลาย ดารดาษไปด้วยกล้วยไม้

7263.626 -> กลิ่นแห่งบุปผชาติดังกล่าวแล้วนั้น หอมตระหลบอยู่ ๗ วัน ไม่พลันหาย

7270.496 -> บุปผชาติเกิดอยู่เรียงรายสองฝั่ง สระมุจลินท์ ป่านั้นดารดาษ ไปด้วยต้นราชพฤกษ์ย่อมงดงาม

7279.503 -> กลีบดอกราชพฤกษ์นั้นหอมตระหลบ อยู่กึ่งเดือนไม่เลือนหาย

7284.71 -> อัญชันเขียว อัญชันขาว กุ่มแดง ดอกบานสะพรั่ง ป่านั้นดารดาษไป ด้วยอบเชยและแมงลัก

7294.311 -> เหมือนดังจะให้คนเบิกบานใจ ด้วยดอกไม้และกิ่งไม้อันมีกลิ่นหอม

7301.062 -> เหล่าภมรโผผิน บินว่อนเสียงวู่ ๆ อยู่โดยรอบ เพราะกลิ่นหอมแห่ง บุปผชาติ

7308.406 -> ดูก่อนพราหมณ์ ณ ที่ใกล้สระนั้น มีฟักแฟง แตงน้ำเต้า ๓ ชนิด

7315.038 -> ชนิดหนึ่งผลโตเท่าหม้อ อีกสองชนิดผลโตเท่าตะโพน.

7320.626 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้นมีผักกาด กระเทียม หอม เป็นอันมาก

7327.411 -> ต้นเต่ารั้งตั้งอยู่สล้างดังต้นตาล อุบลเขียวมีเป็นอันมาก ขึ้นอยู่ริมน้ำพอเอื้อมเด็ดได้

7337.305 -> มะลิวัน นมตำเลีย หญ้านาง อบเชย อโศก เทียนป่า ดอกเข็ม หางช้าง อังกาบ กากะทิง กระลำพัก ทองเครือ

7349.232 -> ดอกแย้มบานสะพรั่งขึ้นขนาน ต้นชุมแสง ขึ้นแซงแซกคัดเค้า และชะเอม

7357.332 -> มะลิซ้อน หงอนไก่ เทพทาโร แคฝอย ฝ้ายทะเล กรรณิการ์ดอกเบ่งบานงาม ปรากฏดังตาข่ายทองเปรียบด้วยเปลวไฟ

7369.738 -> บุปผชาติเกิดบนบกและที่เกิดในน้ำ ปรากฏมีในสระนั้นทุกอย่าง

7375.924 -> สระมุจลินท์มีน้ำมาก เป็นที่รื่นรมย์ ด้วยประการฉะนี้.

7381.034 -> อนึ่ง ในสระนั้นมีปลาซึ่งว่ายอยู่ในน้ำ มากมาย คือ ปลาตะเพียน ปลาซ่อน ปลาดุก จระเข้ ปลาฉลาม

7392.777 -> ณ ที่ใกล้สระนั้น มีชะเอมต้น ชะเอมเครือ กำยาน ประยงค์ เนรภูสี แห้วหมู สัตตบุษย์ สมุลแว้ง พิมเสน สามสิบ และกฤษณา

7407.575 -> เถากะไดลิง มีมากมาย บัวบก โกฐขาว กระทุ่มเลือด ต้นหนาด ขมิ้น แก้วหอม

7416.751 -> หรดาล คำ คูน สมอพิเภก ไคร้ เครือ พิมเสน และรางแดง.

7425.689 -> อนึ่ง ในป่านั้นมีสัตว์หลายจำพวก คือ ราชสีห์ เสือโคร่ง ยักษิณี หน้าฬา ช้างพัง ช้างพลาย เนื้อทราย เนื้อฟาน ละมั่ง

7440 -> นางเห็น หมาจิ้งจอก หมาไน บ่าง กระรอก จามรี ชะนี ลิงลม ค่าง ลิง ลิงจุ่น กวาง กระทิง หมี วัวเถื่อน มีมากมาย

7455.762 -> แรด หมู พังพอน งูเห่า มีอยู่ที่ ใกล้สระนั้นเป็นอันมาก

7462.307 -> กระบือ หมาไน หมาจิ้งจอก กิ้งก่า จะกวด เหี้ย เสือดาว เสือเหลือง มีอยู่โดยรอบ

7471.364 -> กระต่าย แร้ง ราชสีห์ และเสือปลา มีอยู่มากหลาย

7477.55 -> มีสกุณชาติมากมาย คือ นกกวัก นกยูง หงส์ขาว ไก่ฟ้า ไก่ป่า ไก่เถื่อน นกหัสดีลิงค์ ร่ำร้องหากันและกัน

7490.195 -> นกยางโทน นกยางกรอก นกโพระดก นกต้อยตีวิด นกกะเรียน เหยี่ยวดำ เหยี่ยวแดง นกช้อนหอย นกพริก

7503.079 -> นกคับแค นกแขวก นกกด นกกระเต็นใหญ่ นกนางแอ่น นกคุ่ม นกกะทา นกกระทุง นกกระจอก นกกระจาบ นกกระเต็นน้อย

7515.484 -> นกกางเขน นกการเวก นกแอ่นลม นกเงือก นกออก สระมุจลินท์เกลื่อนกล่นไปด้วยฝูงนก นานาชนิด กึกก้องไปด้วยเสียงสัตว์ต่างๆ.

7527.77 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้น มีนกมากมาย มีขนปีกงามวิจิตร มีเสียงไพเราะ เสนาะโสต

7536.109 -> ย่อมปราโมทย์อยู่กับคู่เคียง ส่งเสียง กู่ก้องร้องหากันและกัน

7541.218 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้น มีฝูงสกุณาทิชาชาติ ส่งเสียงร้องไพเราะไม่ขาดสาย

7548.72 -> มีตางามประกอบด้วยเบ้าตาขาว มีขนปีกขนหางงามวิจิตร

7554.581 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้นมีฝูงนกยูง ส่งเสียงร้องไพเราะไม่ขาดสาย

7561.246 -> มีสร้อยคอเขียว ส่งเสียงร้อง หากันและกัน

7565.279 -> ไก่เถื่อน ไก่ฟ้า นกเปล้า นกนางนวล เหยี่ยวดำ เหยี่ยวนกเขา นกกาน้ำ นกแขกเต้า นกสาลิกา

7575.292 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้น มีนกเป็นอันมาก เป็นพวก ๆ คือ เหลือง แดง ขาว นกหัสดีลิงค์ พระยาหงส์ทอง นกกาน้ำ

7587.459 -> นกแขกเต้า นกดุเหว่า นกออก หงส์ขาว นกช้อนหอย นกเค้าแมว ห่าน นกยาง นกโพระดก นกต้อยตีวิด นกพิราบ

7599.626 -> หงส์แดง นกจากพราก นกเป็ดน้ำ นกหัสดีลิงค์ ส่งเสียงร้องน่ารื่นรมย์ใจ

7607.681 -> เหล่าสกุณาทิชาชาติดังกล่าวแล้ว ต่างก็ส่งเสียงกู่ร้องหากัน ทั้งเช้า และเย็นเป็นนิรันดร์

7615.661 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้นมีสกุณาทิชาชาติ มากมายสีต่าง ๆ กัน ย่อมบันเทิงอยู่กับ คู่เคียง ส่งเสียงกู่ก้องร้องเข้าหากันและกัน

7627.947 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้น มีสกุณาทิชาชาติ มากมายสีต่าง ๆ กัน ทุก ๆ ตัวต่างส่งเสียง อันไพเราะระงมไพร ที่ใกล้สองฝั่งสระมุจลินท์

7641.908 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้นมีสกุณาทิชาชาติ ชื่อว่า การเวกมากมาย ย่อมปราโมทย์อยู่กับ คู่เคียง ส่งเสียงกู่ก้องร้องหากันและกัน

7655.031 -> อนึ่ง ที่ใกล้สระนั้นมีสกุณาทิชาชาติ ชื่อว่า การเวก ทุก ๆ ตัวต่างส่งเสียงอันไพเราะ ระงมไพรอยู่ที่สองฝั่งสระมุจลินท์

7668.154 -> ป่านั้นเกลื่อนกลาดไปด้วย เนื้อทราย และเนื้อฟาน เป็นสถานที่เสพอาศัยของ ช้างพลายและช้างพัง

7677.57 -> ดาษดื่นไปด้วยเถาวัลย์นานาชนิด และเป็นที่อาศัยของฝูงชะมด

7682.8 -> อนึ่ง ที่ป่านั้น มีธัญญชาติมากมาย คือ หญ้ากับแก้ ลูกเดือย ข้าวสาลี อ้อย มิใช่น้อยเกิดเองในที่ไม่ได้ไถ

7695.205 -> ทางนี้เป็นทางเดินได้คนเดียว เป็นทางตรงไปจนถึงอาศรม

7701.391 -> คนผู้ไปถึงอาศรมของพระเวสสันดร นั้นแล้ว ย่อมไม่มีความหิวกระหาย หรือความไม่ยินดี

7708.892 -> พระเวสสันดรเจ้าพร้อมด้วยพระโอรส พระธิดา และมเหสี ทรงเพศนักบวช อันประเสริฐ ทรงขอสำหรับสอยผลไม้

7719.743 -> เครื่องบูชาไฟและชฎา ทรงนุ่งห่มหนังเสือ บรรทมเหนือแผ่นดิน ทรงบูชาไฟ ประทับอยู่ ณ อาศรมใด

7730.355 -> เมื่อท่านบ่ายหน้าไปทางทิศอุดร จะได้เห็นอาศรมนั้น.

7735.226 -> ชูชกผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพราหมณ์ ครั้นสดับถ้อยคำของอจุตฤาษี

7741.891 -> กระทำประทักษิณ มีจิตชื่นชมโสมนัส อำลามุ่งหน้าไปยังสถานที่ประทับของ พระเวสสันดร.

7750.948 -> จบมหาวนวรรณนากัณฑ์

7757.651 -> ฝ่ายชูชกไปจนถึงฝั่งโบกขรณีสี่เหลี่ยม ตามทางที่พระอจุตดาบสบอก

7765.708 -> คิดว่าวันนี้เย็นเกินไปเสียแล้ว บัดนี้พระนางมัทรีจักเสด็จกลับแล้ว ขึ้นชื่อว่าผู้หญิงย่อมกระทำอันตรายแก่ทาน

7778.397 -> พรุ่งนี้เวลาพระนางเสด็จไปป่า เราจึงไปสู่อาศรม เฝ้าพระเวสสันดร ราชฤาษี ทูลขอกุมารกุมารีทั้งสอง

7789.78 -> เมื่อพระนางยังไม่เสด็จกลับ ก็จักพาสองกุมารกุมารีนั้นหลีกไป

7796.412 -> จึงขึ้นสู่เนินภูผาแห่งหนึ่ง ในที่ไม่ไกลสระนั้น นอน ณ ที่มีความสำราญ.

7803.875 -> ก็ราตรีนั้นเวลาใกล้รุ่ง พระนางมัทรีได้ทรงพระสุบิน ความในพระสุบินนั้นว่า

7814.009 -> มีชายคนหนึ่งผิวดำนุ่งห่มผ้ากาสายะสองผืน ทัดดอกไม้สีแดงทั้งสองหู ถืออาวุธตะดอกขู่มาเข้าสู่บรรณศาลา

7827.85 -> จับพระชฎาของพระนางคร่ามา ให้พระนางล้มหงาย ณ พื้น ควักดวงพระเนตรทั้งสอง

7836.548 -> และตัดพระพาหาทั้งสองของ พระนาง ผู้ร้องไห้อยู่

7841.658 -> ทำลายพระอุระ ถือเอาเนื้อพระหทัย ซึ่งมีหยาดพระโลหิตไหลอยู่ แล้วหลีกไป

7849.997 -> พระนางมัทรีตื่นบรรทม ทั้งตกพระหทัย ทั้งสะดุ้ง

7855.824 -> ทรงรำพึงว่า เราฝันร้าย บุคคลผู้จะทำนายฝัน เช่นกับพระเวสันดร ไม่มี

7864.044 -> เราจักทูลถามพระองค์ ทรงคิดฉะนี้แล้ว เสด็จไปเคาะพระทวารบรรณศาลา แห่งพระมหาสัตว์.

7872.981 -> ลำดับนั้น พระมหาสัตว์ทรงสดับ เสียงเคาะพระทวารนั้น นั่นใคร พระนางทูลสนองว่า หม่อมฉันมัทรี พระเจ้าค่ะ

7884.55 -> พระเวสสันดรตรัสว่า แน่ะนางผู้เจริญ เธอทำลายกติกาวัตรของเราทั้งสองเสียแล้ว เพราะเหตุไรจึงมาในเวลาอันไม่สมควร

7897.195 -> พระนางมัทรีกราบทูลว่า ข้าแต่สมมติเทพ หม่อมฉันมิได้มาเฝ้าด้วยอำนาจกิเลส ก็แต่ว่า หม่อมฉันฝันร้าย

7908.763 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ถ้าอย่างนั้นเธอจงเล่าไป พระนางมัทรีก็เล่าถวายโดยทำนองที่ ทรงสุบินทีเดียว

7919.255 -> พระมหาสัตว์ทรงกำหนด พระสุบินนั้นแล้ว ทรงดำริว่า

7924.604 -> ทานบารมีของเรา จักเต็มรอบ พรุ่งนี้ จักมียาจกมาขอบุตรี เราจักยังนางมัทรีให้อุ่นใจ แล้วจึงกลับไป

7936.89 -> ทรงดำริฉะนั้นแล้วตรัสว่า แน่ะมัทรี จิตของเธอขุ่นมัว เพราะบรรทมไม่ดี เสวยอาหารไม่ดี เธออย่ากลัวเลย

7949.056 -> แล้วตรัสโลมเล้าเอาพระทัย ให้อุ่นพระหทัย แล้วตรัสส่งให้เสด็จกลับไป.

7957.037 -> เมื่อราตรีสว่าง พระนางมัทรีทรงทำกิจ ที่ควรทำทั้งปวงแล้ว สวมกอดพระโอรสพระธิดา จุมพิตพระเศียรแล้วประทานโอวาทว่า

7969.921 -> แน่. แม่และพ่อ วันนี้มารดาฝันร้าย แม่และพ่ออย่าประมาท

7977.782 -> แล้วเสด็จไปเฝ้าพระมหาสัตว์ ทูลขอให้พระมหาสัตว์ทรงรับ พระโอรสและพระธิดาด้วยคำว่า

7986.719 -> ขอพระองค์ อย่าทรงประมาทในทารกทั้งสอง แล้วทรงถือกระเช้าและเสียม เป็นต้น

7994.221 -> เช็ดน้ำพระเนตร เข้าสู่ป่า เพื่อต้องการมูลผลาผล

7999.928 -> ฝ่ายชูชกคิดว่า บัดนี้พระนางมัทรี จักเสด็จไปป่าแล้ว

8007.31 -> จึงลงจากเนินผา มุ่งหน้ายังอาศรม เดินไปตามทางที่เดินได้เฉพาะคนเดียว

8014.692 -> ลำดับนั้นพระมหาสัตว์เสด็จออกหน้า พระบรรณศาลาประทับนั่ง ดุจสุวรรณปฏิมาตั้งอยู่ ณ แผ่นศิลา

8025.423 -> ทรงคิดว่า บัดนี้ยาจกจักมา ก็ประทับทอดพระเนตร ทางมาแห่งยาจกนั้น ดุจนักเลงสุราอยากดื่มสุราฉะนั้น

8037.947 -> พระราชโอรสและพระราชธิดาทรงเล่น อยู่ใกล้พระบาทมูลแห่งพระราชบิดา

8044.971 -> พระโพธิสัตว์ทอดพระเนตรทางมา ก็ทอดพระเนตรเห็นชูชกพราหมณ์มาอยู่

8052.473 -> ทรงเป็นเหมือนยกทานธุระ ซึ่งทอดทิ้งมา ๗ เดือน

8056.985 -> จึงตรัสว่า แน่ะพราหมณ์ผู้เจริญ แกจงมาเถิด ทรงโสมนัสเมื่อตรัสเรียกพระชาลีราชกุมาร จึงตรัสพระคาถานี้ว่า

8083.384 -> ๘. กุมารกัณฑ์

8088.374 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ดูก่อนพ่อชาลี เจ้าจงลุกขึ้นยืนเถิด

8095.395 -> การมาของพวกยาจกในวันนี้ปรากฏ เหมือนการมาของพวกยาจกครั้งก่อน ๆ

8102.897 -> พ่อเห็นเหมือนดังพราหมณ์ ความชื่นชมยินดีทำให้พ่อ มีความเกษมศานติ์.

8110.04 -> พระชาลีกุมารกราบทูลว่า ข้าแต่พระชนกนาถ แม้เกล้ากระหม่อมฉัน ก็เห็นผู้นั้นปรากฏเหมือนพราหมณ์

8120.891 -> ดูเหมือนเป็นคนเดินทาง จักเป็นแขกของเราทั้งหลาย.

8126.24 -> ชูชกทูลว่า พระองค์ไม่มีโรคาพาธหรือหนอ พระองค์ทรงพระสำราญดีหรือ

8135.536 -> ทรงเยียวยาอัตภาพด้วยการแสวงหา ผลาหารสะดวกหรือ ทั้งมูลมันผลไม้มีมากหรือ

8143.995 -> เหลือบ ยุง และสัตว์เลื้อยคลาน มีน้อยแลหรือ

8148.757 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยพาลมฤค ไม่มีมาเบียดเบียนแลหรือ.

8155.063 -> พระโพธิสัตว์ตรัสว่า ดูก่อนพราหมณ์ เราทั้งหลายไม่มีโรคาพาธ เบียดเบียน อนึ่ง เราทั้งหลายเป็นสุขสำราญดี

8167.349 -> เราเยียวยาอัตภาพด้วย การหาผลาหารสะดวกดี ทั้งมูลมันผลไม้ก็มีมาก

8175.887 -> ทั้งเหลือบยุงและสัตว์เลื้อยคลานก็มีน้อย อนึ่ง ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยพาลมฤค ก็ไม่มีมาเบียดเบียนแก่เรา

8186.498 -> เมื่อพวกเรามาอยู่ในป่ามีชีวิต อันตรมเกรียมมาตลอด ๗ เดือน

8193.043 -> เราเพิ่งเห็นท่านผู้เป็นพราหมณ์ บูชาไฟ ทรงเพศอันประเสริฐ

8199.468 -> ถือไม้เท้าสีดังผลมะตูม และลักจั่นน้ำนี้เป็นคนแรก

8206.013 -> ดูก่อนพราหมณ์ ท่านมาดีแล้ว อนึ่ง ท่านมิได้มาร้าย

8213.396 -> ดูก่อนท่านผู้เจริญ เชิญท่านเข้ามาภายในเถิด เชิญท่านล้างเท้าของท่านเถิด

8221.735 -> ผลมะพลับ ผลมะหาด ผลมะซาง ผลหมากเม่า มีรสหวานปานน้ำผึ้ง

8228.519 -> เชิญเลือกฉันแต่ผลที่ดี ๆ เถิดท่านพราหมณ์ แม่น้ำฉันนี้ก็เย็นสนิท เรานำมาแต่ซอกเขา

8238.174 -> ดูก่อนพราหมณ์ ถ้าท่านจำนงหวัง ก็เชิญดื่มตามสบายเถิด

8244.719 -> ดังเราขอถามท่านมาถึงป่าใหญ่ เพราะเหตุการณ์อะไรหนอ

8250.666 -> เราขอถามแล้ว ขอท่านจงบอก ความนั้นแก่เราเถิด.

8256.852 -> ชูชกทูลว่า ห้วงน้ำ (ในปัญจมหานที) เต็มเปี่ยม ตลอดเวลาไม่เหือดแห้ง ฉันใด

8266.627 -> พระองค์มีพระหฤทัยเต็มเปี่ยม ไปด้วยศรัทธา ฉันนั้น

8272.454 -> เกล้ากระหม่อมฉันกราบทูลขอแล้ว ขอพระองค์ทรงพระกรุณาพระราชทาน สองปิโยรสแก่ข้าพระองค์เถิด.

8283.185 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ดูก่อนพราหมณ์ เรายอมให้ มิได้หวั่นไหว

8291.643 -> ท่านจงเป็นใหญ่พาเอา ลูกทั้งสองของเราไปเถิด

8296.633 -> พระราชบุตรีมารดาของลูกทั้งสองนี้ เสด็จไปป่าแต่เช้าเพื่อแสวงหาผลไม้ จักกลับจากการแสวงหาผลไม้ในเวลาเย็น

8310 -> ดูก่อนพราหมณ์ เชิญท่านพักอยู่ราตรีหนึ่ง แล้วจึงไปในเวลาเช้า

8317.981 -> ดูก่อนพราหมณ์ ท่านจงพาเอา ลูกรักทั้งสอง อันประดับด้วย ดอกไม้ต่าง ๆ

8325.722 -> ตกแต่งด้วยของหอมนานา พร้อมด้วยมูลมันและผลไม้ หลายชนิดไปเถิด.

8332.626 -> ชูชกทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ ข้าพระองค์ไม่ชอบใจการพักอยู่

8340.726 -> ข้าพระองค์ยินดีจะไป แม้อันตรายจะพึงมีแก่ข้าพระองค์

8346.314 -> ข้าพระองค์ขอทูลลาไปทีเดียว เพราะว่า ธรรมดาสตรีเหล่านี้ เป็นผู้ไม่สมควรแก่การขอ

8355.968 -> ย่อมทำอันตรายต่อบุญของทายก และลาภของยาจก

8361.198 -> ย่อมรู้มารยา ย่อมรับสิ่งทั้งปวงโดยข้างซ้าย

8366.427 -> เมื่อฝ่าพระบาทบำเพ็ญทาน ด้วยพระราชศรัทธา

8370.7 -> ฝ่าพระบาทอย่าได้ทรงเห็นพระมารดา ของพระปิโยรสทั้งสองเลย

8377.484 -> ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ พระมารดาของพระปิโยรสนั้น พึงกระทำอันตรายได้

8385.584 -> ข้าพระองค์ขอทูลลาไปทีเดียว ขอพระองค์จงตรัสเรียก พระลูกแก้วทั้งสองนั้นมา

8394.162 -> อย่าให้พระลูกแก้วทั้งสอง ได้ทันเห็นพระชนนีเลย

8398.196 -> เมื่อพระองค์ทรงบำเพ็ญทาน ด้วยพระราชศรัทธา บุญย่อมเจริญด้วยอาการอย่างนี้

8405.579 -> ขอพระองค์ตรัสเรียก พระลูกแก้วทั้งสองนั้นมา

8409.971 -> อย่าให้พระลูกแก้วทั้งสอง ได้ทันเห็นพระชนนีเลย

8414.841 -> ข้าแต่พระราชา พระองค์ทรงประทาน ทรัพย์ คือพระโอรส พระธิดาแก่ยาจก เช่นข้าพระองค์แล้ว จักเสด็จไปสวรรค์.

8426.41 -> พระเวสสันดรตรัสว่า ถ้าท่านไม่ปรารถนาจะเห็นภริยา ของเรา ผู้มีวัตรอันงามไซร้

8435.347 -> ท่านก็จงทูลถวายชาลีกัณหาชินา ทั้งสองนี้ แก่พระเจ้าสญชัยมหาราช ผู้พระอัยกา

8444.523 -> ท้าวเธอทอดพระเนตรเห็นพระกุมาร ทั้งสองนี้ ผู้มีเสียงไพเราะ กล่าววาจาน่ารัก

8453.221 -> จะทรงปลื้มพระหฤทัยปรีดาปราโมทย์ จักพระราชทานทรัพย์แก่ท่านเป็นอันมาก.

8460.483 -> ชูชกทูลว่า ข้าแต่พระราชบุตร ขอพระองค์ทรงฟังข้าพระองค์

8467.507 -> ข้าพระองค์กลัวต่อการที่จะ ถูกกล่าวหาว่า ฉกชิงเอาไป

8473.375 -> สมเด็จพระเจ้าสญชัยมหาราช จะลงพระราชอาญาแก่ข้าพระองค์

8480.04 -> คือ จะพึงทรงขาย หรือให้ประหารชีวิต ข้าพระองค์จะขาดทั้งทรัพย์ทั้งทาส

8488.26 -> และจะถูกนางพราหมณี ผู้เป็นเผ่าพันธุ์พราหมณ์ติเตียนได้.

8494.087 -> พระเวสสันดรตรัสว่า พระมหาราชาทรงสถิตในธรรม ทรงผดุงสีพีรัฐให้เจริญ

8503.622 -> ได้ทอดพระเนตรเห็นสองพระกุมารนี้ ผู้มีเสียงไพเราะ กล่าววาจาน่ารัก

8511.004 -> ได้พระปีติโสมนัสแล้ว จักพระราชทานทรัพย์แก่ท่านเป็นอันมาก.

8517.19 -> ชูชกทูลว่า พระองค์ทรงพร่ำสอนข้าพระองค์สิ่งใด ๆ ข้าพระองค์จักทำสิ่งนั้น ๆ ไม่ได้

8526.725 -> ข้าพระองค์จักนำสองกุมาร ไปเป็นทาสรับใช้ของนางพราหมณี.

8533.629 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พระชาลีราชกุมาร และพระกัณหาชินาราชกุมารี

8544.001 -> ได้สดับผรุสวาจานั้น ของชูชกก็เกรงกลัว พากันเสด็จไปหลังบรรณศาลา

8552.699 -> แล้วหนีไปจากที่แม้นั้น ซ่อนองค์ที่ชัฏพุ่มไม้ องค์สั่น ทอดพระเนตรเห็นพระองค์ เหมือนถูกชูชกมาจับไป แม้ในที่นั้น

8565.105 -> เมื่อไม่สามารถจะดำรงอยู่ ณ ที่ไร ๆ ก็วิ่งไปแต่ที่นี้บ้าง ๆ

8573.325 -> เลยไปถึงสระโบกขรณีสี่เหลี่ยม ทรงนุ่งผ้าเปลือกไม้มั่น ตกพระทัยกลัวลงสู่น้ำ

8582.501 -> เอาใบบัววางไว้บนพระเศียร เอาน้ำบังองค์ ประทับยืนอยู่.

8590.003 -> ฝ่ายชูชกไม่เห็นสองกุมาร จึงพูดรุกรานพระโพธิสัตว์ว่า

8596.906 -> ข้าแต่พระเวสสันดรผู้เจริญ พระองค์ประทานกุมารกุมารี แก่ข้าพระองค์บัดนี้

8604.647 -> ครั้นข้าพระองค์ทูลว่า ข้าพระองค์จักไม่ไปเชตุดรราชธานี

8611.073 -> จักนำกุมารกุมารีไปให้บำเรอ อมิตตดาพราหมณี ของข้าพระองค์

8617.737 -> พระองค์ก็ให้สัญญาณโบกไม้โบกมือ ให้พระราชโอรส พระธิดาหนีไปเสีย แล้วนั่งทำเป็นไม่รู้

8626.793 -> คนพูดมุสาเช่นพระองค์ เห็นจะไม่มีในโลก.

8631.783 -> ฝ่ายพระมหาสัตว์ได้ทรงสดับดังนั้น ก็ตกพระทัย ทรงดำริว่า เด็กทั้งสองจักหนีไป จึงรับสั่งว่า

8643.59 -> ดูก่อนพราหมณ์ ท่านอย่าคิดเลย เราจักนำตัวทั้งสองคนมา

8650.374 -> ตรัสฉะนั้นแล้ว เสด็จลุกขึ้นไปหลัง บรรณศาลา ก็ทรงทราบว่า พระโอรสพระธิดา เข้าไปสู่ป่าชัฏ

8661.345 -> จึงเสด็จไปสู่ฝั่ง สระโบกขรณี ตามรอยพระบาทของสองกุมารกุมารีนั้น

8669.444 -> ทอดพระเนตรเห็นรอยพระบาทลงสู่น้ำ ก็ทรงทราบว่า พระโอรสและพระธิดา จักลงไปยืนอยู่ในน้ำ จึงตรัสเรียกว่า

8683.405 -> ดูก่อนพ่อชาลีพระลูกรัก พ่อจงมา จงเพิ่มพูน บารมีของพ่อให้เต็ม จงช่วยโสรจสรงหทัย ของพ่อให้เย็นฉ่ำ จงทำตามคำของพ่อ

8699.518 -> ขอเจ้าทั้งสองจงเป็นดังยานนาวาของพ่อ ไม่หวั่นไหวต่อสาคร คือภพ

8708.575 -> พ่อจักข้ามฝั่งคือชาติ จักยังมนุษย์ ทั้งเทวดาให้ข้ามด้วย

8715.599 -> พระชาลีราชกุมารได้ทรงสดับ พระดำรัสของพระราชบิดา

8722.862 -> จึงทรงคิดว่า ตาพราหมณ์ จงทำเราตามใจชอบเถิด เราจักไม่กล่าวคำสองกับพระราชบิดา

8732.397 -> จึงโผล่พระเศียรแหวกใบบัว ออกเสด็จขึ้นจากน้ำ

8737.387 -> หมอบแทบพระบาทเบื้องขวา แห่งพระมหาสัตว์ กอดข้อพระบาทไว้มั่น ทรงกันแสง

8746.444 -> ลำดับนั้น พระมหาสัตว์ จึงตรัสถามพระชาลีว่า แน่ะพ่อ น้องหญิงของพ่อไปไหน

8755.979 -> พระชาลีทูลสนองว่า ข้าแต่พระราชบิดา ธรรมดาว่าสัตว์ทั้งหลาย เมื่อภัยเกิดขึ้น ก็ย่อมรักษาตัวทีเดียว

8767.667 -> ลำดับนั้น พระมหาสัตว์ก็ทรงทราบว่า ลูกทั้งสองของเรา จักนัดหมายกัน

8775.288 -> จึงตรัสเรียกว่า แม่กัณหา แม่จงมา แล้วตรัสคาถาว่า

8783.387 -> ดูก่อนแม่กัณหาธิดารัก แม่จงมา จงเพิ่มพูนทานบารมีที่รักของพ่อ

8791.845 -> จงช่วยโสรจ สรงหทัยของพ่อให้เย็นฉ่ำ จงทำตามคำของพ่อ

8799.347 -> ขอเจ้าทั้งสองจงเป็นดังยานนาวาของพ่อ ไม่หวั่นไหวต่อสาคร คือภพ

8807.686 -> พ่อจักข้ามฝั่ง คือชาติ จักยกขึ้นซึ่งมนุษย์ทั้งเทวดาด้วย.

8814.47 -> พระนางกัณหาชินาราชกุมารีได้ทรงสดับ พระดำรัสของพระราชบิดา

8821.733 -> จึงทรงคิดว่า เราจักไม่กล่าวคำสอง กับพระราชบิดา จึงเสด็จขึ้นจากน้ำ เหมือนกัน

8830.789 -> หมอบแทบพระบาทเบื้องซ้าย แห่งพระมหาสัตว์ กอดข้อพระบาทไว้มั่น ทรงกันแสง

8839.008 -> พระอัสสุชลของสองพระกุมาร กุมารี ตกลงหลังหลังพระบาทแห่งพระมหาสัตว์ ซึ่งมีพรรณดุจดอกปทุมบาน

8850.577 -> พระอัสสุชลของพระมหาสัตว์ก็ตกลงบน พระปฤษฏางค์แห่งสองพระกุมารกุมารี ซึ่งเช่นกับแผ่นทองคำ.

8861.787 -> ครั้งนั้น พระมหาสัตว์ถึงความกวัดแกว่ง ราวกะว่ามีพระทัยหดหู่

8869.667 -> ทรงลูบพระปฤษฏางค์แห่งราชกุมารกุมารี ด้วยฝ่าพระหัตถ์อันอ่อนนุ่ม

8876.655 -> ยังพระราชกุมารกุมารี ให้ลุกขึ้น ปลอบโยน แล้วตรัสว่า

8883.762 -> แน่ะพ่อชาลี เจ้าไม่รู้ว่าพ่อวิตกถึง ทานบารมีของพ่อดอกหรือ เจ้าจงยังอัธยาศัยของพ่อให้ถึงที่สุด

8895.592 -> ตรัสฉะนี้แล้ว ประทับยืนกำหนด ราคาราชบุตรราชบุตรีในที่นั้น ดุจนายโคบาลตีราคาโคฉะนั้น.

8907.4 -> ได้ยินว่า พระมหาสัตว์ตรัสเรียก พระโอรส มาตรัสว่า

8914.543 -> แน่ะพ่อชาลี ถ้าพ่อใคร่เพื่อจะเป็นไท พ่อควรให้ทองคำพันลิ่มแก่พราหมณ์ชูชก จึงควรเป็นไท

8925.274 -> ก็กนิษฐภคินีของพ่อเป็นผู้ทรงอุดมรูป ใคร ๆ ชาติต่ำพึงให้ทรัพย์เล็กน้อยแก่ พราหมณ์

8934.929 -> ทำกนิษฐภคินีของพ่อให้เป็นไท ทำให้แตกชาติ ยกเสียแต่พระราชา ใครจะให้สิ่งทั้งปวงอย่างละ ๑๐๐ ย่อมไม่มี

8946.737 -> เพราะเหตุนั้น กนิษฐภคินีของพ่อ อยากจะเป็นไท พึงให้สิ่งทั้งปวงอย่างละ ๑๐๐ อย่างนี้ คือ

8956.512 -> ทาสี ทาส ช้าง ม้า โค อย่างละ ๑๐๐ และทองคำ ๑๐๐ ลิ่ม แก่ชูชก แล้วจงเป็นไทเถิด.

8972.386 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ

8981.323 -> ทรงพาพระกุมารทั้งสอง คือ พระชาลีและ พระกัณหาชินา มาพระราชทานให้เป็น ปุตตกทานแก่พราหมณ์

8993.011 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ มีพระหฤทัยชื่นบานในปุตตกทานอันอุดม

9004.46 -> ในครั้งนั้น เมื่อพระเวสสันดรราชฤาษี พระราชทานพระกุมารทั้งสอง

9011.962 -> ก็บังเกิดมีความบันลือลั่นน่าสะพึงกลัว ขนพองสยองเกล้า เมทนีดลก็หวั่นไหว

9021.269 -> พระเวสสันดรเจ้า ผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ ทรงประคองอัญชลี พระราชทาน สองพระกุมารผู้เจริญ ด้วยความสุข

9033.794 -> ให้เป็นทานแก่พราหมณ์ ก็บังเกิดมีความ บันลือลั่น น่าสะพึงกลัวขนพองสยองเกล้า.

9042.97 -> ลำดับนั้น พราหมณ์ผู้หยาบช้านั้น เอาฟันกัดเถาวัลย์ให้ขาดแล้ว

9049.635 -> เอามาผูกพระหัตถ์ พระกุมารทั้งสอง ฉุดกระชากลากมา

9056.419 -> แต่นั้น พราหมณ์นั้นจับเถาวัลย์ ถือไม้เท้าทุบตีพระกุมารทั้งสองนำไป เมื่อพระเวสสันดรสีพีราช กำลังทอดพระเนตรอยู่.

9069.782 -> ลำดับนั้น สองพระกุมาร พอหลุดพ้น จากพราหมณ์ ก็รีบวิ่งหนีไป

9077.762 -> พระเนตรทั้งสอง นองไปด้วยน้ำอัสสุชล พระชาลี ชะเง้อมองดูพระบิดา

9085.861 -> ทรงถวายบังคมพระยุคลบาทของพระบิดา พระวรกายสั่นระริกดังใบโพธิ์

9095.277 -> ทรงถวายบังคมพระยุคลบาท พระบิดาแล้ว ได้กราบทูลว่า

9100.865 -> ข้าแต่พระชนกนาถ ก็พระมารดา เสด็จออกไปป่า และพระบิดาทอด พระเนตรเห็นแต่กระหม่อมฉัน

9111.388 -> ข้าแต่พระชนกนาถ ขอพระองค์ทรง ทอดพระเนตรเกล้ากระหม่อมฉัน ทั้งสองอยู่ก่อน

9119.445 -> จนกว่าเกล้ากระหม่อมฉันทั้งสอง ได้เห็นพระมารดา

9125.127 -> ข้าแต่พระชนกนาถ พระมารดา เสด็จออกไปป่า

9130.453 -> ขอพระบิดาทอดพระเนตรกระหม่อมฉัน ทั้งสองอยู่ก่อน

9134.829 -> ข้าแต่พระชนกนาถ ขอพระองค์อย่าเพิ่ง พระราชทานเกล้ากระหม่อมฉันทั้งสอง

9143.005 -> จนกว่าพระชนนีของเกล้ากระหม่อมฉัน จะเสด็จกลับมา

9147.617 -> เมื่อนั้น พราหมณ์นี้จักขาย หรือจักฆ่า ก็ตามปรารถนา

9155.08 -> พราหมณ์ผู้หยาบช้านี้ ประกอบด้วยบุรุษโทษ ๑๘ ประการ

9160.762 -> คือ มีเท้าคดทู่ตะแคง ๑ เล็บเน่า ๑ ปลีน่องย้อยยาน ๑ ริมฝีปากบนยาว ๑ น้ำลายไหลยืด ๑ เขี้ยวงอกออกเหมือนเขี้ยวหมู ๑

9180 -> จมูกหักฟุบ ๑ ท้องพลุ้ยดังหม้อ ๑ หลังค่อม ๑ ตาข้างหนึ่งเล็กข้างหนึ่งใหญ่ ๑ หนวดแดง ๑ ผมบางเหลือง ๑

9196.133 -> หนังย่นเป็นเกลียวตัวตกกระ ๑ ตาเหลือง ๑ คดสามแห่ง คือ ที่สะเอว หลัง และที่คอ ๑

9208.703 -> ขากาง ๑ เดินดังกฏะกฏะ ๑ ขนตามตัวยาวและหยาบ ๑

9217.592 -> นุ่งห่มหนังเสือ เป็นอมนุษย์น่ากลัวเหลือเกิน

9222.323 -> เป็นมนุษย์หรือยักษ์ มีเนื้อและเลือดเป็นเครื่องบริโภค

9228.599 -> ออกจากบ้านมาสู่ป่า มาขอทรัพย์ คือบุตรกะพระองค์ ลูกทั้งสองกำลังถูกพราหมณ์ปีศาจนำไป

9238.794 -> ข้าแต่พระชนกนาถ กระไรหนอ ฝ่าพระบาททรงนิ่งเฉยอยู่ได้

9245.307 -> พระหฤทัยของพระชนกนาถ ปานดังหนึ่งหิน หรือดังว่ายึดมั่นด้วยพืดเหล็ก

9254.67 -> พระองค์ช่างไม่ทรงรู้สึก ถึงลูกทั้งสอง ซึ่งถูกพราหมณ์ผู้แสวงหาทรัพย์หยาบคาย

9262.845 -> ผูกมัด แกเฆี่ยนตีลูกทั้งสอง เหมือนนายโคบาลตีโค ฉะนั้น

9270 -> ขอให้น้องกัณหาจงอยู่ ณ ที่นี้แหละ เธอไม่รู้จักความทุกข์อะไร ๆ

9277.622 -> เมื่อเธอไม่เห็นพระมารดา ก็จะคร่ำครวญหา เหมือนลูกเนื้อที่ยังดื่มนม พลัดจากฝูง ไม่เห็นแม่ก็จะร่ำไห้คร่ำครวญ ฉะนั้น.

9292.226 -> ทุกข์นี้ไม่ใช่ทุกข์ที่แท้จริงของลูก เพราะทุกข์เช่นนี้อันลูกชายพึงได้รับ

9300.565 -> ส่วนทุกข์อันใดที่ลูกจักไม่ได้เห็นพระมารดา ทุกข์นั้นของลูก เป็นทุกข์ยิ่งกว่า ทุกข์ที่ถูกตาพราหมณีเฆี่ยนตี

9311.416 -> ทุกข์นี้ไม่ใช่ทุกข์ที่แท้จริงของลูก เพราะทุกข์เช่นนี้อันลูกชายพึงได้รับ

9318.877 -> ส่วนทุกข์อันใดที่ลูกจักไม่ได้เห็นพระบิดา ทุกข์นั้นของลูก เป็นทุกข์ยิ่งกว่า ทุกข์ที่ถูกตาพราหมณ์เฆี่ยนตี

9329.489 -> พระมารดาจักเป็นกำพร้าเสียแน่แท้ เมื่อไม่ได้ทรงเห็นกัณหาชินากุมารี ผู้มีดวงตางาม

9339.502 -> ก็จักทรงกรรแสงไห้หา ตลอดราตรีนาน

9345.647 -> พระบิดาจักเป็นกำพร้าเสียเป็นแน่แท้ เมื่อไม่ได้ทรงเห็นกัณหาชินากุนารี ผู้มีดวงตางาม

9356.139 -> ก็จักทรงกรรแสงไห้หา ตลอดราตรีนาน

9361.966 -> พระมารดาจักเป็นกำพร้าเสียแน่แท้ เมื่อไม่ได้ทรงเห็นกัณหาชินากุมารี ผู้มีดวงตางาม

9372.099 -> ก็จักทรงกรรแสงไห้ อยู่ในอาศรมช้านาน

9377.208 -> พระบิดาจักเป็นกำพร้าเสียแน่แท้ เมื่อไม่ได้เห็นกัณหาชินากุมาร ผู้มีดวงตางาม

9386.743 -> ก็จักทรงกรรแสงไห้ อยู่ในอาศรมช้านาน

9391.853 -> พระมารดาจักเป็นกำพร้าเสียแน่แท้ จักทรงกรรแสงไห้อยู่ตลอดราตรีนาน

9400.073 -> ทรงระลึกถึงเราทั้งสอง ตลอดครึ่งคืน หรือตลอดคืน

9406.499 -> จักทรงซูบซีดเหี่ยวแห้งไป เหมือนแม่น้ำน้อย ในฤดูแล้งเหือดแห้งไป ฉะนั้น

9415.317 -> พระบิดาจักเป็นกำพร้าเสียแน่แท้ ทรงกรรแสงไห้อยู่ตลอดราตรีนาน

9422.46 -> ทรงระลึกถึงเราทั้งสอง ตลอดครึ่งคืน หรือตลอดคืน

9428.167 -> ก็จักทรงซูบซีดเหี่ยวแห้งไป เหมือนแม่น้ำน้อย ในฤดูแล้งเหือดแห้งไป ฉะนั้น

9440.932 -> รุกขชาติเหล่านี้มีต่าง ๆ พันธุ์ คือ ต้นหว้า ต้นยางทราย กิ่งห้อยย้อย เราเคยเล่นมาแต่กาลก่อน

9452.5 -> วันนี้เราทั้งสองจะต้องละรุกขชาติเหล่านั้น ซึ่งเราเคยเก็บดอกและผลเล่นมาช้านาน

9462.155 -> รุกขชาติที่มีผลต่าง ๆ ชนิด คือ โพธิ์ใบ ขนุน ไทร และมะขวิด ที่เราเคยเล่นมาในกาลก่อน

9471.929 -> วันนี้เราทั้งสอง จะต้องละรุกขชาติ ที่เราเคยเก็บผลกินมาช้านาน

9478.354 -> นี้สวน นี่สระน้ำเย็นใส เราเคยเที่ยวเล่น เคยลงสรงสนาน มาแต่กาลก่อน วันนี้เราทั้งสองจะต้องละสวนและสระนั้นไป

9492.314 -> บุปผชาติต่าง ๆ ชนิด บนภูเขาโน้น เราเคยเก็บมาทัดทรงในกาลก่อน วันนี้เราจะต้องละบุปผชาติเหล่านั้นไป

9504.48 -> นี่ตุ๊กตาช้าง ตุ๊กตาม้า ตุ๊กตาวัว พระบิดาทรงปั้นเพื่อให้เราทั้งสองเล่น

9512.939 -> เราเคยเล่นมาในกาลก่อน วันนี้เราทั้งสองจะต้องละตุ๊กตาเหล่านั้น.

9521.278 -> พระศาสดาตรัสว่า สองพระกุมารอันชูชกกำลังพาไป ได้กราบทูลสั่งพระบิดาดังนี้ว่า

9532.704 -> ข้าแต่พระชนกนาถ ขอพระองค์ได้ ทรงพระกรุณาตรัสบอกพระมารดาว่า ลูกทั้งสองไม่มีโรค

9542.957 -> และขอพระองค์จงทรงพระสำราญ ตุ๊กตาช้าง ตุ๊กตาม้า ตุ๊กตาวัว เหล่านี้ของกระหม่อมฉัน

9552.372 -> ขอพระองค์โปรดประทานแก่พระเจ้าแม่ ความโศกเศร้าจะพินาศเพราะตุ๊กตาเหล่านั้น

9560.831 -> และพระมารดาได้ทอดพระเนตรเห็นตุ๊กตา ช้าง ตุ๊กตาม้า และตุ๊กตาวัว ของลูกเหล่านั้น จักห้ำหั่นความโศกให้เสื่อมหาย.

9573.596 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรขัตติยราช ครั้นทรงบำเพ็ญทานแล้ว เสด็จเข้าบรรณศาลา

9583.251 -> ทรงกรรแสงพิลาปว่า วันนี้ลูกน้อยทั้งสอง จะหิวข้าวอยากน้ำอย่างไรหนอ จะต้องเดินทางไกล ร้องไห้สะอึกสะอื้น

9597.211 -> เวลาเย็นบริโภคอาหาร ใครจะให้อาหารแก่ลูกทั้งสองนั้น

9604.234 -> วันนี้ลูกน้อยทั้งสองจะหิวข้าว อยากน้ำอย่างไรหนอ จะต้องเดินทางไกลร้องไห้สะอึกสะอื้น

9614.128 -> เวลาเย็นเป็นเวลาบริโภคอาหาร ลูกทั้งสองเคยอ้อนกะมัทรีผู้มารดาว่า

9623.185 -> ข้าแต่พระเจ้าแม่ ลูกทั้งสองหิวแล้ว ขอพระเจ้าแม่จงประทานแก่ลูกทั้งสอง

9632.361 -> ลูกทั้งสองไม่มีรองเท้า จะเดินทางเท้าเปล่าอย่างไรได้

9637.83 -> ลูกทั้งสองจะเมื่อยล้า มีบาทาฟกช้ำ ใครจะจูงมือลูกทั้งสองเดินทาง

9646.528 -> อย่างไรหนอพราหมณ์นั้นช่างร้ายกาจ ไม่ละอาย เฆี่ยนตีลูกทั้งสองผู้ไม่ประทุษ ร้ายต่อหน้าเรา

9656.9 -> แม้ตกเป็นทาสีเป็นทาสของเรา หรือคนรับใช้ ใครที่มีความละอาย จักเฆี่ยนตีคนที่ต่ำทราม แม้เช่นนั้นได้

9668.229 -> พราหมณ์ช่างด่า ช่างตีลูกรักทั้งสองของเรา ผู้มองเห็นอยู่ ซึ่งเป็นเหมือนดังปลาติดอยู่ที่ ปากลอบปากไซ ฉะนั้น.

9681.949 -> พระเวสสันดรทรงพระปริวิตกว่า เราจักถือธนูด้วยมือขวา หรือจักเหน็บพระขรรค์ไว้ข้างซ้าย

9692.202 -> ไปนำเอาลูกทั้งสองของเรามา เพราะลูกทั้งสองถูกเฆี่ยนตีเป็นทุกข์หนัก

9700.385 -> การที่ลูกน้อยทั้งสองต้องเดือดร้อน เป็นทุกข์แสนสาหัส ไม่ใช่ฐานะ

9708.484 -> ก็ใคร่เล่ารู้ธรรมของสัตบุรุษแล้ว ให้ทานย่อมเดือดร้อนในภายหลัง.

9718.24 -> พระชาลีกุมารทรงรำพันว่า ได้ยินว่า นรชนบางคนในโลกนี้ พูดความจริงไว้อย่างนี้ว่า

9728.852 -> ลูกคนใดไม่มีมารดาของตน ลูกคนนั้นเป็นเหมือนไม่มีบิดา

9735.995 -> น้องกัณหา มานี่เถิด เราทั้งสองจักตายด้วยกัน

9741.942 -> เราทั้งสองจะเป็นอยู่ทำไม ไม่มีประโยชน์

9746.454 -> พระบิดาผู้เป็นจอมประชานิกร ประทานเราทั้งสองแก่พราหมณ์

9752.759 -> ผู้แสวงหาทรัพย์ เป็นคนร้ายกาจเหลือเกิน แกเฆี่ยนตีเราทั้งสอง เสมือนนายโคบาล ประหารโค ฉะนั้น

9762.414 -> รุกขชาติเหล่านี้มีต่าง ๆ พันธุ์คือ ต้นหว้า ต้นยางทราย กิ่งห้อยย้อย เราเคยเล่นมาแต่กาลก่อน

9773.025 -> วันนี้เราทั้งสองจะต้องละรุกขชาติเหล่านั้น ซึ่งเคยเก็บดอกและผลเล่นมาช้านาน

9781.842 -> รุกขชาติที่มีผลต่าง ๆ ชนิด คือ โพธิ์ใบ ขนุน ไทร และมะขวิด ที่เราเคยเล่นในกาลก่อน

9791.735 -> วันนี้เราทั้งสองจะต้องละรุกขชาติ ที่เราเคยเก็บผลกินมาช้านาน

9798.52 -> นี่สวน นี่สระน้ำเย็นใส เราเคยเที่ยวเล่น เคยลงสรงสนานมาแต่กาลก่อน

9808.294 -> วันนี้เราทั้งสองจะต้องละสวน และสระเหล่านั้นไป

9814.719 -> บุปผชาติต่าง ๆ ชนิด บนภูเขาโน่น เราเคยเก็บมาทัดทรงในกาลก่อน วันนี้เราต้องละบุปผชาติเหล่านั้นไป

9826.527 -> นี่ตุ๊กตาช้าง ตุ๊กตาม้า ตุ๊กตาวัว พระบิดาทรงปั้นเพื่อให้เราทั้งสองเล่น

9835.583 -> เราเคยเล่นในกาลก่อน วันนี้เราทั้งสองจะต้องละตุ๊กตาเหล่านั้นไป.

9843.204 -> พระศาสดาตรัสว่า พระกุมารทั้งสอง คือ พระชาลีและ กัณหาชินา อันชูชกพราหมณ์นำไป

9854.824 -> พอหลุดพ้นจากมือพราหมณ์ ต่างก็วิ่งหนีไปในสถานที่นั้น ๆ.

9862.049 -> ลำดับนั้น พราหมณ์นั้นจับเถาวัลย์ถือไม้เท้า ทุบตีพระกุมารทั้งสองนำไป เมื่อพระเวสสันดร สีพีราชกำลังทอดพระเนตรเห็นอยู่.

9878.42 -> พระกัณหาชินาได้กราบทูลพระบิดาว่า ข้าแต่พระบิดา พราหมณ์นี้ทุบตีลูกด้วยไม้เท้า ดังว่าทุบตีทาสีผู้เกิดในเรือนเบี้ย

9893.484 -> ข้าแต่พระบิดา ก็พราหมณ์นี้คงไม่ใช่ พราหมณ์ทั้งหลาย ผู้ตั้งอยู่ในธรรม

9901.422 -> คงเป็นยักษ์แปลงเพศเป็นพราหมณ์ นำเอาลูกทั้งสองไป เพื่อจะกินเป็นอาหาร

9909.53 -> ลูกทั้งสองถูกพราหมณ์ปีศาจ กำลังนำไป ข้าแต่พระบิดา ช่างกระไรเลย พระองค์ทรงนิ่งเฉยอยู่ได้.

9920.261 -> พระกัณหากุมารีทรงรำพันว่า เท้าของเราทั้งสองนี้เล็กเป็นทุกข์ ทั้งหนทางก็ไกลยากที่จะเดินไปได้

9933.264 -> เมื่อพระอาทิตย์คล้อยต่ำลง พราหมณ์ก็เร่งเราทั้งสองให้รีบเดิน

9939.45 -> ข้าพเจ้าทั้งสอง ขอคร่ำครวญ กราบไหว้เทพเจ้าทั้งหลาย ผู้สิงสถิตอยู่ ณ ภูเขาลำเนาไพร

9948.387 -> ในสระน้ำและบ่อน้ำ อันมีท่าราบเรียบ ด้วยเศียรเกล้า

9954.932 -> ขอเทพเจ้าผู้สถิตอยู่ ณ ป่าหญ้าลดาวัลย์ และต้นไม้ที่เป็นโอสถ บนภูเขาที่ป่าไม้

9964.826 -> จงช่วยกันกราบทูลพระชนนีว่า ข้าน้อยทั้งสองนี้ไม่มีโรค พราหมณ์นี้นำเอาข้าทั้งสองไป

9975.199 -> อนึ่ง ขอท่านทั้งหลายจงกราบทูล พระเจ้าแม่มัทรีราชชนนีของข้าน้อยทั้งสองว่า

9983.299 -> ถ้าพระแม่เจ้าปรารถนาจะเสด็จ ติดตามมา ก็พึงรีบเสด็จติดตาม ข้าน้อยทั้งสองมาเร็วพลัน

9991.758 -> ทางนี้เป็นทางเดินคนเดียว ตัดตรงไปยังอาศรม

9997.346 -> พระมารดาพึงเสด็จไปตามทางนั้น ก็จะทันได้เห็นลูกทั้งสอง โดยเร็วพลัน

10005.446 -> โอ้หนอ พระเจ้าแม่ผู้ทรงเพศดาบสินี ทรงนำมูลผลาหารมาจากป่า

10014.383 -> ได้ทรงเห็นอาศรมอันว่างเปล่า ก็จักทรงมีทุกข์

10019.492 -> พระมารดาเที่ยวแสวงหามูลผลาหาร จนล่วงเวลา คงได้มาไม่น้อย

10027.832 -> คงไม่ทรงทราบว่า ลูกทั้งสองถูกพราหมณ์ ผู้แสวงหาทรัพย์ หยาบช้า ร้ายกาจ ผูกมัด เฆี่ยนตีดังหนึ่งนายโคบาลทุบโค ฉะนั้น

10044.065 -> เออก็วันนี้ ลูกทั้งสองพึงได้เห็น พระมารดาเสด็จกลับมาจากการ แสวงหามูลผลาหารในเวลาเย็น

10054.318 -> พระมารดาพึงประทานผลไม้ อันเจือด้วยน้ำผึ้งแก่พราหมณ์

10060.022 -> ในกาลนั้น พราหมณ์นี้หิวกระหาย ไม่พึงเร่งให้เราทั้งสองเดินนัก

10067.524 -> เท้าทั้งสองของเราฟกบวมหนอ พราหมณ์ก็เร่งให้เรารีบเดิน

10073.83 -> พระกุมารทั้งสองทรงรักใคร่ ในพระมารดา ทรงกรรแสงพิลาปอยู่ ณ ที่นั้นด้วยประการดังนี้.

10085.039 -> จบกุมารกัณฑ์

10143.134 -> ๙. มัทรีกัณฑ์

10151.234 -> ในเมื่อพระเวสสันดรราชฤาษี ทรงบริจาคปิยบุตรมหาทาน

10157.779 -> เกิดมหัศจรรย์มหาปฐพีบันลือลั่นโกลาหล เป็นอันเดียวกันตลอดถึงพรหมโลก

10164.802 -> หมู่เทวดาที่อยู่ ณ หิมวันตประเทศ เป็นประหนึ่งมีหทัยจะภินทนาการ

10173.858 -> ด้วยเหตุอันได้ยินเสียงพิลาปรำพันนั้น แห่งพระชาลีราชกุมารและพระกัณหาชินา ราชกุมารี ที่ชูชกพราหมณ์นำไป

10186.503 -> ต่างปรึกษากันว่า ถ้าพระนางมัทรีเสด็จ มาสู่อาศรมสถานแต่วัน

10194.364 -> แต่พระนางไม่เห็นพระราชโอรส พระธิดา ในอาศรมนั้น ก็จะทูลถามพระเวสสันดร

10202.105 -> เมื่อทรงทราบว่าพระราชทาน แก่พราหมณ์ชูชกไปแล้ว

10207.693 -> ก็จะเสด็จแล่นตามไปด้วยความเสน่หา เป็นกำลัง ก็จะพึงเสวยทุกข์ใหญ่.

10214.836 -> ลำดับนั้น เทวดาเหล่านั้น จึงบังคับสั่งเทพบุตร ๓ องค์ว่า

10221.739 -> ท่านทั้ง ๓ จงจำแลงกายเป็นราชสีห์ เป็นเสือโคร่ง และเป็นเสือเหลือง

10229.121 -> กั้นทางเสด็จพระนางมัทรีไว้ แม้พระนางวิงวอนขอทางก็อย่าให้ จนกว่าดวงอาทิตย์อัสดงคต

10239.732 -> พึงจัดอารักขาให้ดี เพื่อไม่ให้ราชสีห์ เป็นต้น เบียดเบียนพระนางได้ จนกว่าได้เสด็จเข้าอาศรมด้วยแสงจันทร์.

10252.809 -> พระศาสดาตรัสว่า เทวดาเหล่านั้นได้ฟังสองพระกุมาร ทรงพิลาปร่ำรำพันแล้ว

10262.823 -> จึงได้กล่าวกะเทพบุตรทั้ง ๓ ว่า ท่านทั้ง ๓ จงแปลงเพศเป็นสัตว์ดุร้ายในป่า คือ เป็นราชสีห์ ๑ เสือโคร่ง ๑ เสือเหลือง ๑

10275.826 -> อย่าให้พระราชบุตรีเสด็จกลับจากการ แสวงหามูลผลาหาร ในเวลาเย็นได้

10282.969 -> ท่านทั้งหลาย อย่าให้สัตว์ร้ายในป่า อันเป็นแว่นแคว้นของพวกเรา เบียดเบียนพระราชบุตรีได้

10292.025 -> ถ้าราชสีห์ เสือโคร่งและเสือเหลือง พึงเบียดเบียนพระนาง ผู้ทรงศุภลักษณ์

10300.842 -> พระชาลีกุมารก็ไม่พึงมี พระกัณหาชินา กุมารีจะพึงมีแต่ที่ไหน

10309.181 -> พระนางผู้สมบูรณ์ด้วยลักขณา จะพึงเสื่อมเสียโดยส่วนทั้งสอง

10315.008 -> คือ พระภัสดาและพระลูกรัก เพราะฉะนั้น ท่านทั้งหลายจงกระทำอารักขาให้ดี.

10325.619 -> พระนางมัทรีตรัสว่า เสียมของเราหล่นลงแล้ว และตาเบื้องขวาของเราก็เขม่นอยู่ริก ๆ

10334.197 -> ต้นไม้ทั้งหลายที่เคยมีผลก็กลายเป็นไม่มีผล ทิศทั้งปวงก็ทำให้เราฟั่นเฟือนลุ่มหลง

10344.808 -> เมื่อเรากลับบ่ายหน้ามาสู่อาศรมในเวลาเย็น เมื่อพระอาทิตย์จะอัศดงคต ๓ สัตว์ร้าย ก็ปรากฏยืนขวางทาง

10355.18 -> พระอาทิตย์ก็คล้อยลงต่ำ และอาศรมก็ยังอยู่ไกลหนอ

10361.366 -> ก็มูลผลาผลอันใดที่เราจักนำไปแต่ป่านี้ พระเวสสันดรและลูกน้อยทั้งสอง พึงเสวยมูลผลาผลนั้น โภชนะอื่นไม่มี

10375.685 -> พระจอมกษัตริย์นั้นจักประทับ อยู่ในบรรณศาลาพระองค์เดียว

10381.273 -> คงทรงปลอบประโลมให้ลูกน้อย ทั้งสอง ผู้กระหายหิว ให้ยินดี

10387.579 -> คอยทอดพระเนตรดูเรา ผู้ยังไม่มาถึง เป็นแน่แท้

10393.287 -> ลูกน้อยทั้งสองของเรา ผู้กำพร้ายากไร้ ในเวลาเย็นอันเป็นเวลาดื่มนม

10402.104 -> จักคอยดื่มน้ำนม ดังลูกเนื้อที่กำลัง ดื่มนม ฉะนั้น เป็นแน่แท้

10408.888 -> ลูกน้อยทั้งสองของเราผู้กำพร้ายากไร้ ในเวลาเย็นอันเป็นเวลาดื่มน้ำ

10416.804 -> ก็จักคอยดื่มน้ำ ดังลูกเนื้อที่กำลัง กระหายน้ำ ฉะนั้น เป็นแน่แท้

10424.578 -> ลูกน้อยทั้งสองของเราผู้กำพร้ายากไร้ จะยืนคอยต้อนรับเรา เหมือนหนึ่งลูกโคอ่อน คอยชะแง้หาแม่ ฉะนั้น เป็นแน่แท้

10437.581 -> ลูกน้อยทั้งสองของเราผู้ยากไร้ คงจะยืนต้อนรับเราเสมือนหนึ่งหงส์ ซึ่งตกอยู่ในเปือกตม ฉะนั้น เป็นแน่แท้

10449.03 -> ลูกน้อยทั้งสองของเราผู้ยากไร้ คงจะยืนคอยต้อนรับเรา อยู่ในที่ใกล้ๆ อาศรม

10457.847 -> หนทางที่จะไป ก็มีอยู่ทางเดียว ทั้งเป็นทางเดินไปได้คนเดียว

10464.631 -> โดยข้างหนึ่งมีสระ อีกข้างหนึ่งมีบึง เราไม่เห็นทางอื่นซึ่งเป็นทางไปยังอาศรมได้

10473.807 -> ข้าแต่พระยามฤคราช ผู้มีกำลังมากในป่าใหญ่

10479.275 -> ดิฉันขอนอบน้อมต่อท่านทั้งหลาย ท่านทั้งหลายเป็นพี่น้องของดิฉันโดยธรรม

10486.299 -> ดิฉันขออ้อนวอนท่านทั้งหลาย จงให้หนทางแก่ดิฉันเถิด

10492.007 -> ดิฉันเป็นภรรยาของพระราชบุตร ผู้มีสิริ ผู้ถูกขับไล่จากสีพีรัฐ

10498.672 -> ดิฉันมิได้ดูหมิ่นพระราชสวามี พระองค์นั้นเลย เหมือนดังนางสีดา คอยอนุวัตรตามพระรามราชสวามี ฉะนั้น

10510.36 -> ขอท่านทั้งหลายจงหลีกทางให้ดิฉันแล้ว กลับไปพบลูกน้อยของท่าน ในเวลาออกหาอาหาร ในเวลาเย็น

10519.834 -> ส่วนดิฉันก็จะพึงได้กลับไปพบลูกน้อยทั้งสอง คือพ่อชาลีและแม่กัณหาชินา

10528.651 -> อนึ่ง มูลมันผลไม้นี้ก็มีอยู่มาก และที่เป็นภักษาก็มีไม่น้อย ดิฉันขอแบ่งให้ท่านทั้งหลายกึ่งหนึ่ง

10539.741 -> ดิฉันอ้อนวอนแล้ว ขอท่านทั้งหลาย จงให้ทางแก่ดิฉันเถิด

10546.406 -> พระมารดาของเราทั้งหลายเป็น พระราชบุตรี และพระบิดาของเรา ทั้งหลายก็เป็นพระราชบุตร

10555.702 -> ท่านทั้งหลายจึงชื่อว่าเป็นพี่น้อง ของดิฉันโดยธรรม

10560.812 -> ดิฉันอ้อนวอนแล้ว ขอท่านทั้งหลาย จงหลีกทางให้ดิฉันเถิด.

10567.836 -> เทพเจ้าทั้งหลายผู้แปลงกายเป็นพาลมฤค ได้ฟังพระวาจาอันไพเราะ

10576.055 -> น่ากรุณาเป็นอันมากของพระนาง ผู้รำพันวิงวอนอยู่ ได้พากันหลีกจากทางไป.

10585.231 -> เมื่อพาลมฤคทั้งสามหายไปแล้ว พระนางเจ้ามัทรีก็เสด็จไปถึงอาศรม ก็ในกาลนั้นเป็นวันบูรณมีอุโบสถ

10599.204 -> พระนางเจ้าเสด็จถึงท้ายที่จงกรม ไม่เห็นพระลูกรักทั้งสอง ซึ่งเคยเห็นในที่นั้น ๆ

10608.33 -> จึงตรัสว่า พระลูกน้อยทั้งสองพระองค์ จะขมุกขมอมไปด้วยฝุ่น เคยยืนต้อนรับแม่อยู่ที่ตรงนี้

10618.176 -> ดังหนึ่งลูกโคอ่อน ยืนคอยชะแง้หาแม่ ฉะนั้น

10623.854 -> พระลูกน้อยทั้งสองขมุกขมอมไปด้วยฝุ่น เคยยืนต้อนรับแม่อยู่ตรงนี้ เหมือนดังหงส์ติดอยู่ในเปือกตม ฉะนั้น

10636.14 -> พระลูกน้อยทั้งสองขมุกขมอมไปด้วยฝุ่น เคยยืนคอยต้อนรับแม่อยู่ใกล้ๆ อาศรม ที่ตรงนี้

10646.273 -> พระลูกน้อยทั้งสองเคยร่าเริงหรรษา วิ่งมาต้อนรับแม่ ราวกับจะทำให้ หทัยของแม่หวั่นไหว

10657.602 -> เหมือนลูกเนื้อเห็นแม่แล้วยกหูชูคอวิ่งเข้า ไปหาแม่ร่าเริงหรรษาวิ่งไปมารอบๆ ฉะนั้น

10668.931 -> วันนี้แม่ไม่ได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีแม่กัณหาชินานั้นเหมือนอย่างเคย

10678.945 -> แม่ละลูกน้อยทั้งสองไว้ ออกไปหาผลไม้ ดังแม่แพะและแม่เนื้อละลูกน้อย ๆ ไปหากิน ดังปักษีละทิ้งลูกน้อยไปจากรัง

10694.221 -> หรือดังนางราชสีห์ ผู้ต้องการอาหาร ละลูกน้อยไว้ออกไปหากิน ฉะนั้น

10703.039 -> วันนี้แม่ไม่เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10712.335 -> นี้เป็นรอยเท้าวิ่งไปมาของพระลูกน้อยทั้งสอง ดุจรอยเท้าของช้างทั้งหลายที่เชิงเขา

10722.588 -> นี่กองทรายที่ลูกน้อยทั้งสองมากองเล่น เรี่ยรายอยู่ ณ ที่ใกล้ ๆ อาศรม

10730.09 -> วันนี้แม่ไม่เห็นลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10738.19 -> พระลูกน้อยทั้งสองเคยขมุกขมอมด้วย ทรายและฝุ่น วิ่งเข้ามาล้อมแม่อยู่รอบข้าง วันนี้แม่มิได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสองนั้น

10751.701 -> เมื่อก่อนพระลูกน้อยทั้งสองเคย ต้อนรับแม่ผู้กลับมาจากป่าแต่ไกล

10760.399 -> วันนี้แม่ไม่เห็นลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10767.542 -> วันก่อนๆ พระลูกน้อยทั้งสอง คอยแลดูแม่อยู่แต่ไกล เหมือนลูกแพะหรือ ลูกเนื้อทราย คอยชะแง้หาแม่ ฉะนั้น

10781.024 -> วันนี้แม่ไม่ได้เห็นพระลูกน้อย ทั้งสองนั้นเลย

10785.058 -> เออ นี่ก็ผลมะตูมสุกสีดังทอง เป็นเครื่องเล่นของลูกน้อยทั้งสอง (ไฉน) จึงมาตกกลิ้งอยู่ที่นี่

10795.071 -> วันนี้แม่มิได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10803.649 -> ก็ถันทั้งสองของแม่นี้เต็มไปด้วยน้ำนม และอุรประเทศของแม่ ดังหนึ่งว่าจะแตกทำลาย

10812.706 -> วันนี้แม่ไม่ได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10822.838 -> ใครเล่าจะค้นชายพกแม่ ใครเล่าจะเหนี่ยวถันทั้งสองของแม่

10829.503 -> วันนี้ไม่ได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีแม่กัณหาชินาเหมือนอย่างเคย

10838.321 -> เวลาเย็นพระลูกน้อยทั้งสองขมุกขมอมไป ด้วยฝุ่น เคยวิ่งมาเกาะที่ชายพกแม่ วันนี้แม่ไม่ได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง

10852.042 -> เมื่อก่อนอาศรมนี้ปรากฏแก่เรา ดังว่า มีมหรสพ

10858.109 -> วันนี้แม่มิได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสองนั้น อาศรมเหมือนดังจะหมุนเวียน

10866.687 -> นี่อย่างไร อาศรมจึงปรากฏแก่เรา ดูเงียบสงัดจริงหนอ

10873.112 -> แม้ฝูงกาป่า ก็มิได้ส่งเสียงร้อง พระลูกทั้งสองของแม่ จักตายเสียแล้วเป็นแน่แท้

10883.302 -> นี่อย่างไรอาศรมจึงปรากฏแก่เรา ดูเงียบสงัดจริงหนอ

10890 -> แม้ฝูงนก ก็มิได้ส่งเสียงร้อง พระลูกน้อยทั้งสองของแม่ จักตายเสียแล้วเป็นแน่แท้.

10901.688 -> พระนางมัทรีพิลาปรำพันอยู่ ด้วยประการฉะนี้

10906.438 -> เสด็จไปเฝ้าพระเวสสันดรมหาสัตว์ ปลงกะเช้าผลไม้ลง

10911.906 -> เห็นพระมหาสัตว์ประทับนั่งนิ่งอยู่ เมื่อไม่เห็นพระโอรส พระธิดา ในสำนักพระภัสดา จึงทูลถามว่า

10925.268 -> นี่อย่างไรฝ่าพระบาท จึงทรงนิ่งอยู่ เออก็ใจของหม่อมฉัน เหมือนดังฝันเห็นสุบินในเวลาราตรี

10935.76 -> แม้ฝูงกาป่า ก็มิได้ส่งเสียงร้อง พระลูกน้อยทั้งสองของหม่อมฉัน คงจักตายเสียแล้วเป็นแน่แท้

10945.534 -> นี่อย่างไรฝ่าพระบาท จึงทรงนิ่งอยู่ แม้ฝูงนก ก็มิได้ส่งเสียงร้อง

10952.796 -> พระลูกน้อยของหม่อมฉัน คงจักตายเป็นแน่แท้

10958.384 -> ข้าแต่พระลูกเจ้า เหล่าเนื้อร้ายในป่าหรือ ในทุ่งกว้าง มาเคี้ยวกินพระลูกน้อยทั้งสอง ของหม่อมฉันเสียแล้วหรือไฉน

10970.43 -> หรือว่าใครมานำเอาพระลูกน้อย ทั้งสองของหม่อมฉันไป

10976.497 -> หรือฝ่าพระบาททรงส่งพระลูกน้อยทั้งสอง ซึ่งกำลังช่างพูดจาน่ารักใคร่ไปเป็นทูต

10985.195 -> หรือว่าเข้าไปหลับอยู่ในบรรณศาลา หรือพระลูกน้อยทั้งสองของเรานั้นเที่ยว เล่นคะนองออกไปในภายนอก

10996.405 -> เส้นพระเกศา พระหัตถ์และพระบาท ซึ่งก็มีลายตาข่าย ของพระลูกน้อย ทั้งสองนั้น มิได้ปรากฏเลย

11007.734 -> หรือว่านกทั้งหลายมาโฉบเฉี่ยวเอาไป หรือว่าใครนำเอาพระลูกน้อยทั้งสอง ของหม่อมฉันไป.

11019.78 -> แม้เมื่อพระนางมัทรีกราบทูลอย่างนี้แล้ว พระมหาสัตว์ก็มิได้ตรัสอะไร

11027.76 -> ลำดับนั้น พระนางจึงกราบทูลว่า ข้าแต่สมมติเทพ เหตุไรพระองค์ จึงไม่ตรัสกะหม่อมฉัน

11037.654 -> หม่อมฉันมีความผิดอย่างไร ทูลฉะนี้แล้วตรัสว่า

11043.841 -> ความทุกข์ที่หม่อมฉัน มิได้เห็นลูกน้อย ทั้งสอง คือชาลีและกัณหาชินาในวันนั้น

11052.538 -> เป็นทุกข์ยิ่งกว่าการถูกขับไล่จากแว่นแคว้น เปรียบเหมือนผลที่ถูกแทงด้วยลูกศร ฉะนั้น

11060.997 -> การที่หม่อมฉันมิได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง ทั้งฝ่าพระบาทก็มิได้ตรัสกับหม่อมฉันนี้

11070 -> เป็นลูกศรเสียบแทงหฤทัยของหม่อมฉัน ซ้ำสอง หฤทัยของหม่อมฉันหวั่นไหว

11078.393 -> ข้าแต่พระราชบุตร ถ้าคืนวันนี้ฝ่าพระบาท มิได้ตรัสกับหม่อมฉัน

11085.656 -> พรุ่งนี้เช้า ฝ่าพระบาทก็น่าจะได้ทอดพระเนตร หม่อมฉัน ผู้ปราศจากชีวิต ตายเสียเป็นแน่.

11097.344 -> ลำดับนั้น พระมหาสัตว์ทรงดำริว่า เราจักให้พระนางมัทรีละความโศก เพราะบุตร เสียด้วยถ้อยคำหยาบ

11108.848 -> จึงตรัสคาถานี้ว่า เจ้ามัทรีมีรูปงามอุดม เป็นราชบุตรีผู้มียศ ไปแสวงหามูลผลาหาร ตั้งแต่เช้า ไฉนหนอ จึงกลับมาจนเวลาเย็น.

11126.038 -> พระนางมัทรีทูลว่า ฝ่าพระบาทได้ทรงสดับมิใช่หรือ ซึ่งเสียงบันลือแห่งราชสีห์ และเสือโคร่ง

11135.843 -> ทั้งเสียงสัตว์จตุบาทและฝูงนกส่งเสียง คำรามร้องสนั่น เป็นอันเดียวกัน ต่างก็มุ่งมาเพื่อจะดื่มน้ำยังสระนี้

11147.701 -> บุพนิมิตได้เกิดมีแก่หม่อมฉันผู้กำลังเที่ยวอยู่ ในป่าใหญ่ เสียมพลัดตกจากมือของหม่อมฉัน และกระเช้าที่หาบอยู่ก็พลัดตกจากบ่า

11161.102 -> ทีนั้นหม่อมฉันก็หวาดกลัวเป็นกำลัง จึงกระทำอัญชลีนอบน้อมทิศทั่วทุกแห่ง

11169.482 -> ขอความสวัสดี พึงมีแต่ที่นี้ ขอพระลูกเจ้า ของเราทั้งหลาย อย่าได้ถูกราชสีห์หรือ เสือเหลืองเบียดเบียนเลย

11181.269 -> หมี สุนัขป่า หรือเสือดาว อย่ามากล้ำกราย พระลูกน้อยทั้งสองของข้าเลย

11188.652 -> ๓ สัตว์ร้ายในป่า คือ ราชสีห์ เสือโคร่ง และเสือเหลือง ยืนขวางทางหม่อมฉันเสีย เหตุนั้น หม่อมฉันจึงกลับมาพลบค่ำ.

11203.928 -> ตัวเราเป็นผู้ไม่ประมาท หมั่นปฏิบัติพระสวามี บำรุงพระลูกน้อยทั้งสองทุกวันคืน ดังอันเตวาสิกปฏิบัติอาจารย์ ฉะนั้น

11217.649 -> ตัวเรามุ่นชฎา เป็นพรหมจาริณี นุ่งห่มหนังอชินะ เที่ยวแสวงหา มูลผลาหารในป่าทุกวันคืน

11229.098 -> เพราะความรักพระลูกทั้งสองเทียวนะพระลูก นี่ขมิ้น สีดังทอง ที่แม่หามาบดไว้สำหรับ ใช้เพื่อเจ้าทั้งสองอาบน้ำ

11242.101 -> นี่ผลมะตูมสุกสีเหลือง แม่หามาให้เพื่อลูกทั้งสองเล่น

11248.167 -> อนึ่ง แม่ได้สรรหาผลไม้สุกอื่น ๆ ที่น่าพอใจมาเพื่อให้ลูกทั้งสองเล่น นี้เป็นของเล่นของลูกรักทั้งสอง

11259.975 -> ข้าแต่พระจอมกษัตริย์ นี้เหง้าบัวพร้อมทั้งฝักและหน่อแห่ง อุบลและกระจับอันคลุกเคล้าด้วยน้ำผึ้ง

11271.065 -> เชิญพระองค์เสวยพร้อม พระโอรส พระธิดาเถิด

11274.978 -> ขอพระองค์ทรงโปรดประทาน ดอกปทุมแก่พ่อชาลี

11280 -> ส่วนดอกโกมุทขอได้โปรดประทาน แก่กัณหากุมารี

11284.99 -> พระองค์จะได้ทอดพระเนตรพระกุมาร ประดับประดาด้วยดอกไม้ฟ้อนรำอยู่

11292.133 -> ขอได้โปรดตรัสเรียกสองพระราชบุตรมาเถิด แม่กัณหาชินาจะได้มานี่

11300.113 -> ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมทัพ ขอพระองค์จงสดับพระสุรเสียงอันไพเราะ อ่อนหวานของแม่กัณหาชินาขณะเข้าสู่อาศรม

11312.399 -> เราทั้งสองถูกเนรเทศจากแว่นแคว้น เป็นผู้มีสุขและทุกข์เสมอกัน

11319.781 -> เออก็พระองค์ได้ทรงเห็นพระราชบุตรทั้งสอง คือ พ่อชาลี แม่กัณหาชินาบ้างหรือ

11328.479 -> ชะรอยว่าหม่อมฉัน ได้สาปแช่ง สมณพราหมณ์ ผู้ประพฤติพรหมจรรย์ มีศีล เป็นพหูสูต ในโลก

11338.014 -> วันนี้หม่อมฉันจึงไม่ได้เห็นพระลูกน้อยทั้งสอง คือ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินา.

11354.008 -> แม้พระนางมัทรี ทรงพิลาปรำพันอยู่อย่างนี้ พระเวสสันดรมหาสัตว์ก็มิได้ตรัสอะไร ด้วยเลย

11365.098 -> ครั้นพระมหาสัตว์ไม่ตรัสด้วย พระนางมัทรีก็หวั่นพระหฤทัย เสด็จเที่ยว ค้นหาพระโอรส พระธิดาของพระองค์

11375.71 -> ด้วยอาศัยแสงจันทร์ เสด็จถึงสถานที่ ทั้งปวงนั้น ๆ มีต้นหว้า เป็นต้น ซึ่งเป็นที่พระโอรส พระธิดาเคยเล่น

11387.637 -> ทรงคร่ำครวญตรัสว่า

11391.67 -> หมู่นี้นี่ก็ต้นหว้า นี่ต้นยางทรายที่ทอดกิ่ง ค้อมลงมา เป็นรุกขชาติต่าง ๆ พันธุ์

11401.717 -> ที่สองพระกุมารเคยวิ่งเล่น แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น

11408.023 -> หมู่นี้นี่ก็โพธิ์ใบ ต้นขนุน ต้นไทร ต้นมะขวิด เป็นไม้มีผลนานาชนิด ที่พระกุมารทั้งสอง เคยมาวิ่งเล่น แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น

11423.781 -> หมู่ไม้เหล่านี้ตั้งอยู่ดุจอุทยาน นี่ก็เป็นแม่น้ำมีน้ำเย็นซึ่งสองพระกุมาร เคยมาเล่น แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น

11437.263 -> รุกขชาติที่ทรงดอกต่างๆ มีอยู่บนภูเขานี้ ที่สองพระกุมารเคยทัดทรงเล่น แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น

11449.43 -> รุกขชาติที่ทรงผลต่างๆ มีอยู่บนภูเขานี้ ที่สองพระกุมารเคยมาเสวย แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น

11461.118 -> เหล่านี้เป็นตุ๊กตาช้าง ตุ๊กตาม้า ตุ๊กตาวัว ที่พระกุมารทั้งสองเคยมาเล่น แม่มิได้เห็นสองพระกุมารนั้น.

11475.676 -> พระนางมัทรีทรงค้นหาพระโอรส พระธิดา บนภูเขา ไม่เห็นก็ทรงคร่ำครวญ เสด็จลงจากภูเขามาสู่อาศรมอีก

11488.624 -> ทรงคร่ำครวญถึงพระโอรส พระธิดา ในอาศรมนั้น ทอดพระเนตรเห็นของเล่น ทั้งหลายของพระโอรส พระธิดา

11499.953 -> จึงตรัสอย่างนี้ เหล่านี้เป็นตุ๊กตาเนื้อทราย ทองตัวเล็ก ๆ ตุ๊กตากระต่าย ตุ๊กตานกเค้า ตุ๊กตาชะมดเป็นอันมาก

11512.837 -> ที่พระกุมารทั้งสองเคยเล่น แม่มิได้เห็นพระกุมารทั้งสองนั้น

11520 -> เหล่านี้ตุ๊กตาหงส์ เหล่านี้ตุ๊กตานกกะเรียน ตุ๊กตานกยูงมีแววหางงามวิจิตร

11529.056 -> ที่สองพระกุมารเคยมาเล่น แม่มิได้เห็นพระกุมารทั้งสองเลย.

11538.232 -> พระนางมัทรีไม่เห็นพระปิยบุตรทั้งสอง ณ อาศรม จึงเสด็จออกจากอาศรม เข้าสู่ชัฏป่าดอกไม้

11550.518 -> ทอดพระเนตรดูสถานที่นั้น ๆ ตรัสว่า พุ่มไม้เหล่านี้มีดอกบานทุกฤดูกาล

11559.575 -> ที่สองพระกุมารเคยมาเล่น แม่มิได้เห็นพระกุมารทั้งสองนั้น

11565.762 -> สระโบกขรณีนี้น่ารื่นรมย์ เพรียกไปด้วย เสียงนกจากพรากมาคูขัน ดารดาษไปด้วย มณฑาปทุมและอุบล

11576.852 -> ที่สองพระกุมารเคยมาเล่น แม่มิได้เห็นพระกุมารทั้งสองนั้น.

11585.752 -> พระนางมัทรีไม่ประสบพระปิยบุตรทั้งสอง ณ ที่ไร ๆ ก็เสด็จมาเฝ้าพระมหาสัตว์อีก เห็นพระองค์ประทับนั่งมีพระพักตร์เศร้าหมอง

11598.756 -> จึงทูลว่า ฟืนฝ่าพระบาทก็มิได้หัก น้ำก็มิได้ตัก แม้ไฟก็มิได้ติด

11608.291 -> เพราะเหตุไรหนอ พระองค์จึงทรงหงอยเหงา ซบเซาอยู่ ที่รักกับที่รักประชุมพร้อมกันอยู่ ย่อมหายความทุกข์ร้อน

11619.74 -> แต่วันนี้หม่อมฉันมิได้เห็นพระกุมารทั้งสอง คือ พ่อชาลีและแม่กัณหาชินา.

11629.275 -> ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ หม่อมฉันมิได้เห็นพระลูกรักทั้งสองของเรา

11635.7 -> ผู้ใดมานำเอาพระลูกรักทั้งสองนั้นไป หรือว่าพระลูกรักทั้งสองนั้นตายเสียแล้ว แม้ฝูงกาป่าก็มิได้ขานขัน

11647.388 -> พระลูกน้อยทั้งสองของหม่อมฉัน ตายเสียแล้วเป็นแน่

11652.856 -> ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ หม่อมฉันมิได้เห็นพระลูกรักทั้งสองของเรา

11659.042 -> ผู้ใดมานำเอาพระลูกรักทั้งสองนั้นไป หรือว่าพระลูกรักทั้งสองนั้นตายเสียแล้ว แม้ฝูงนกก็มิได้ขานขัน

11670.491 -> พระลูกน้อยทั้งสองของหม่อมฉัน ตายเสียแล้วเป็นแน่.

11675.96 -> พระนางมัทรี ทรงปริเทวนาพลางเที่ยว วิ่งค้นหาตลอดซอกบรรพตและป่าชัฏ ในบริเวณเขาวงกตนั้น

11687.767 -> แล้วเสด็จกลับมายังพระอาศรม ทรงกันแสงอยู่ในสำนักของพระราชสวามี ทรงคร่ำครวญว่า

11697.302 -> ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ หม่อมฉันมิได้เห็นพระลูกรักทั้งสองของเรา

11703.727 -> ผู้ใดมานำเอาพระลูกรักทั้งสองนั้นไป หรือว่าพระลูกรักทั้งสองนั้นตายเสียแล้ว แม้ฝูงกาป่าก็มิได้ขานขัน

11716.372 -> พระลูกรักทั้งสองของหม่อมฉัน ตายเสียแล้วเป็นแน่

11722.319 -> ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ หม่อมฉันมิได้เห็นพระลูกรักทั้งสองของเรา

11730 -> ผู้ใดมานำเอาพระลูกทั้งสองนั้นไป หรือว่าพระลูกรักทั้งสองนั้นตายเสียแล้ว แม้ฝูงนกก็มิได้ขานขัน

11742.405 -> พระลูกน้อยทั้งสองของหม่อมฉัน ตายเสียแล้วเป็นแน่

11747.8 -> พระนางมัทรีผู้ทรงพระรูปพระโฉมอัน อุดม เป็นพระราชบุตรี ผู้มียศเที่ยวไป ที่โคนต้นไม้ ที่บริเวณภูเขา และในถ้ำ

11761.521 -> มิได้ทรงพบเห็นสองพระกุมาร จึงทรงประคองพระพาหา

11766.99 -> กันแสงไห้คร่ำครวญ ล้มสลบลงที่พื้นพสุธา ณ ที่ใกล้บาทมูลของพระเวสสันดรนั้นแล.

11778.199 -> พระเวสสันดรราชฤาษี ทรงวักน้ำประพรม พระนางมัทรีราชบุตรี ผู้ล้มสลบลง ณ ที่ใกล้บาทมูลของพระองค์นั้น

11791.083 -> ครั้นทรงทราบว่า พระนางฟื้นพระองค์ดีแล้ว จึงได้ตรัสบอกเนื้อความนี้กะพระนาง ในภายหลังว่า

11801.335 -> ดูก่อนมัทรี ฉันไม่ปรารถนาจะแจ้งความทุกข์ แก่เธอแต่แรกก่อน พราหมณ์แก่เป็นยาจก ผู้ยากจนมาสู่ที่อยู่ของฉัน

11814.338 -> ฉันได้ให้ลูกทั้งสองแก่พราหมณีนั้นไป ดูก่อนมัทรี เธออย่ากลัวเลย จงดีใจเถิด

11824.232 -> ดูก่อนมัทรี เธอจงดูฉันเถิด จงอย่าดูลูก ทั้งสองเลย อย่ากันแสงไห้ไปนักเลย เราเป็นผู้ไม่มีโรค ยังมีชีวิตอยู่

11837.116 -> คงจักได้พบเห็นลูกทั้งสอง ที่พราหมณ์นำไปเป็นแน่แท้

11842.824 -> สัปบุรุษเห็นยาจกมาถึงแล้วพึงให้บุตร ปศุสัตว์ ธัญชาติ และทรัพย์อย่างอื่น ในเรือนเป็นทานได้

11855.348 -> ดูก่อนมัทรี ขอเธอจงอนุโมทนา ปุตตทาน อันสูงสุดของเรา.

11863.687 -> พระนางมัทรีทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้ประเสริฐ หม่อมฉันขอ อนุโมทนาปุตตทานอันอุดมของฝ่าพระบาท

11873.461 -> ฝ่าพระบาททรงพระราชทาน ปุตตทานอันอุดมแล้ว

11877.973 -> จงยังพระหฤทัยให้เลื่อมใส ขอจงทรงบำเพ็ญทานยิ่ง ๆ ขึ้นไปเถิด

11884.877 -> ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นใหญ่ ของประชุมชน ในหมู่มนุษย์ ซึ่งมักเป็นคนตระหนี่เหนียว

11892.618 -> ฝ่าพระบาทพระองค์เดียวผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ ได้ทรงบำเพ็ญปิยปุตตทานแก่พราหมณ์แล้ว.

11902.273 -> ปฐพีก็บันลือลั่น เสียงสนั่นบันลือ ไปถึงไตรทิพย์ สายฟ้าแลบอยู่ แปลบปลาบโดยรอบ

11910.612 -> เสียงสะท้านปรากฏ ดังหนึ่งว่า เสียงภูเขาถล่มทลาย.

11916.559 -> เทพเจ้าสองหมู่ ผู้สิงสถิตอยู่ที่ นารทบรรพต ถวายอนุโมทนา แก่พระหน่อทศพลเวสสันดร นั้นว่า

11928.726 -> พระอินทร์ พระพรหม ทั้งท้าวเวสวัณมหาราช และเทพเจ้าชาวดาวดึงส์สวรรค์ พร้อมด้วยพระอินทร์ทุกถ้วนหน้า

11940 -> ย่อมถวายอนุโมทนาพระนางเจ้ามัทรี ผู้ทรงพระรูปพระโฉมอันอุดม เป็นพระราชบุตรี ผู้มียศ

11950.134 -> ทรงถวายอนุโมทนาปุตตทาน อันอุดมของ พระเวสสันดรราชฤาษี ด้วยประการฉะนี้แล.

11960.626 -> จบมัทรีกัณฑ์

12009.44 -> ๑๐. สักกกัณฑ์

12016.316 -> เมื่อกษัตริย์ทั้งสององค์ คือพระเวสสันดร และพระนางมัทรีตรัสสัมโมทนียกถา ต่อกันและกันอยู่อย่างนี้

12027.342 -> ท้าวสักกเทวราชทรงดำริว่า เมื่อวันวานนี้ พระเวสสันดรมหาราชนี้ได้ประทานปิยบุตร แก่ชูชกพราหมณ์ แผ่นดินไหว

12039.912 -> บัดนี้ถ้าจะมีคนต่ำช้าผู้หนึ่งไปเฝ้า พระเวสสันดร ทูลขอพระนางมัทรี ผู้สมบูรณ์ด้วยลักษณะทั้งปวง

12050.882 -> มีศีลาจารวัตรบริบูรณ์ พาพระนางมัทรีไป ทำให้ท้าวเธออยู่คนเดียว

12058.862 -> แต่นั้นท้าวเธอก็จะเปล่าเปลี่ยว ขาดผู้ปฏิบัติ อย่ากระนั้นเลย เราจะจำแลงเพศเป็นพราหมณ์

12068.516 -> ไปเฝ้าท้าวเธอ ทูลขอพระนางมัทรี ให้ถือเอาทานนั้น เป็นยอดแห่งทานบารมี

12077.214 -> ทำให้ไม่ควรสละแก่ใครๆ แล้วถวายพระนางเจ้านั้น คืนท้าวเธอไว้อีก แล้วกลับเทวสถานของเรา

12087.587 -> ท้าวสักกเทวราชนั้นได้เสด็จไปสู่สำนัก แห่งพระบรมโพธิสัตว์ ในเวลาพระอาทิตย์ขึ้น.

12098.078 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น เมื่อราตรีสิ้นไป พระอาทิตย์อุทัยขึ้นมา

12107.374 -> เวลาเช้าท้าวสักกเทวราชทรงแปลงเพศ เป็นอย่างพราหมณ์ ได้ปรากฏแก่ สองกษัตริย์นั้น.

12116.669 -> ท้าวสักกเทวราชตรัสว่า พระคุณเจ้าไม่มีโรคาพาธหรือหนอ พระคุณเจ้าทรงพระสำราญดีหรือ

12127.401 -> ทั้งมูลมันผลไม้มีมากหรือ เหลือบยุงและสัตว์เลื้อยคลานมีน้อยแลหรือ

12134.903 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยพาลมฤค ไม่มีมาเบียดเบียนแลหรือ.

12140.85 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ดูก่อนพราหมณ์ เราทั้งหลายไม่มี โรคาพาธเบียดเบียน

12148.591 -> อนึ่งเราทั้งหลายเป็นสุขสำราญดี เราเยียวยาอัตภาพด้วยการหา ผลาหารสะดวกดี

12157.408 -> ทั้งมูลมันผลไม้ก็มีมาก เหลือบ ยุง สัตว์เลื้อยคลานก็มีน้อย

12163.853 -> อนึ่ง ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยพาลมฤค ก็ไม่มีมาเบียดเบียนแก่เรา

12170.279 -> เมื่อพวกเรามาอยู่ในป่า มีชีวิตอันตรมเตรียม มาตลอด ๗ เดือน

12176.584 -> เราพึงเห็นท่านผู้เป็นพราหมณ์บูชาไฟ ทรงเพศอันประเสริฐ ถือไม้เท้าสีดังผลมะตูม และลักจั่นน้ำนี้เป็นคนที่สอง

12188.87 -> ดูก่อนพราหมณ์ ท่านมาดีแล้ว อนึ่ง ท่านมิใช่มาร้าย

12195.534 -> ดูก่อนท่านผู้เจริญ เชิญท่านเข้าไปภายในเถิด เชิญล้างเท้าของท่านเถิด ผลมะพลับ ผลมะหาด ผลมะซาง ผลหมากเม่า มีรสหวานปานน้ำผึ้ง

12209.016 -> เชิญเลือกฉันแต่ผลที่ดี ๆ เถิด ท่านพราหมณ์ แม้น้ำฉันนี้ก็เย็นสนิท เรานำมาแต่ซอกเขา

12218.192 -> ดูก่อนพราหมณ์ ถ้าท่านจำนงหวัง ก็เชิญดื่มตามสบายเถิด

12224.259 -> ดังเราขอถาม ท่านมาถึงป่าใหญ่ เพราะเหตุการณ์อะไรหนอ เราถามแล้วขอท่านจงบอกความนั้นแก่เราเถิด.

12234.631 -> ห้วงน้ำ (ในปัญจมหานที) เต็มเปี่ยม ไม่มีเวลาเหือดแห้ง ฉันใด พระองค์มีพระหฤทัยเต็มไปด้วยศรัทธา ฉันนั้น

12245.721 -> เกล้ากระหม่อมฉันกราบทูลขอแล้ว ขอพระองค์ทรงพระกรุณาพระราชทาน พระมเหสี แก่เกล้ากระหม่อมฉันเถิด.

12256.452 -> ดูก่อนพราหมณ์ เราย่อมให้มิได้หวั่นไหว ท่านขอสิ่งใดเราก็จะให้สิ่งนั้น เราไม่ ซ่อนเร้นสิ่งที่มีอยู่ ใจของเรายินดีในทาน.

12271.37 -> พระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐ ทรงกุมหัตถ์พระนางมัทรี

12278.034 -> จับเต้าน้ำหลั่งอุทกวารีพระราชทาน พระนาง ให้เป็นทานแก่พราหมณ์

12284.938 -> ขณะนั้น เมื่อพระมหาสัตว์ทรงบริจาค พระนางมัทรีให้เป็นทาน

12291.243 -> เกิดความอัศจรรย์น่าสยดสยอง โลมชาติก็ชูชัน เมทนีดลก็กัมปนาทหวั่นไหว

12299.343 -> พระนางเจ้ามัทรีมิได้มีพระพักตร์เง้างอด มิได้ทรงขวยเขิน และมิได้ทรงกันแสง

12308.998 -> ทรงเพ่งดูพระราชสวามีโดยดุษณีภาพ โดยทรงเคารพเชื่อถือว่า ท้าวเธอทรงทราบซึ่งสิ่งอันประเสริฐ.

12319.848 -> พระศาสดาตรัสว่า เมื่อตถาคตเป็นพระเวสสันดร บริจาค ชาลี กัณหาชินาซึ่งเป็นบุตร ธิดา

12330.598 -> และพระมัทรีเทวี ผู้เคารพยำเกรง ในพระราชสวามี มิได้คิดเสียดายเลย เพราะเหตุแห่งพระโพธิญาณเท่านั้น

12341.688 -> บุตรทั้งสองเป็นที่เกลียดชังของเราก็หามิได้ พระมัทรีเทวีไม่เป็นที่รักของเราก็หามิได้

12351.149 -> แต่สัพพัญุตญาณ เป็นที่รักของเรา ฉะนั้น เราจึงได้ให้ของอันเป็นที่รัก.

12360 -> พระนางมัทรีทรงพระดำริว่า ข้าพระบาทเป็นพระมเหสีของพระองค์ ตั้งแต่ยังแรกรุ่นสาว

12369.894 -> พระองค์ก็เป็นเจ้าเป็นใหญ่ในข้าพระบาท พระองค์ปรารถนาจะพระราชทาน ข้าพระบาทแต่ผู้ใด ก็พึงพระราชทานได้

12380.386 -> ทรงปรารถนาจะขายหรือจะฆ่า ก็พึงทรงขาย ทรงฆ่าได้.

12388.007 -> พระศาสดาตรัสว่า ท้าวสักกะจอมเทพ ทรงทราบชัดซึ่ง ความทรงดำริของสองกษัตริย์แล้ว

12396.64 -> จึงตรัสชมดังนี้ว่า อันว่าข้าศึกทั้งมวลล้วนเป็นของทิพย์ (อันห้ามเสียซึ่งทิพยสมบัติ)

12405.577 -> และเป็นของมนุษย์ (อันห้ามเสียซึ่งมนุษย์สมบัติ)

12409.969 -> พระองค์ทรงชนะได้แล้ว ปฐพีก็บันลือลั่น เสียงสนั่นบันลือไปถึงไตรทิพย์ สายฟ้าแลบอยู่แปลบปลาบโดยรอบ

12420.939 -> เสียงสะท้านปรากฏดังหนึ่งว่า เสียงภูเขาถล่มทลาย

12426.527 -> เทพเจ้าสองหมู่ผู้สิงสถิตอยู่ ณ นารทบรรพตถวายอนุโมทนาแก่ พระหน่อทศพลเวสสันดรนั้นว่า

12436.779 -> พระอินทร์ พระพรหม ท้าวประชาบดี จันทเทพบุตร พระยม ทั้งท้าวเวสวัณ มหาราช และเทพเจ้าทั้งปวง

12447.271 -> ย่อมถวายอนุโมทนาว่า พระเวสสันดร บรมกษัตริย์ ทรงกระทำกรรมที่ทำได้ยาก เมื่อคนดีทั้งหลายให้สิ่งที่ให้ได้ยาก

12458.481 -> กระทำกรรมที่ทำได้ยาก คนไม่ดีย่อมทำตามไม่ได้

12464.308 -> เพราะว่าธรรมของสัตบุรุษทั้งหลาย อันอสัตบุรุษตามได้โดยยาก

12470.733 -> เพราะฉะนั้น ต่อจากนี้ คติของสัตบุรุษ และของอสัตบุรุษย่อมต่างกัน

12478.593 -> อสัตบุรุษย่อมไปนรก สัตบุรุษมีสวรรค์เป็นที่ไป

12484.779 -> การที่พระองค์เสด็จมาอยู่ป่า ได้พระราชทานสองพระกุมาร และพระมเหสี ให้เป็นทานนี้

12493.716 -> ชื่อว่าเป็นยานอันประเสริฐ ไม่เป็นยานก้าวลงสู่อบายภูมิ

12499.663 -> ขอปุตตทานมหาทานของพระองค์นั้น จงเผล็ดผลในสรวงสวรรค์.

12505.849 -> ท้าวสักกเทวราชตรัสว่า ข้าพเจ้าขอถวายพระนางเจ้ามัทรีพระมเหสี ผู้งามทั่วสรรพางค์คืนให้พระคุณเจ้า

12518.613 -> พระองค์เท่านั้นเป็นผู้สมควรแก่พระมัทรี และพระมัทรีก็คู่ควรแก่พระองค์

12526.354 -> น้ำนมและสังข์ ทั้งสองนี้มีสีเหมือนกัน ฉันใด พระองค์และพระมัทรีก็มี พระหฤทัยเสมอกัน ฉันนั้น

12538.64 -> ทั้งสององค์เป็นกษัตริย์สมบูรณ์ด้วยพระโคตร เป็นอุภโตสุชาตทั้งฝ่ายพระชนนีและพระชนก

12547.337 -> ทรงถูกขับไล่จากแว่นแคว้น มาอยู่ในอาศรมราวป่า

12552.925 -> บุญทั้งหลายที่พระองค์กระทำมาแล้ว ฉันใด ขอพระองค์ทรงให้ทานกระทำบุญอยู่ร่ำไป ฉันนั้น.

12561.145 -> ข้าแต่พระราชฤาษี หม่อมฉันเป็นท้าวสักกะจอมเทพ มาในสำนักของพระองค์

12570 -> ขอพระองค์จงทรงเลือกพร หม่อมฉันขออวยพร ๘ ประการแก่พระองค์.

12577.023 -> พระโพธิสัตว์ตรัสว่า ข้าแต่ท้าวสักกะผู้เป็นใหญ่แห่งสรรพสัตว์ ถ้าพระองค์จะประสาทพระพรแก่หม่อมฉันไซร้

12588.233 -> ขอให้พระบิดาจงมารับหม่อมฉัน ขอพระบิดาพึงทรงต้อนรับหม่อมฉันผู้ออก จากป่านี้ไปถึงเรือนของตนด้วยราชอาสน์

12600.878 -> พรนี้เป็นที่ ๑ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12605.249 -> อนึ่ง ขอให้หม่อมฉันไม่พึงพอใจซึ่งการฆ่าคน แม้ผู้นั้นจะเป็นนักโทษถึงประหารชีวิต

12614.067 -> กระทำผิดอย่างร้ายกาจ ขอให้หม่อมฉันพึง ปลดปล่อยให้พ้นจากการถูกประหารชีวิต

12621.688 -> พรนี้เป็นที่ ๒ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12626.439 -> อนึ่ง ขอให้ประชาชนทั้งปวง ทั้งแก่เฒ่าเด็กและ ปานกลาง พึงเข้ามาอาศัยหม่อมฉันเลี้ยงชีวิต

12637.05 -> พรนี้เป็นที่ ๓ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12641.921 -> อนึ่ง หม่อมฉันไม่พึงคบภรรยาผู้อื่น พึงพอใจแต่ในภรรยาของตน ไม่พึงลุอำนาจแห่งหญิงทั้งหลาย

12651.815 -> พรนี้เป็นที่ ๔ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12656.805 -> อนึ่ง ข้าแต่ท้าวสักกะ ขอให้บุตรของหม่อมฉัน ผู้พลัดพรากไปนั้น พึงมีอายุยืนนาน พึงครองซึ่งแผ่นดินโดยธรรมเถิด

12668.373 -> พรนี้เป็นที่ ๕ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12673.004 -> อนึ่ง ตั้งแต่วันที่หม่อมฉันกลับคืนถึงพระนคร เมื่อราตรีสิ้นไป พระอาทิตย์อุทัยขึ้นมาแล้ว ขอให้อาหารอันเป็นทิพย์พึงปรากฏ

12686.486 -> พรนี้เป็นที่ ๖ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12691.476 -> อนึ่ง เมื่อหม่อมฉันให้ทานอยู่ ขอไทยธรรมอย่าได้หมดสิ้นไป

12697.663 -> เมื่อกำลังให้ ขอให้หม่อมฉันทำจิตให้ผ่องใส ครั้นให้แล้วขอให้หม่อมฉันไม่พึงเดือดร้อนใจ ในภายหลัง

12708.633 -> พรนี้เป็นที่ ๗ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา

12713.504 -> อนึ่ง เมื่อล่วงพ้นจากอัตภาพนี้ไป ขอให้หม่อมฉันครรไลยังโลกสวรรค์ ให้ได้ไปถึงชั้นดุสิตอันเป็นชั้นวิเศษ

12725.312 -> ครั้นจุติจากชั้นดุสิตนั้นแล้ว พึงมาสู่ความเป็นมนุษย์ แล้วไม่พึงเกิดต่อไป

12732.455 -> พรนี้เป็นที่ ๘ เป็นพรที่หม่อมฉันปรารถนา.

12737.804 -> พระศาสดาตรัสว่า ครั้นท้าวสักกะจอมเทพทรงสดับพระดำรัส ของพระมหาสัตว์เวสสันดรนั้นแล้ว

12747.458 -> ได้ตรัสดังนี้ว่า ไม่นานนักดอก สมเด็จพระบิดาบังเกิดเกล้าของพระองค์ จักเสด็จมาทรงเยี่ยมพระองค์

12756.754 -> ครั้นตรัสพระดำรัสเท่านี้แล้ว ท้าวสุชัมบดีมฆวาฬเทวราช

12762.621 -> ทรงพระราชทานพร แก่พระเวสสันดรแล้ว ได้เสด็จกลับไปยังหมู่สวรรค์.

12772.515 -> จบสักกกัณฑ์

12791.918 -> ๑๑ มหาราชกัณฑ์

12801.198 -> กาลนั้น พระเวสสันดรโพธิสัตว์และ พระนางมัทรี ทรงบันเทิงเสด็จแรม อยู่ในอาศรมที่ท้าวสักกะประทาน

12813.039 -> ครั้งนั้น พราหมณ์ชูชกพาพระชาลี พระกัณหา ทั้งสององค์ เดินทาง ๖๐ โยชน์ เหล่าเทพเจ้าได้อารักขาพระกุมาร กุมารี

12826.441 -> ฝ่ายชูชกครั้นดวงอาทิตย์อัสดงคต ก็ผูกพระกุมารกุมารีทั้งสองไว้ที่กอไม้ ให้บรรทมเหนือพื้นดิน

12838.18 -> ตนเองขึ้นต้นไม้ นอนที่หว่างค่าคบกิ่งไม้ ด้วยเกรงพาลมฤคที่ดุร้าย.

12847.068 -> ในขณะนั้น มีเทพบุตรองค์หนึ่ง แปลงเพศเป็นพระเวสสันดรมา

12854.211 -> ภายหลังมีเทพธิดาองค์หนึ่งแปลงเพศ เป็นพระนางมัทรี มาแก้สองกุมาร

12862.311 -> นวดพระหัตถ์และพระบาทของสองกุมาร สรงน้ำ ประดับ ให้เสวยทิพยโภชนาหาร

12871.368 -> ตกแต่งด้วยสรรพาลังการ ให้บรรทมบนพระยี่ภู่ทิพย์

12876.837 -> พออรุณขึ้นก็ให้บรรทมด้วย เครื่องพันธนาการตามเดิมอีก แล้วอันตรธานหายไป

12885.415 -> ราชกุมารกุมารีทั้งสองนั้น หาพระโรคมิได้ เสด็จไปด้วยเทวสงเคราะห์อย่างนี้

12894.83 -> เมื่อราตรีนั้นสว่างแล้ว ชูชกลงจากต้นไม้ล้างหน้า บ้วนปากสีฟันแล้ว บริโภคผลาผล

12905.202 -> กาลนั้น แกพาสองกุมารไปถึงมรรคาหนึ่ง คิดว่า เราจักไปกาลิงครัฐ

12913.9 -> แล้วเดินไปเห็นทางสองแพร่ง ทางหนึ่งไปกาลิงครัฐ ทางหนึ่งไปกรุงเชตุดร

12922.598 -> เทวดาดลใจ แกจึงละทางไปกาลิงครัฐ เห็นทางหนึ่งไปกรุงเชตุดร

12930 -> จึงนำสองกุมารไปด้วยสำคัญว่า ทางนี้เป็นทางไปกาลิงครัฐ แกคิดว่า เราจักไปกาลิงครัฐ

12940.014 -> ล่วงเชิงภูผาของภูผาที่ไปยากทั้งหลาย ถึงกรุงเชตุดรโดยกาลนับได้กึ่งเดือน.

12949.071 -> วันนั้นเวลาใกล้รุ่ง พระเจ้ากรุงสญชัย สีพีมหาราชทรงพระสุบิน พระสุบินนั้นมีข้อความนี้ว่า

12960 -> เมื่อพระเจ้าสญชัยมหาราช ประทับนั่งในสถานที่มหาวินิจฉัย

12967.741 -> มีชายคนหนึ่งผิวดำ นำดอกปทุมสองดอก มาวางไว้ในพระหัตถ์แห่งพระราชา พระราชาทรงรับดอกปทุมทั้งสองดอก

12980.506 -> ทรงประดับที่พระกรรณสองข้าง ละอองเกสรแห่งดอกปทุมสองดอกนั้น ล่วงลงบนพระอุระแห่งพระราชา

12991.835 -> พระเจ้าสญชัยตื่นบรรทม ตรัสเรียกพวก พราหมณ์ผู้รู้ทำนายสุบิน มาตรัสถาม

12999.696 -> พราหมณ์เหล่านั้น ทูลพยากรณ์ว่า ข้าแต่สมมติเทพ พระประยูรญาติ ของพระองค์ ที่จากไปนานจักมา

13010.427 -> พระเจ้ากรุงสญชัย ได้ทรงสดับ คำพยากรณ์นั้น ทรงยินดี โปรดให้พราหมณ์เหล่านั้นกลับไป

13020.68 -> สนานพระเศียรแต่เช้า แล้วเสวยโภชนาหารมีรสเลิศต่าง ๆ

13026.866 -> ตกแต่งพระองค์ ด้วยเครื่องอลังการ คืออาภรณ์ทั้งปวง ประทับนั่ง ณ สถานมหาวินิจฉัย

13036.365 -> เทวดานำพราหมณ์กับกุมาร มายืนอยู่ที่พระลานหลวง

13042.551 -> ขณะนั้นพระเจ้ากรุงสญชัยทอดพระเนตร ดูมรรคาทรงเห็นสองกุมาร จึงตรัสว่า

13051.966 -> นั่นหน้าของใครหนองามยิ่งนัก ดังทองคำอันนายช่างหลอมด้วยไฟสุกใส หรือ ดังแท่งทองคำอันละลายคว้างที่ปากเบ้า ฉะนั้น

13064.372 -> เด็กทั้งสองคนนี้มีอวัยวะคล้ายคลึงกัน มีลักษณะคล้ายคลึงกัน

13070.917 -> คนหนึ่งคล้ายคลึงพ่อชาลี คนหนึ่งเหมือนแม่กัณหาชินา

13077.223 -> ทั้งสองคนมีรูปเสมอกัน ดังราชสีห์ออกจากถ้ำทอง ฉะนั้น

13083.768 -> เด็กสองคนนี้ปรากฏดัง หล่อด้วยทองคำเทียว.

13087.921 -> ดูก่อนภารทวาชพราหมณ์ ท่านนำเด็กทั้งสองคนนี้มาจากไหนหนอ ท่านมาจากไหน ลุถึงแว่นแคว้นของเราในวันนี้.

13100.207 -> ชูชกทูลว่า ข้าแต่พระเจ้าสญชัยสมมติเทพ กุมารทั้งสอง นี้ มีผู้ให้แก่ข้าพระองค์ ด้วยความพอใจ

13110.995 -> ตั้งแต่วันที่ข้าพระองค์ได้สองกุมารนี้มา คืนวันนี้เป็นคืนที่ ๑๕

13118.339 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ท่านมีถ้อยคำดูดดื่มเพียงไร จึงได้เด็กสองคนนี้มา

13126.277 -> ท่านควรทำให้เราเชื่อโดยเหตุที่ชอบ ใครให้ลูกน้อยทั้งหลาย อันเป็นอุดมทาน ให้ทานนั้นแก่ท่าน.

13135.997 -> ชูชกทูลว่า พระองค์ใดเป็นที่พึ่งของเหล่ายาจกผู้มาขอ ดังธรณีเป็นที่พึ่งของสัตว์ทั้งหลาย

13146.369 -> พระองค์นั้น คือ พระเวสสันดรราชซึ่งเสด็จ ไปอยู่ป่า ได้พระราชทานพระราชโอรส และ พระราชธิดาแก่ข้าพระองค์

13157.1 -> พระองค์ได้เป็นที่รับรองของเหล่ายาจก ผู้มาขอ เหมือนสาครเป็นที่รับรองแห่ง แม่น้ำทั้งหลายซึ่งไหลลงไป ฉะนั้น

13167.831 -> พระองค์นั้น คือ พระเวสสันดรราชซึ่งเสด็จ ไปอยู่ป่า ได้พระราชทานพระราชโอรสและ พระราชธิดาแก่ข้าพระองค์.

13179.28 -> พวกอำมาตย์ทูลว่า ดูก่อนท่านผู้เจริญทั้งหลาย

13184.748 -> พระราชาผู้ยังทรงครองเรือนอยู่ เป็นผู้มีศรัทธา ทรงกระทำกรรมไม่สมควรหนอ

13192.13 -> พระเวสสันดรถูกขับไล่ออกไปอยู่ป่า พึงพระราชทานพระราชโอรสและ พระราชธิดา อย่างไรหนอ

13201.187 -> ท่านผู้เจริญทั้งหลายมีประมาณเท่าใด ซึ่งมาประชุมกันอยู่ในสมาคมนี้ จงพิจารณาเรื่องนี้

13210.842 -> พระเวสสันดรราชประทับอยู่ในป่า อย่างไรจะพระราชทานพระราชโอรสและ พระราชธิดาเล่า

13219.42 -> พระองค์ควรจะพระราชทานทาส ทาสี แม่ม้าอัศดร รถ ช้างกุญชร ทำไมจึงพระราชทานพระราชกุมารทั้งสองเล่า.

13231.348 -> พระชาลีกุมารทูลว่า ข้าแต่สมเด็จพระอัยกา ทาส ม้า แม่ม้าอัสดร รถ และช้างกุญชรตัวประเสริฐ

13243.395 -> ในเรือนของผู้ใด ไม่มี ผู้นั้นจะพึงให้อะไรพระเจ้าข้า.

13249.475 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ดูก่อนพระหลานน้อย ปู่สรรเสริญทานแห่งบิดาของเจ้านั้น ปู่ไม่ได้ติเตียนเลย

13258.955 -> หฤทัยแห่งบิดาของเจ้า เป็นอย่างไรหนอ เพราะให้เจ้าทั้งสองแก่พราหมณ์แล้ว.

13266.576 -> พระชาลีกุมารทูลว่า ข้าแต่พระอัยกามหาราช

13272.523 -> พระบิดาของเกล้ากระหม่อม พระราชทานเกล้ากระหม่อมทั้งสอง แก่พราหมณ์แล้ว

13278.231 -> ได้สดับถ้อยคำร่ำพิลาป ที่พระน้องกัณหาได้กล่าวแล้ว.

13284.178 -> ทรงมีพระหฤทัยเป็นทุกข์และเร่าร้อน มีดวงพระเนตรแดงดังหนึ่งดาวโรหิณี และมีพระอัสสุชลหลั่งไหล.

13295.507 -> พระน้องกัณหาชินาได้กราบทูล สมเด็จพระบิดาดังนี้ว่า

13301.222 -> ข้าแต่พระบิดาเจ้าขา พราหมณ์นี้เฆี่ยนตี เกล้ากระหม่อมฉันด้วยไม้เท้า ดังเฆี่ยนตีหญิงทาสีอันเกิดในเรือนเบี้ย

13312.551 -> พระบิดาเจ้าขา ผู้นี้ไม่ใช่พราหมณ์เป็นแน่ พราหมณ์ทั้งหลายย่อมตั้งอยู่ในธรรม

13320.651 -> ยักษ์แปลงเพศเป็นพราหมณ์มานำเอา เกล้ากระหม่อมฉันทั้งสองไปเพื่อจะกิน

13327.196 -> พระบิดาเจ้าขา เกล้ากระหม่อมฉันทั้งสอง ถูกปีศาจนำไป ไฉนพระบิดาจึงทรงนิ่ง ดูดายเสียเล่าหนอ เพคะ.

13338.764 -> พระราชาตรัสว่า มารดาของเจ้าทั้งสองเป็นพระราชบุตรี และบิดาของเจ้าทั้งสองเป็นพระราชบุตร

13349.255 -> แต่ก่อนเจ้าทั้งสองเคยขึ้นตักของปู่ บัดนี้เหตุไร จึงยืนอยู่ห่างไกลเล่าหนอ.

13358.192 -> พระกุมารทูลว่า พระมารดาของเกล้ากระหม่อม ทั้งสองเป็นพระราชบุตรี

13365.408 -> และพระบิดาของเกล้ากระหม่อม ทั้งสองเป็นพระราชบุตร

13369.92 -> แต่บัดนี้ เกล้ากระหม่อมทั้งสอง เป็นทาสของพราหมณ์

13374.432 -> เพราะฉะนั้น เกล้ากระหม่อมทั้งสอง จึงยืนอยู่ห่างไกล พระเจ้าข้า.

13381.695 -> พระราชาตรัสว่า หลานทั้งสองอย่าได้ชอบกล่าวอย่างนั้นเลย หทัยของปู่กำลังเร่าร้อน

13391.589 -> กายของปู่เหมือนดั่งถูกยกขึ้นไว้บนจิตกาธาร หลานรักทั้งสอง ยังความเศร้าโศก ให้แก่ปู่ยิ่งนัก

13401.723 -> ปู่จักไถ่หลานทั้งสองด้วยทรัพย์ หลานทั้งสองจักไม่ต้องเป็นทาส

13406.593 -> ดูก่อนพ่อชาลี บิดาของเจ้าทั้งสอง ได้ตีราคาเจ้าทั้งสองไว้เท่าไร ให้แก่พราหมณ์

13414.693 -> หลานทั้งสอง จงบอกแก่ปู่ตามจริงเถิด พนักงานทั้งหลาย จงให้พราหมณ์ รับเอาทรัพย์ไปเถิด.

13422.793 -> พระกุมารตรัสว่า ข้าแต่สมเด็จพระอัยกา พระบิดาทรงตีราคา เกล้ากระหม่อมฉันมีค่าทองคำพันแท่ง

13434.002 -> ทรงตีราคาพระน้องกัณหาชินาผู้มีพระพักตร์ อันผ่องใส ด้วย สัตว์พาหนะมีช้าง เป็นต้น อย่างละร้อย ๆ แล้วได้พระราชทานแก่พราหมณ์.

13446.886 -> พระราชาตรัสว่า เหวยพนักงาน เองจงลุกขึ้นไปนำทาส ทาสี ช้าง โค และ โคอุสภราช อย่างละร้อย ๆ

13459.172 -> กับทองคำพันแท่ง เอามาให้แก่พราหมณ์ เป็นค่าไถ่ พระหลานรักทั้งสอง.

13466.674 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พนักงานรีบไปนำทาส ทาสี ช้าง โค และ โคอุสภราช อย่างละร้อย ๆ

13478.96 -> กับทองคำพันแท่ง เอามาให้แก่พราหมณ์ เป็นค่าไถ่สองพระกุมาร.

13485.386 -> พนักงานได้ให้ทาส ทาสี ช้าง โค และโคอุสภราช แม่ม้าอัศดร รถ และเครื่องใช้สอยทุกอย่าง ๆ ละร้อย ๆ

13498.39 -> กับทองคำพันแท่ง แก่พราหมณ์ ผู้แสวงหาทรัพย์ ผู้ขอเกินประมาณ หยาบช้า เป็นค่าไถ่พระกุมารทั้งสอง.

13509.599 -> กษัตริย์ทั้งสอง คือ พระเจ้าสญชัยและ พระราชเทวี ทรงไถ่พระกุมารทั้งสองแล้ว รับสั่งให้พนักงานสรงสนาน

13521.167 -> และให้พระกุมารทั้งสองเสวยเสร็จแล้ว ทรงประดับประดาด้วยอาภรณ์ทั้งหลาย แล้วทรงอุ้มขึ้นให้ประทับบนพระเพลา

13530.941 -> พระกุมารทั้งสองทรงสรงสนานพระเศียร แล้ว ทรงพระภูษาอันสะอาด ประดับด้วยสรรพาภรณ์

13540.834 -> พระราชาผู้พระอัยกา ทรงอุ้มพระชาลี ขึ้นประทับบนพระเพลา แล้วตรัสถาม

13548.456 -> พระกุมารทั้งสอง ทรงประดับกุณฑล อันมีเสียงดังก้องน่าเพลินใจ ทรงประดับพวงมาลัยและสรรพาลังการแล้ว

13558.947 -> พระราชาครั้นทรงอุ้มพระชาลีขึ้นประทับบน พระเพลา แล้วได้ตรัสถามว่า ดูก่อนพ่อชาลี

13567.286 -> พระชนกชนนีทั้งสองของหลานรัก ไม่มีโรคดอกหรือ แสวงหาผลาหารเลี้ยงพระชนมชีพสะดวกหรือ

13576.343 -> มูลผลาหารมีมากหรือ เหลือบ ยุงและสัตว์เลื้อยคลานมีน้อยหรือ

13584.084 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยสัตว์ร้าย ไม่มีมาเบียดเบียนหรือ.

13590 -> พระชาลีกุมาร ทูลว่า ขอเดชะ พระชนกชนนีของเกล้ากระหม่อม ทั้งสองพระองค์นั้น ไม่มีโรค

13598.698 -> อนึ่ง ทรงแสวงหามูลผลาหาร เลี้ยงพระชนมชีพได้สะดวก มูลผลาหารมีมาก

13606.917 -> เหลือบ ยุง และสัตว์เลื้อยคลานก็มีน้อย ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยสัตว์ร้าย ไม่มีมาเบียดเบียนพระชนกชนนีทั้งสอง

13617.409 -> พระชนนีของเกล้ากระหม่อมฉัน ทรงขุดรากบัว เหง้าบัว มันอ่อน ทรงสอยผลพุทรา ผลรกฟ้า มะตูม

13627.901 -> นำมาเลี้ยงพระชนกและเกล้า กระหม่อมฉันทั้งสอง

13632.173 -> พระชนนีทรงนำเอาเหง้าไม้และ ผลไม้ใด ๆ มาจากป่า

13638 -> พระชนกและเกล้ากระหม่อมฉันทั้งสอง มารวมพร้อมกันเสวย เหง้าไม้และผลไม้นั้น ๆ ในเวลากลางคืน

13647.296 -> ไม่ได้เสวยในเวลากลางวันเลย

13650.851 -> พระชนนีของเกล้ากระหม่อมทั้งสอง ผู้เป็นสุขุมาลชาติ ต้องเที่ยวแสวงหา ผลไม้ มีพระฉวีวรรณผอมเหลือง

13660.745 -> เพราะลมและแดด เหมือนดอกปทุมอันถูกขยำด้วยมือ ฉะนั้น

13667.322 -> เมื่อพระชนนีเสด็จเที่ยวไปในป่าใหญ่ ซึ่งเป็นป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยสัตว์ร้าย เป็นที่อาศัยแห่งแรดและเสือเหลือง

13677.216 -> พระเกสาของพระองค์อันมีสีดังปีกแมลงภู่ ถูกกิ่งไม้เป็นต้นเกี่ยวให้กระจุยกระจาย

13686.392 -> พระชนนีทรงขมวดมุ่นพระเมาลี ทรงไว้ซึ่งเหงื่อไคลที่พระกัจฉะประเทศ (ทรงเพศเป็นดาบสินี อันประเสริฐ)

13696.883 -> (ทรงถือไม้ขอ ทรงเครื่องบูชาไฟ และ มุ่นพระเมาลี) ทรงพระภูษาหนังสัตว์ บรรทมเหนือปฐพี ทรงบูชาไฟ.

13710 -> บุตรทั้งหลายเกิดขึ้นมาแล้ว ย่อมเป็นที่รักของมนุษย์ในโลก

13715.828 -> พระอัยกาของเราไม่ทรงเกิดพระสิเนหา ในพระโอรสเสียเลยเป็นแน่.

13722.372 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ดูก่อนพระหลานน้อย จริงทีเดียวการที่ปู่ ขับไล่พระบิดาของเจ้าผู้ไม่มีโทษ

13732.266 -> เพราะถ้อยคำของชาวสีพีทั้งหลายนั้น ชื่อว่าปู่ได้กระทำกรรมอันชั่วช้า และชื่อว่าทำกรรมเครื่องทำลายความเจริญ

13743.236 -> สิ่งใด ๆ ของปู่มีอยู่ในนครนี้ก็ดี ทรัพย์และธัญชาติที่มีอยู่ก็ดี ปู่ขอยกให้แก่พระบิดาของเจ้าทั้งสิ้น

13754.684 -> ขอให้เวสสันดรจงมาเป็น พระราชาปกครองในสีพีรัฐเถิด.

13761.827 -> พระชาลีกุมารทูลว่า ขอเดชะ สมเด็จพระชนกของเกล้ากระหม่อมฉัน

13768.253 -> คงจักไม่เสด็จมาเป็นพระราชาของชาวสีพี เพราะถ้อยคำของเกล้ากระหม่อมฉัน

13774.44 -> ขอให้สมเด็จพระอัยกาเสด็จไปทรง อภิเษกพระบิดาของเกล้ากระหม่อมฉัน ด้วยราชูปโภคเองเถิดพระเจ้าข้า.

13784.812 -> พระศาสดาตรัสว่า ลำดับนั้น พระเจ้าสญชัยได้ดำรัสสั่ง เสนาบดีว่า กองทัพ คือ พลช้าง พลม้า

13796.022 -> พลรถ พลเดินเท้า จงผูกสอดอาวุธ (จงเตรียมให้พร้อมสรรพ) ชาวนิคม พราหมณ์และปุโรหิตทั้งหลาย จงตามเราไป

13807.471 -> ถัดจากนั้น พวกโยธีหกหมื่นผู้สง่างาม พร้อมสรรพด้วยเครื่องอาวุธยุทธภัณฑ์ ประดับด้วยผ้าสีต่าง ๆ กัน จงตามมาเร็วพลัน

13820.235 -> พวกโยธีผู้พร้อมสรรพด้วยเครื่องอาวุธ ยุทธภัณฑ์ ประดับด้วยผ้าสีต่าง ๆ กัน

13827.737 -> คือ พวกหนึ่งแต่งผ้าสีเขียว พวกหนึ่งแต่งผ้าสีเหลือง

13832.847 -> พวกหนึ่งแต่งผ้าสีแดง พวกหนึ่งแต่งผ้าสีขาว จงตามมาเร็วพลัน

13840.11 -> ภูเขาคันธมาทน์อันมีในป่าหิมพานต์ สะพรั่งไปด้วยคันธชาติดารดาษด้วย พฤกษานานาชนิด

13848.928 -> เป็นที่อาศัยอยู่แห่งหมู่สัตว์ใหญ่ ๆ และมีต้นไม้เป็นทิพยโอสถ ย่อมสว่างไสวและหอมไปทั่วทิศ ฉันใด

13858.583 -> เหล่าโยธีทั้งหลาย ผู้พร้อมสรรพด้วย เครื่องอาวุธยุทธภัณฑ์ จงตามมาเร็วพลัน ก็จงรุ่งเรืองและมีเกียรติฟุ้งขจรไป ฉันนั้น

13870.869 -> ถัดจากนั้น จงจัดช้างที่สูงใหญ่หมื่นสี่พัน มีสายรัดประคนทอง มีเครื่องประดับและ เครื่องปกคลุมศีรษะอันขจิตด้วยทอง

13882.438 -> มีนายควาญช้างถือโตมรและขอขึ้นขี่คอ ประจำเตรียมพร้อมสรรพประดับประดา อย่างสวยงาม จงตามมาเร็วพลัน

13893.767 -> ถัดจากนั้นจงจัดม้าสินธพชาติอาชาไนย อันมีฝีเท้าจัด หมื่นสี่พันพร้อมด้วยนาย ควาญม้าประดับประดาด้วยอลังการ

13907.01 -> ถือแส้แลกเกาทัณฑ์ ผูกสอดเครื่องรบ ขึ้นประจำหลัง จงตามมาเร็วพลัน

13914.99 -> ถัดจากนั้น จงจัดกระบวนรถรบหมื่นสี่พัน มีกำกงอันหุ้มด้วยเหล็ก เรือนรถวิจิตรด้วยทอง และจงยกธงขึ้นปักบนรถนั้น ๆ

13929.549 -> พวกนายขมังธนูผู้ยิงได้แม่นยำ เป็นคนคล่องแคล่วในรถทั้งหลาย

13936.213 -> จงเตรียมโล่ห์ เกราะและเกาทัณฑ์ไว้ให้เสร็จ พลโยธีเหล่านี้ จงตระเตรียมให้พร้อมรีบตามมา.

13945.867 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า เวสสันดรโอรส ของเรา จักเสด็จมาโดยมรรดาใด ๆ ตามมรรคานั้น ๆ จงให้โปรยข้าวตอก ดอกไม้

13957.794 -> มาลัย ของหอมและเครื่องลูบไล้ และจงให้ตั้งเครื่องบูชาอันมีค่ารับเสด็จ

13966.4 -> ในบ้านหนึ่ง ๆ จงให้ตั้งหม้อสุราเมรัย รับไว้ บ้านละร้อย ๆ รายไปตามมรรคา ที่เวสสันดรโอรสของเราจักเสด็จมา

13979.284 -> จงให้ตั้งมังสาหารและขนม เช่นขนม แดกงา ขนมกุมมาสอันปรุงด้วยเนื้อปลา

13987.623 -> รายไปตามมรรคาที่เวสสันดร โอรสของเราจักเสด็จมา

13993.211 -> จงให้ตั้งเนยใส น้ำมัน นมส้ม นมสด ขนมที่ทำด้วยข้าวฟ่าง และสุราเป็นอันมาก

14002.029 -> รายไปตามมรรคาที่เวสสันดร โอรสของเราจักเสด็จมา

14007.737 -> ให้มีพนักงานวิเศษทั้งครัวหวานและ ครัวคาว จัดตั้งไว้เลี้ยงประชาชนทั่วไป ให้มีมหรสพฟ้อนรำขับร้องทุก ๆ อย่าง

14020.382 -> เพลงปรบมือ กลองยาว ช่างขับเสภา อันบรรเทาความเศร้าโศก

14027.405 -> พวกมโหรีจงเล่นดนตรีดีดพิณพร้อมทั้งกลอง น้อย กลองใหญ่ เป่าสังข์ ตีกลองหน้าเดียว ตะโพน บัณเฑาะว์ สังข์ จะเข้ กลองใหญ่

14041.843 -> กลองเล็ก รายไปตามมรรคาที่เวสสันดร โอรสของเราจักเสด็จมา.

14048.986 -> พระศาสดาตรัสว่า กองทัพของสีพีรัฐเป็นกองทัพใหญ่ อันจัดเป็นกระบวนตั้งไว้เสร็จแล้วนั้น

14059.119 -> มีพระชาลีราชกุมารเป็นผู้นำทาง ได้ยาตราไปยังเขาวงกต

14065.784 -> ช้างกุญชรตัวประเสริฐมีอายุ ๖๐ ปี มีสายรัดประคนทองผูกตกแต่งไว้ บันลือก้องโกญจนาทกระหึ่มอยู่

14077.352 -> เหล่าม้าอาชาไนยย่อมแผดเสียงดังสนั่น เสียงกงรถดังกึกก้องธุลีละอองฟุ้ง ตระหลบบนนภากาศ

14087.366 -> กองทัพของสีพีรัฐอันจัดเป็นกระบวน ยาตราไป เป็นกองทัพใหญ่ สามารถ จะทำลายล้างราชดัสกรได้

14097.618 -> มีพระชาลีราชกุมารเป็นผู้นำทาง ได้ยาตราไปยังเขาวงกต

14104.282 -> พระเจ้าสญชัยพร้อมด้วยราชบริพารเหล่านั้น เสด็จเข้าสู่ป่าใหญ่ ซึ่งมีต้นไม้ มีกิ่งก้านมาก มีน้ำมาก ดารดาษไปด้วยดอกไม้

14117.166 -> และไม้ผลทั้งสองอย่างในป่าใหญ่นั้น ฝูงวิหคเป็นอันมากหลาก ๆ สี มีเสียง กลมกล่อมหวานไพเราะเกาะอยู่บนต้นไม้

14129.212 -> อันเผล็ดดอกตามฤดูกาล ร้องประสานเสียงเสียงระเบงเป็นคู่ ๆ

14135.876 -> พระเจ้าสญชัยพร้อมทั้งราชบริพาร เหล่านั้น เสด็จไปสิ้นระยะทางไกล ล่วงหลายวันหลายคืน

14145.411 -> จึงบรรลุถึงประเทศที่ พระเวสสันดรประทับอยู่.

14151.478 -> จบมหาราชกัณฑ์

14207.901 -> ๑๒. ขัตติยกัณฑ์

14213.751 -> ฝ่ายพระชาลีราชกุมารให้ตั้งค่ายแทบ ฝั่งสระมุจลินท์ ให้กลับรถหมื่นสี่พันคัน ตั้งให้มีหน้าเฉพาะทางที่มา

14226.559 -> แล้วให้จัดการรักษาสัตว์ร้ายมีราชสีห์ เสือโคร่ง เสือเหลืองและแรด เป็นต้น ในประเทศนั้น ๆ

14236.992 -> เสียงพาหนะทั้งหลาย มีช้าง เป็นต้น อื้ออึงสนั่น

14242.401 -> ครั้งนั้นพระเวสสันดรมหาสัตว์ ได้ทรงสดับเสียงนั้น ก็ทรงกลัว แต่มรณภัย ด้วยเข้าพระทัยว่า

14253.73 -> เหล่าปัจจามิตรของเราปลง พระชนม์พระชนกของเราแล้ว มาเพื่อต้องการตัวเรากระมังหนอ

14262.428 -> จึงพาพระนางมัทรีเสด็จขึ้นภูผา ทอดพระเนตรดูกองทัพ.

14268.614 -> พระศาสดาตรัสว่า พระเวสสันดรได้ทรงสดับเสียง กึกก้อง แห่งกองพลเหล่านั้น

14278.627 -> ก็ตกพระทัยกลัว เสด็จขึ้นภูเขา ทรงหวาดกลัว ทอดพระเนตร ดูกองพลเสนา ตรัสว่า

14287.923 -> ดูก่อนมัทรี เชิญมาดูซิ เสียงอันกึกก้อง เช่นใดในป่า ม้าอาชาไนยส่งเสียงร้อง กึกก้อง เห็นปลายธงปลิวไสว

14301.525 -> นายพรานไพรทั้งหลายขึงข่ายล้อมฝูงเนื้อ ในป่า ไล่ต้อนให้ตกลงในหลุม แล้วไล่ทิ่ม แทงด้วยหอก เลือกเอาแต่ตัวพี ๆ ฉันใด

14313.333 -> เราทั้งสองก็ฉันนั้น เป็นผู้ไม่มีโทษผิด ถูกขับไล่จากแว่นแคว้นมาอยู่ในป่า

14320.954 -> ย่อมเป็นผู้ต้องตกอยู่ในเงื้อมมือ ของพวกอมิตรเป็นแน่ ดูเอาเถิดซึ่งบุคคลผู้ประหารคนไม่มีกำลัง.

14330.728 -> พระนางมัทรีทูลว่า พวกอมิตรไม่พึงย่ำยีพระองค์ เปรียบเหมือนไฟในห้วงน้ำ ฉะนั้น

14340 -> ขอพระองค์จงระลึกถึงข้อนั้นแหละ แต่นี้ไปจะพึงมีแต่ความสวัสดีโดยแท้.

14351.09 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรราชเสด็จลง จากภูเขาแล้วประทับนั่งในบรรณศาลา ทรงทำพระมนัสให้มั่นคง.

14363.36 -> พระศาสดาตรัสว่า พระบิดาดำรัสสั่งให้กลับรถ ให้ประเทียบกระบวนทัพไว้

14371.58 -> แล้วเสด็จเข้าไปหาพระราชโอรส ผู้ประทับอยู่ในป่าเดียวดาย

14377.168 -> เสด็จลงจากคอช้างพระที่นั่งต้น ทรงเฉวียงพระอังสาประนมพระหัตถ์ แวดล้อมด้วยหมู่อำมาตย์

14385.746 -> เสด็จเข้าไป เพื่อทรงอภิเษกพระราชโอรส ทรงเพศบรรพชิต นั่งเข้าฌานอยู่ในบรรณ ศาลา ไม่หวั่นไหวแน่วแน่ ไม่มีภัยแต่ไหน.

14397.434 -> ก็พระเวสสันดรและพระนางเจ้ามัทรี ทอดพระเนตรเห็นพระบิดา ผู้มีความรักในบุตรกำลังเสด็จมา

14408.165 -> ทรงต้อนรับถวายอภิวาท ฝ่ายพระนางเจ้า มัทรี ทรงซบพระเศียรอภิวาทแทบ พระบาทพระสัสสุระ กราบทูลว่า

14419.734 -> ข้าแต่พระสมมติเทพเกล้ากระหม่อมฉัน มัทรีผู้สะใภ้ของพระองค์

14426.996 -> พระเจ้าสญชัยทรงสวมกอดสองกษัตริย์ ประทับทรวง ฝ่าพระหัตถ์ลูบพระปฤษฏางค์ อยู่ไปมา ณ อาศรมนั้น.

14437.488 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ดูก่อนพระลูกรัก ลูกทั้งสองไม่มีโรคาพาธหรือหนอ ลูกทั้งสองสำราญดีหรือ

14448.578 -> ทั้งมูลมันผลไม้มีมากหรือ เหลือบ ยุงและสัตว์เลื้อยคลานมีน้อยแลหรือ

14456.319 -> ในป่าอันเกลื่อนกล่นไปด้วยพาลมฤค ไม่มีมาเบียดเบียนแลหรือ.

14462.266 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ข้าแต่พระองค์ผู้สมมติเทพ ชีวิตของข้าพระบาท ทั้งสอง ย่อมเป็นไปตามมีตามได้

14473.834 -> ข้าพระบาททั้งสองเป็นอยู่อย่างฝืดเคือง ชีวิตเป็นอยู่ได้ด้วยการเที่ยวแสวงหา มูลผลาผล

14484.207 -> ข้าแต่มหาราช นายสารถีทรมานม้า ให้หมดฤทธิ์ ฉันใด

14491.23 -> ข้าพระบาททั้งสองย่อมเป็นผู้ถูกทรมาน ให้หมดฤทธิ์ ฉันนั้น ความสิ้นฤทธิ์ย่อมทรมานข้าพระบาททั้งสอง

14501.842 -> ข้าแต่พระมหาราช เมื่อข้าพระบาททั้งสอง ผู้ถูกเนรเทศโศกเศร้าอยู่ในป่าเนืองนิตย์ เนื้อหนังก็ซูบซีด เพราะมิได้เห็นพระชนกชนนี.

14515.455 -> ทายาทผู้มีมโนรถยังไม่สำเร็จของฝ่าพระบาท ผู้จอมสีพีรัฐ คือชาลีและกัณหาชินา ทั้งสองตกอยู่ในอำนาจของพราหมณ์

14529.057 -> ผู้มุทะลุหยาบช้า มันต้อนตีเอาชาลี กัณหาชินาทั้งสองนั้น เหมือนดังโค

14538.113 -> ถ้าพระองค์ทรงทราบหรือทรงได้สดับข่าว ลูกทั้งสองของพระราชบุตรีนั้น

14545.256 -> ขอได้ทรงพระกรุณาตรัสบอก แก่ข้าพระบาทโดยเร็วพลัน ดังหมอรีบพยาบาลคนที่ถูกงูกัด ฉะนั้นเถิด.

14555.868 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า กุมารทั้งสองนั้น คือ ชาลีและกัณหาชินา พ่อได้ให้ทรัพย์แก่พราหมณ์ ไถ่มาแล้ว

14566.718 -> ดูก่อนลูกรัก อย่ากลัวไปเลย จงเบาใจเถิด.

14572.425 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ข้าแต่สมเด็จพระบิดา ฝ่าพระบาทไม่มี โรคาพาธหรือหนอ ทรงพระสำราญดีหรือ

14584.116 -> พระจักษุแห่งพระชนนีของข้าพระบาท ยังไม่เสื่อมเสียแหละหรือ.

14589.797 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ดูก่อนลูกรัก พ่อไม่มีโรคาพาธ และสบายดี อนึ่ง จักษุแห่งมารดาของเจ้าก็ไม่เสื่อมเสีย.

14602.723 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ยวดยานของฝ่าพระบาทไม่ทรุดโทรมหรือ

14610 -> พลพาหนะยังใช้ได้คล่องแคล่วหรือ ชนบทเจริญดีอยู่หรือ ฝนไม่แล้งหรือพระเจ้าข้า.

14619.957 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ยวดยานของเราไม่ ทรุดโทรม พลพาหนะยังใช้ได้คล่องแคล่ว ชนบทเจริญดี และฝนก็ไม่แล้ง.

14633.24 -> พระศาสดาตรัสว่า เมื่อสามกษัตริย์ทรงสนทนากันอยู่อย่างนี้

14640 -> พระมารดาผู้เป็นราชบุตรี ไม่ทรงฉลองพระบาท เสด็จดำเนินไปปรากฏที่ปากทวารเขา

14648.532 -> ก็พระเวสสันดรและพระมัทรี ทอดพระเนตร เห็นพระมารดาผู้มีความรักในบุตรกำลัง เสด็จมา ทรงต้อนรับถวายอภิวาท

14660.864 -> ฝ่ายพระนางเจ้ามัทรี ทรงซบเศียรเกล้า อภิวาทแทบพระบาทพระสัสสุ กราบทูลว่า

14669.278 -> ข้าแต่พระแม่เจ้า เกล้ากระหม่อมฉัน มัทรีผู้สะใภ้ขอถวายบังคม พระยุคลบาทของพระแม่เจ้า.

14678.404 -> ก็พระโอรสทั้งสองผู้เสด็จมาโดยสวัสดี แต่ที่ไกล ทอดพระเนตรเห็นพระนางเจ้ามัทรี

14687.53 -> ก็คร่ำครวญวิ่งเข้าไปหา ดังหนึ่งลูกโคน้อยวิ่งเข้าไปหาแม่ ฉะนั้น

14695.349 -> ส่วนพระนางเจ้ามัทรี พอทอดพระเนตรเห็น พระโอรสทั้งสองผู้เสด็จมาโดยสวัสดีแต่ที่ไกล

14704.238 -> ทรงสั่นระรัวไปทั่วพระกาย เหมือนแม่มดผีสิง ฉะนั้น

14710.513 -> พระนางมัทรีทรงคร่ำครวญด้วย พระสุรเสียงอันดัง พระกายสั่นถึง วิสัญญีภาพล้มลงเหยียดยาวเหนือปฐพี

14723.121 -> ฝ่ายพระชาลีและพระกัณหาก็เสด็จมา โดยเร็ว ถึงพระชนนีก็ถึงวิสัญญีภาพ ล้มลงทับพระมารดา

14735.168 -> ในขณะนั้นน้ำนมก็ไหลออกจาก พระยุคลถันของพระนางมัทรี เข้าพระโอฐแห่งกุมารกุมารีทั้งสองนั้น

14747.932 -> ได้ยินว่า ถ้าจักไม่มีลมหายใจ ประมาณเท่านี้ พระกุมารกุมารี ทั้งสองจักมีหทัยแห้งพินาศไป.

14760.577 -> ฝ่ายพระเวสสันดรทอดพระเนตรเห็น พระปิยบุตรบุตรีก็ไม่อาจทรงกลั้น โศกาดูรไว้ ถึงวิสัญญีภาพล้มลง ณ ที่นั้นเอง

14774.178 -> แม้พระชนกและพระชนนีแห่งพระเวสสันดร ก็ถึงวิสัญญีภาพล้มลงในที่นั้นเองเหมือนกัน.

14784.55 -> เหล่าอำมาตย์หกหมื่นผู้สหชาติของ พระมหาสัตว์เห็นกิริยาของ ๖ กษัตริย์ ดังนั้นก็ถึงวิสัญญีภาพล้มลง ณ ที่นั้นเหมือนกัน.

14800.903 -> บรรดาราชบริพารทั้งหลายที่เห็นเหตุการณ์ อันน่าสงสารนั้น แม้คนหนึ่งก็ไม่อาจดำรง อยู่ได้โดยภาวะของตน

14813.189 -> อาศรมทั้งสิ้นได้เป็นเหมือนป่ารัง อันลมยุคันตวาตย่ำยี่แล้ว

14820.811 -> ขณะนั้นภูผาทั้งหลายก็บันลือลั่น มหาปฐพีก็หวั่นไหว มหาสมุทรก็กำเริบ

14829.987 -> เขาสิเนรุราชก็โอนเอนไปมา เทวโลกทั่วกามาพจรก็เกิด โกลาหลเป็นอันเดียวกัน.

14843.23 -> เมื่อพระญาติทั้งหลายมาพร้อมกันแล้ว ขณะนั้นได้เกิดเสียงสนั่นกึกก้อง ภูเขาทั้งหลายสั่นสะท้าน แผ่นดินไหวสะเทือน

14856.712 -> ครั้งนั้น ท้าวสักกเทวราชทรงดำริว่า กษัตริย์ทั้ง ๖ องค์ พร้อมด้วยราชบริษัท ถึงวิสัญญีภาพ

14868.64 -> ไม่มีใครแม้คนหนึ่งที่สามารถจะลุกขึ้น รดน้ำลงบนสรีระของใครได้

14875.903 -> เอาเถอะ เราจักยังฝนโบกขรพรรษ ให้ตกลงเพื่อชนเหล่านั้น ในบัดนี้

14883.883 -> ดำริฉะนี้แล้วจึงยังฝนโบกขรพรรษ ให้ตกลง ณ สมาคมแห่งกษัตริย์ทั้ง ๖ พระองค์

14892.581 -> ชนเหล่าใดใคร่ให้เปียก ชนเหล่านั้นก็เปียก

14898.289 -> ชนเหล่าใดที่ไม่ต้องการให้เปียก แม้สักหยาดเดียว ก็ไม่ตั้งอยู่ใน เบื้องบนแห่งชนเหล่านั้น

14907.346 -> เพียงดังน้ำกลิ้งไปจากใบบัว ฉะนั้น ฝนโบกขรพรรษนั้นเป็นเหมือนน้ำฝน ที่ตกลงบนใบบัวด้วยประการฉะนี้

14919.393 -> ในกาลนั้นกษัตริย์ทั้ง ๖ พระองค์ก็กลับฟื้น พระองค์ มหาชนทราบความมหัศจรรย์ว่า

14929.167 -> ฝนโบกขรพรรษตก ณ สมาคมพระญาติ แห่งพระมหาสัตว์ และแผ่นดินไหว.

14938.086 -> ครั้งนั้น พระเวสสันดรราชได้สมาคมร่วมด้วย พระญาติคือ พระราชา พระเทวี พระโอรส พระสุณิสาและพระราชนัดดาทั้งสองพระองค์

14954.678 -> พระญาติทั้งหลายมาประชุม พรักพร้อมกันแล้ว ณ กาลใด.

14960.147 -> ในกาลนั้นได้เกิดความอัศจรรย์ น่าขนพองสยองเกล้า

14966.214 -> ประชาราษฎร์ทั้งปวงพร้อมใจกันประนมมือ อัญชลี ถวายบังคมพระมหาสัตว์

14973.716 -> คร่ำครวญวิงวอนพระเวสสันดรและ พระนางเจ้ามัทรี ในป่าอันน่าหวาดกลัวว่า

14981.457 -> พระองค์เป็นพระราชา ผู้เป็นใหญ่แห่งข้าพระบาททั้งหลาย

14986.806 -> ขอทั้งสองพระองค์ทรงพระกรุณา โปรดรับเสวยราชสมบัติเป็น พระราชาแห่งข้าพระบาททั้งหลายเทอญ.

14997.831 -> จบฉขัตติยกัณฑ์

15008.204 -> ๑๓ นครกัณฑ์

15019.892 -> พระมหาสัตว์ตรัสว่า ฝ่าพระบาท ชาวชนบทและชาวนิคม พร้อมใจกันเนรเทศข้าพระบาท

15029.427 -> ผู้ครองราชสมบัติโดยทศพิธราชธรรม จากแว่นแคว้น.

15035.254 -> พระเจ้าสญชัยตรัสว่า ดูก่อนพระลูกรัก จริงที่เดียว การที่พ่อให้ ขับไล่ลูกผู้ไม่มีโทษผิดออกไปจากแว่นแคว้น

15047.54 -> เพราะถ้อยคำของชาวสีพีนั้น ชื่อว่าพ่อได้ทำ กรรมอันชั่วช้า และชื่อว่าพ่อได้ทำกรรม เครื่องทำลายความเจริญ.

15060 -> พระศาสดาตรัสว่า ขึ้นชื่อว่าบุตร ควรช่วยปลดเปลื้องความทุกข์ ของมารดาบิดา และ พี่น้องที่เกิดขึ้นเพราะ เหตุอย่างใดอย่างหนึ่ง แม้ด้วยชีวิตของตน

15075.515 -> (ข้าแต่พระมหาราชา เวลานี้เป็นเวลาสมควร ที่จะสรงสนาน ขอเชิญทรงชำระพระสรีระ มลทินเถิด พระเจ้าข้า).

15087.442 -> ลำดับนั้น พระเวสสันดรบรมกษัตริย์ ทรงชำระพระสรีระมลทิน ครั้นแล้วไม่ทรงเพศดาบส.

15097.216 -> พระเวสสันดรบรมกษัตริย์ สระพระเกศาแล้ว ทรงเสวตพัสตร์อันสะอาด ทรงประดับด้วย เครื่องราชปิลันธนาภรณ์ทุกอย่าง

15109.383 -> ทรงสอดพระแสงขรรค์ อันทำให้ ราชปัจจามิตรเกรงขาม เสด็จขึ้นทรง พระยาปัจจยนาคเป็นพระคชาธาร

15120.713 -> ครั้งนั้นเหล่าสหชาติโยธาหาญ ทั้งหกหมื่น สวมสอดสรรพาวุธและ ประดับสรรพาภรณ์ล้วนด้วยทอง

15130.487 -> เป็นสง่างามน่าดู ต่างชื่นชมยินดี แวดล้อมพระมหากษัตริย์ผู้เป็นจอมทัพ

15138.826 -> ลำดับนั้น เหล่าพระสนมกำนัลของ พระเจ้าสีพีมาประชุมพร้อมกัน

15145.371 -> เชิญพระมัทรีให้โสรจสรงด้วย สุคนธวารี แล้วทูลถวายพระพรว่า ขอพระเวสสันดรจงทรงอภิบาลรักษาพระแม่เจ้า

15158.136 -> ขอพระชาลีและพระกัณหาชินาทั้งสอง พระองค์ จงทรงบำรุงรักษาพระแม่เจ้าต่อไป

15166.595 -> อนึ่ง ขอพระเจ้าสญชัยมหาราช ทรงคุ้มครองรักษาพระแม่เจ้ายิ่งขึ้นไป เทอญ.

15174.336 -> ก็พระเวสสันดรบรมกษัตริย์และพระมัทรี กลับมาดำรงในสิริราชสมบัตินี้ตามเดิมแล้ว

15183.751 -> ทรงระลึกถึงความลำบากขณะที่เสด็จไป ประทับอยู่ในป่าในกาลก่อน

15189.937 -> จึงรับสั่งให้นำกลองนันทเภรีไปตีประกาศ ที่เวิ้งว้างหว่างเขาวงกต อันเป็นรัมณียสถาน

15200.706 -> ก็พระเวสสันดรบรมกษัตริย์และพระมัทรี กลับมาได้ดำรงในสิริราชสมบัตินี้ตามเดิมแล้ว

15210 -> พระมัทรีผู้สมบูรณ์ด้วยลักขณา ทรงระลึกถึงความลำบากขณะที่ เสด็จไปประทับอยู่ในป่าในกาลก่อน

15219.535 -> ครั้นได้ทรงประสบพระโอรสพระธิดา ก็มีพระทัยปราโมทย์ เกิดโสมนัส

15227.037 -> ก็พระเวสสันดรบรมกษัตริย์และพระมัทรี ผู้มีลักขณา กลับได้ดำรงในสิริราชสมบัติ ตามเดิมแล้ว

15236.811 -> ทรงระลึกถึงความลำบากขณะที่เสด็จ ไปประทับอยู่ในป่าในกาลก่อน

15243.475 -> และได้มาอยู่ร่วมกับพระโอรสและพระธิดา จึงมีพระหฤทัยชื่นชมยินดีปีติโสมนัส.

15253.01 -> พระนางมัทรีตรัสว่า ดูก่อนลูกรักทั้งสอง ในกาลก่อน คือ เมื่อพราหมณ์นำลูกทั้งสองไป

15263.501 -> แม่มีความปรารถนาลูกทั้งสอง แม่จึงได้บำเพ็ญวัตรนี้ คือ แม่บริโภคอาหาร วันละครั้ง นอนเหนือพื้นแผ่นดินเป็นนิตย์

15276.027 -> วัตรของแม่นั้นสำเร็จแล้วในวันนี้ เพราะได้พบพระลูกทั้งสองแล้ว

15283.17 -> ดูก่อนลูกรักทั้งสอง ขอความโสมนัส อันเกิดจากแม่และแม้ที่เกิดจากพระบิดา จงคุ้มครองลูก

15293.662 -> อนึ่งเล่า ขอพระเจ้าสญชัยมหาราช จงทรงอภิบาลรักษาลูก

15300.805 -> บุญกุศลอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่แม่ก็ดี พระบิดาของลูกก็ดี กระทำแล้วมีอยู่

15308.785 -> ด้วยบุญกุศลทั้งหมดนั้น ขอให้ลูกจงเป็นผู้ไม่แก่ไม่ตาย.

15316.114 -> พระนางมัทรีจะทรงงดงามด้วยพระภูษา อย่างใด สมเด็จพระผุสดีสัสสุราชเทวี ก็ทรงจัดพระภูษาอย่างนั้น

15326.965 -> คือ พระภูษากัปปาสิกพัสตร์ โกสัยพัสตร์ โขมพัสตร์ และโกทุมพรพัสตร์ ส่งไปประทานแก่พระมัทรีราชสุณิสา

15339.61 -> พระนางมัทรีจะทรงงดงามด้วยเครื่อง ประดับ อย่างใด พระสัสสุผุสดีราชเทวี ก็ทรงจัดเครื่องประดับอย่างนั้น

15350.581 -> คือ พระธำมรงค์สุวรรณรัตน์ สร้อยพระศอ นพรัตน์ ส่งไปประทานแก่พระมัทรีราชสุณิสา

15358.801 -> พระนางมัทรีจะทรงงดงามด้วยเครื่อง ประดับอย่างใด พระผุสดีสัสสุราชเทวี ก็ทรงจัดเครื่องประดับอย่างนั้น

15369.173 -> คือ พระวลัยสำหรับประดับต้นพระพาหา พระกุณฑลสำหรับประดับพระกรรณ

15376.914 -> สายรัดพระองค์ฝังแก้วมณีตาบเพชร ไปประทานแก่พระมัทรีราชสุณิสา

15384.057 -> พระนางมัทรีจะทรงงดงามด้วยเครื่อง ประดับอย่างใด พระผุสดีสัสสุราชเทวี ก็ทรงจัดเครื่องประดับอย่างนั้น

15393.712 -> คือ ดอกไม้กรองประดับพระเมาฬี เครื่องประดับพระนลาต

15400.496 -> และเครื่องประดับฝังแก้วมณีสีต่างๆ กัน ไปประทานแก่พระมัทรีราชสุณิสา

15407.759 -> พระนางมัทรีจะทรงงดงามด้วยเครื่องประดับ อย่างใด พระผุสดีสัสสุราชเทวี ก็ทรงจัด เครื่องประดับอย่างนั้น

15417.534 -> คือ เครื่องประดับพระกัน เครื่องประดับ พระอังสา สะอิ้งเพชร ฉลองพระบาทส่งไป ประทานแก่พระมัทรีราชสุณิสา

15428.744 -> เครื่องประดับที่สมเด็จพระนางผุสดีส่งไป ประทานนั้น มีทั้งที่ต้องร้อยด้วยเชือก ทั้งทีไม่ต้องร้อยด้วยเชือก

15438.398 -> สมเด็จพระผุสดีทรงตรวจดูเครื่องประดับ พระนางมัทรี ทรงเห็นที่ใดยังบกพร่อง ก็รับสั่งให้นำมาประดับเพิ่มเติมจนเต็ม

15450 -> พระนางมัทรีราชบุตรีทรงงดงามยิ่งนัก ดังนางเทพกัญญาในนันทวัน

15458.458 -> พระนางมัทรีราชบุตรีสระพระเกศาแล้ว ทรงเศวตพัสตร์ ประดับด้วยอาภรณ์ทั้งปวง ทรงงดงามยิ่งนัก ดังนางเทพอัปสรในดาวดึงส์

15472.299 -> วันนั้น พระนางมัทรีราชบุตรีทรงงดงาม น่าพิศวง ดังต้นกล้วยอันเกิดในสวนจิตตลดา ถูกลมรำเพยพัดไหวไปมา ฉะนั้น

15486.02 -> พระนางมัทรีราชบุตรี ทรงมีไรพระทนต์แดงดังผล ตำลึงสุกงามยิ่งนัก มีพระโอษฐ์แดงดังผลไทรสุก

15496.752 -> งดงามยิ่งนัก ปานดังกินรีมีขนปีกงามวิจิตร บินร่อนอยู่ในอากาศ ฉะนั้น.

15504.972 -> เหล่าพนักงานตกแต่งดรุณหัตถี มีวัยปานกลาง อันเป็นช้างพระที่นั่งต้น ตัวประเสริฐอดทนต่อหอกซัดและลูกศร

15516.062 -> มีงางอนงามดังงอนรถ มีกำลังกล้าหาญ เสร็จแล้วให้นำมาประเทียบเกยคอยรับเสด็จ

15524.691 -> สมเด็จพระนางมัทรีเสด็จขึ้นประทับ บนดรุณหัตถี อันมีวัยปานกลาง เป็นช้างพระที่นั่งต้นตัวประเสริฐ

15534.584 -> อดทนต่อหอกซัดและลูกศร มีงางอนงามดังงอนรถ มีกำลังกล้าหาญ.

15542.445 -> เนื้อประมาณเท่าใดที่มีอยู่ในป่าทั้งปวง ณ เขาวงกตนั้น เนื้อประมาณเท่านั้น ไม่เบียด เบียนกันและกัน ด้วยเดชของพระเวสสันดร

15555.21 -> นกประมาณเท่าใดที่มีอยู่ในป่าทั้งปวง ณ เขาวงกตนั้น นกประมาณเท่านั้นไม่เบียด เบียนกันและกันด้วยเดชของพระเวสสันดร

15567.974 -> เนื้อประมาณเท่าใดที่มีอยู่ในป่าทั้งปวง ณ เขา วงกตนั้น มาประชุมในที่เดียวกัน ในเมื่อ พระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญจะเสด็จกลับ

15582.652 -> เนื้อประมาณเท่าใด ที่มีอยู่ในป่าทั้งปวง ณ เขา วงกตนั้น เนื้อประมาณเท่านั้นต่างพากันมีทุกข์ เพราะจะต้องพลัดพรากจากพระเวสสันดร

15596.254 -> มิได้ส่งเสียงร้องอันไพเราะ เหมือนกาลก่อน ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ จะเสด็จกลับ

15606.865 -> นกประมาณเท่าใด ที่มีอยู่ในป่าทั้งปวง ณ เขา วงกตนั้น นกประมาณเท่านั้น ต่างพากันมีทุกข์ เพราะจะต้องพลัดพรากจากพระเวสสันดร

15620.347 -> มิได้ส่งเสียงร้องอันไพเราะเหมือนในกาลก่อน ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ จะเสด็จกลับ.

15631.796 -> ราชวิถีที่จะเสด็จพระราชดำเนินนั้น ประชาราษฎร์ช่วยกันตกแต่งราบรื่น งามวิจิตร ลาดด้วยดอกไม้

15641.331 -> ตั้งแต่เขาวงกตที่พระเวสสันดรราช ประทับอยู่ ตราบเท่าถึงพระนครเชตุดร

15648.833 -> ลำดับนั้น เหล่าอำมาตย์สหชาติโยธาหาญ ทั้งหกหมื่น แต่งเครื่องพร้อมสรรพงามสง่า น่าดู พากันตามเสด็จแวดล้อมโดยรอบ

15661.478 -> ในเมื่อพระเวสสันดรผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จกลับพระนคร พระสนมกำนัลใน

15670.056 -> พระกุมารที่เป็นพระประยูรญาติและบุตร อำมาตย์ พวกพ่อค้าและพราหมณ์ทั้งหลาย พากันตามเสด็จแวดล้อมโดยรอบ

15681.508 -> ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จกลับพระนคร

15687.933 -> กองพลช้าง กองพลม้า กองพลรถ กองพล เดินเท้า พากันตามเสด็จแวดล้อมโดยรอบ

15696.631 -> ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จกลับพระนคร

15703.774 -> ชาวชนบทและชาวนิคม พร้อมใจกันมา ประชุมแวดล้อมอยู่โดยรอบ

15710.558 -> ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จกลับพระนคร

15717.103 -> เหล่าโยธาสวมหมวกแดง สวมเกราะหนัง ถือธนู ถือโล่ห์ดั้ง เดินนำหน้า

15725.083 -> ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จกลับพระนคร.

15732.226 -> กษัตริย์ทั้งหกพระองค์นั้น เสด็จเข้าสู่พระนครอันน่ารื่นรมย์ มีป้อมปราการและทวารเป็นอันมาก

15741.402 -> บริบูรณ์ด้วยข้าวน้ำ บริบูรณ์ด้วยการ ฟ้อนรำ ขับร้องทั้งสองอย่าง ชาวชนบทและชาวนิคมต่างชื่นชมยินดี

15753.449 -> กษัตริย์ทั้งหกพระองค์นั้น เสด็จเข้าสู่พระนครอันน่ารื่นรมย์ มีป้อมปราการและทวารเป็นอันมาก

15762.506 -> บริบูรณ์ด้วยข้าวน้ำ บริบูรณ์ด้วยการ ฟ้อนรำ ขับร้องทั้งสองอย่าง ชาวชนบทและชาวนิคมต่างชื่นชมยินดี

15772.998 -> มาประชุมพร้อมกัน ในเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จมาถึง

15781.337 -> เมื่อพระมหาสัตว์ผู้พระราชทานทรัพย์สมบัติ มาถึงแล้ว ชาวชนบทและชาวนิคมต่าง เปลื้องผ้าโพกออกโบกสะบัดอยู่ไปมา

15793.623 -> พระองค์รับสั่งให้นำกลองนันทเภรีไปตี ประกาศในพระนคร รับสั่งให้ประกาศ การปลดปล่อยสัตว์ทั้งหลายจากเครื่องจองจำ.

15805.981 -> ขณะเมื่อพระเวสสันดรผู้ผดุงสีพีรัฐให้เจริญ เสด็จเข้าพระนครแล้ว ท้าวสักกเทวราชทรง บันดาลฝนเงินให้ตกลงในขณะนั้น

15818.44 -> ลำดับนั้นพระเวสสันดรบรมกษัตริย์ ผู้มีพระปัญญา ทรงบำเพ็ญทานแล้ว ครั้นสวรรคต พระองค์ก็ได้เสด็จเข้าถึงสวรรค์ ฉะนี้แล.

15835 -> จบนครกัณฑ์ จบมหาเวสสันตรชาดกที่ ๑๐

15841.196 -> พระศาสดาครั้นนำพระธรรมเทศนา มหาเวสสันดรชาดก ซึ่งประดับด้วย คาถาประมาณ ๑๐๐๐ คาถานี้มา แล้วตรัสว่า

15855.367 -> ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม้ในกาลก่อนมหาเมฆ ก็ยังฝนโบกขรพรรษให้ตกในที่ประชุมแห่ง พระประยูรญาติของเรา อย่างนี้เหมือนกัน

15869.447 -> ตรัสดังนี้แล้วทรงประชุมชาดกว่า พราหมณ์ชูชกในกาลนั้น คือ ภิกษุเทวทัต นางอมิตตดา คือ นางจิญจมาณวิกา

15884.484 -> พรานเจตบุตร คือ ภิกษุฉันนะ อัจจุตดาบส คือ ภิกษุสารีบุตร ท้าวสักกะเทวราช คือ ภิกษุอนุรุทธะ

15898.206 -> พระเจ้าสญชัยนรินทราช คือ พระเจ้าสุทโธทนะมหาราช พระนางผุสดีเทวี คือ พระนางสิริมหามายา

15910.612 -> พระนางมัทรีเทวี คือ ยโสธราพิมพา มารดาราหุล ชาลีกุมาร คือ ราหุล กัณหาชินา คือ ภิกษุณีอุบลวรรณา

15927.443 -> ราชบริษัทนอกนี้ คือ พุทธบริษัท ก็พระเวสสันดรราช คือ เราเอง ผู้สัมมาสัมพุทธเจ้าแล

ที่มา https://www.youtube.com/watch?v=-f8KELSkRxk